Web dasturlashga kirish mustaqil ish mavzu: standart, additional, system komponentlari

MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI NUKUS FILIALI

WEB DASTURLASHGA KIRISH

MUSTAQIL ISH
MAVZU: STANDART, ADDITIONAL, SYSTEM KOMPONENTLARI.
TAYYORLADI: KI sirtqi bo’lim 2-bosqich talabasi
Nishanbaev Fazliddin
TEKSHIRDI:


NUKUS 2022


Amaliy mashg`ulot №-2
Mavzu: Standard va Additional bo‘limi komponentlaridan foydalanish yo‘llari
Ishning maqsadi: DElPHI muxitida oddiy dasturning algoritmini tuzishni o’rganish. Chiziqli algoritmning dasturini yozish va to’g’rilash
Kutilayotgan natija: Talabalarga komponentlardan foydalanib dastur tuzishni bilishi va natijalarni ekranda ko`rish, Delphi dasturida ishlashni bilish.
Ish rejasi:
1. Topshiriqni olish.
2. Xar bir talaba o`zi uchun topshirilgan masala shartiga mos algoritm tuzish
3. Delphi dasturini ishga tushirish.
3. Komponentalarni formaga kiritish.
4. Algoritmga mos dastur kodini kiritish
5. Dasturdagi xotoliklarni tekshirish va ularni to`g`irlash
6. Dasturdan natija olish.
7. Dastur natijasi o`qitivchiga topshirish


Nazariy ma’lumotlar
Xisoblab chiqish dasturini tuzish.
U=tg²(x+y)-e\(\sqrt {\cos {x^2} + \sin {z^2}} \).
Dasturning dialog panelini 1.2. rasmda ko’rsatilgan shaklda tashkillashtirish.


SHaklni sozlash.
Yuqori o’ng burchakdagi bo’sh shakl bir nechta boshqaruv tugmachalariga ega, ular: shaklni piktogrammaga aylanishi, shaklni butun ekranga yoyilishiga va dastlabki o’lchamga qaytishiga va shaklni yopishga mo’ljallangan. yordamida shaklning bir qirrasi yoki sarlavxaning ajralib turgan satrini “o’rab olib” shaklning kerakli o’lchamlarini va uning ekrandagi joylashishini to’g’rilang.
SHakl sarlavxasining o’zgarishi.
Yangi shakl bir xil ism (Name) va sarlavxaga (Caption) –FORM1 ga ega. Shaklning ismini o’zgartirishni maslaxat bermaymiz, chunki u dasturning matniga kiradi.
Sarlavxani o’zgartirish uchun ob’ektlar inspektori oynasini chaqiring va shakldagi tugmachasini bosing. Ob’ektlar inspektori shaklida Properties-Caption-ni toping va (F11) bosing. Ajralib turgan oynada “Laborotoriya ishi № 1. 700102 gurux talabasi A.A.Ivanov” ni tering.
(Tedit). Kiritish satrining joylashishi.
Agarda bir satrga sig’adigan axborotni shakldan dasturga chiqarish yoki axborotni shaklga chiqarish kerak bo’lsa, unda Tedit komponentni ko’rsatilgan matnining bir satrli muxarrir oynasi foydalaniladi.
Mazkur dasturda bir satrli muxarrir yordamida extended yoki integer turdagi x,y,z o’zgaruvchilari kiritiladi.
Standard komponentlar menyusida piktogramma -ni tanlang, shaklning o’zingiz xoxlagan joyida sichkoncha tugmasini bosing. Tedit ning uch komponentini shaklga tushiring. “sichkoncha tugmasi” orqali ularni o’rab olib oynalar o’lchamlarini va ularning joylashishini to’g’rilang. Dastur matnida uchta yangi bir xildagi Edit 1, Edit 2, Edit 3 o’zgaruvchilar paydo bo’lganiga e’tibor bering. Xar bir o’zgaruvchi Text kengayishi bilan simvollar satriga ega va ular shunga mos Edit oynasida aks etadi.
x,y,z o’zgaruvchilarining sonli qiymatlari Edit.1.text o’zgaruvchisida joylashgan sonning satrli yozuvini xaqiqiyga o’zgartirish uchun xaqiqiy turga ega bo’lganligi uchun standart funksiya x: = Str Toint (Edit 1. Text) foydalaniladi.
Agar dastlabki ma’lumotlar to’liq soni turga ega bo’lsa, masalan integer, unda standart funksiya x:= StrToint (Edit 1. Text) foydalaniladi.
Bunda soni yozganda joy tashlab ketmasligi kerak, xaqiqiy son esa o’nli vergul bilan yoziladi.
Ob’ektlar inspektori yordamida Edit satrida aks etayotgan simvollarning shriftini va o’lchamimni aniqlang.
Yozuvlarning joylashishi (TLabel)
1.2 rasmdagi shaklda to’rtta tushuntiruvchi yozuv bor. Bunday yozuvlarni shaklga tushurish uchun TLabel komponentidan foydalaniladi. Standart komponentlar menyusida piktogramma ni tanlang, sichkoncha tugmasini bosing, Label 1 yozuchi paydo bo’ladi. Buni to’rtta yozuv uchun bajaring. Xar bir yozuv uchun sichkoncha tugmasini bosib o’lchamni to’g’irlang va ob’ektlar inspektori Caption ning xususiyatini o’zgartirib satrini kiriting, masalan “X qiymatini kiriting: ” va simvollar o’lchamini tanlang.
Dastur matnida avtomatik ravishda to’rtta yangi Tlabel ga o’xshash o’zgaruvchi paydo bo’lganiga e’tibor bering. Ularda dasturning ish jarayonida o’zgartirish mumkin bo’lgan tushuntirish satrlari saqlanadi.