Xalq tabobati va zamonaviy tibbiyot, yangi yondashuvlar va dolzarb tadqiqotlar

---

XALQ TABOBATI VA ZAMONAVIY TIBBIYOT,
YANGI YONDASHUVLAR VA DOLZARB TADQIQOTLAR 
ILMIY AMALIY ONLAYN KONFERENSIYA 
https://t.me/scienceboxofficial http://conf.sciencebox.uz/
32 
 
 
 
 
 
Annotatsiya: Ushbu maqola tuproq unumdorligini saqlash, oshirish va uni muhofaza qilishning 
dolzarb muammolari yechimiga qaratilgan va tuproqda sho‟r yuvish va tuproqni eroziyaga uchrashini 
oldini olish va qishloq xo‟jalik maxsulotlarini sifatli yetishtirish bo‟yicha fikr va takliflar berilgan. 
Kalit so‘zlar: Oziq-ovqat,yomg‟ir chuvalchangi, zoogumus, lichinka, ekologik-meliorativ. 
 
Kirish. Chiqindilar yil sayin davlatlarning ekologik xavfsizligi va aholi salomatligiga jiddiy xavf 
soluvchi muammoga aylanib bormoqda. Ular atrof-muhit, jumladan, yer resurslari, yer usti va yer osti 
suvlari, oʻrmonlar hamda boshqa ekin turlariga sezilarli darajada salbiy taʼsir koʻrsatmoqda.
Bunga qarshi oʻz vaqtida keskin choralar koʻrilmasa, urbanizatsiya va aholi sonining oshib borishi 
hisobiga kelgusida muammo yana-da jiddiy tus olishi ehtimoli yuqori. Afsuski, yurtimizda ham bu 
boradagi koʻrsatkichlar yildan yilga oʻsib bormoqda.Ayni paytda mamlakatimizda yiliga 14-14,5 
million tonna chiqindi hosil boʻladi. Aholi sonining 1,5 foizga oshishi hisobiga 2028-yilga borib bu 
koʻrsatkich 16-16,7 million tonnaga yetishi mumkin. Hozir bu yoʻnalishda amaliyotda qoʻllanilayotgan 
usullarning aksariyati iqtisodiy jihatdan qimmat va koʻp energiya talab etgani bois real foyda 
keltirmaydi. 
Biz tavsiya qilayotgan yechimning noyobligi shundaki, unda deyarli har qanday oziq-ovqat 
chiqindilari, jumladan, parranda va hayvonlar chiqindilari ham braziliya pashshasi lichinkalari uchun 
ozuqa manbai boʻladi. Ushbu chiqindilarni biokonservatsiya qilish (qayta ishlash) jarayoni juda qisqa 
muddatlarda, patogen mikroorganizmlarni umuman hosil qilmagan holda yuz beradi. Ushbu 
texnologiyani qoʻllashning yana bir afzalligi-jarayonda braziliya pashshasi yashash joyini tark etmaydi 
hamda insonlar va hayvonlar uchun kasalliklar manbai va tarqatuvchisi hisob¬lanmaydi. hiqindilar 
tarkibida juda koʻp miqdorda ozuqa moddalari mavjud boʻlib, sifati pastligi va taʼmining yomonligi 
sabab koʻplab jonzotlar isteʼmol qilmaydi.Ammo braziliya pashshasi lichinkalariga ozuqaning taʼmi 
hech qanday ahamiyatga ega emas, ular berilgan barcha ozuqalarni yeydi va oʻzidan biologik oʻgʻit-
zoogumus deb nomlanuvchi kompost qoldiradi. 
Zoogumusdan tuproq bakteriyalari uchun qimmatli ozuqa manbai hamda shoʻrlangan tuproqlar 
degradatsiyasini pasaytiruvchi, unumdorligini oshiruvchi preparatlar ishlab chiqarishda foy¬dalanish 
mumkin. Odatda chiqindilarni kompostlashning anʼanaviy usullari mikroorganizmlar tomonidan 
tuproqqa qoʻllaniladigan holatga keltirilguniga qadar bir necha yil davom etadi. Chiqindilarni yomgʻir 
chuvalchanglari yordamida kompostlash (vermikompostlash) orqali ushbu jarayonni uch oy 
muddatgacha tezlashtirish mumkin. Ammo braziliya pashshasi lichinkalari bu ishni bir haftadayoq 
uddalaydi. Shu bois, yangi texnologiya soddaligi hamda baliqlar va hayvonla oqsil manbai ekanligi