X umarov husnixat o`qitish metodikasi guliston 2013 O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta

6. Tasavvur orqali yozish usuli.
Yuqoridagi usullar bilan bir qatorda, bolalarga tasavvur orqali havoda harflar shaklini ¸zdirish ham qo`llaniladi.
O`qituvchi doskaga ¸zib ko`rsatgan harf ¸ki uning bog`lanishlarini o`quvchilarga ruchkani havoda harakatlantirib ko`rsatadi va bu orqali o`quvchida harf haqida tasavvur hosil qilinadi. So`ng o`quvchi daftarga ¸zishga kirishadi. Bunday mashq usuli o`quvchining qiziqishini oshiradi hamda jismoniy mashqlarni bajarishga ham imkon beradi.
Bu usulning salbiy jihati ham bor. Chunki, o`qituvchi bu usuldan foydalanganda, barcha o`quvchilarning qo`l harakatini to`g`ri ¸ki noto`g`riligini bir paytda tekshira olmaydi. Bunda bir necha o`quvchining qo`l harakatini kuzatib, tegishli ko`rsatma berish mumkin.
Nusha ko`chirish, tasavvur orqali zish husnixatga o`rgatishda ¸rdamchi usul sanaladi.


7. Ritmik (sanoq-ohang usuli)
Bu usul o`qituvchi sanog`i ostida harf va uning elemenlarini ¸zish demakdir. Bu usul qiziqarli usul bo`lib, butun sinf bilan ishlash imkoniyatini beradi. Undan savod o`rgatish davrida foydalanish mumkin.
Sanoq-ohang usulining foydali jihatlari mavjud. Birinchidan, harflarning tekis ¸zishini ta’minlaydi, ikkinchidan, sekin ¸zadigan o`quvchilarni tez va sinfdagi barcha o`quvchi bilan barobar ¸zishga undaydi, uchinchidan, o`quvchilar aniq va dadil harakatlanish orqali ish bajaradi, to`rtinchidan, sinfda darsni jonlantiradi.
Bu usuldan butun dars davomida foydalanib bo`lmaydi, chunki o`quvchi charchab qoladi, yozuv sifati buziladi.
Ritmik usulni qo`llashda asosan, harflarning asosiy elementi «bir», «ikki», «uch» deb beriladi, ¸rdamchi elementi esa «va» deb bog`lanadi.
Masalan, kichik m harfini yozishni quyidagicha mashq qilish mumkin:
Ritmik usulni qo`llashda harf yoki elementlar avval sanoqsiz yoziladi, so`ngra sanoq ostida yozdiriladi.
Shuningdek, bu usul bilan yozishda dastlab sekinroq, keyinchalik tezlashtirib yozib ko`rsatiladi.
Sanoq-ohang yoki ritmik usuldan bo`g`in, so`z va gaplarni yozdirishda ham foydalaniladi. Biroq bu usuldan doimiy foydalanish o`quvchilarni toliqdiradi, qiziqishlarini so`ndiradi.