“xalqaro mehnat tashkiloti”ning vazifalari va kadrlarni ish bilan ta’minlash masalalari

Xalqaro Mehnat Konferentsiyasi-bu Xalqaro Mehnat Tashkilotining yuqori organi hisoblanadi. Xalqaro Mehnat Konferentsiyasining ishi maxsus Reglament bilan belgilanadi. U har yili iyun’ oyining boshlarida Jenevada to`planadi. Uning ishi ilgari uch hafta davom etardi. 1944 yildan boshlab Konferentsiyaning ishi to`rt kunga qisqaradi. Har bir davlat Konferentsiyaga to`rt delegat yuboradi, ular hal qiluvchi ovozga ega bo`ladilar. Bu delegatlarning ikki nafari xukumatdan va bittadan mehnatkashlar va tadbirkorlardan bo`ladi. Bundan tashqari, ko`p mamlakatlarning delegatsiyalari tarkibiga maslahatchilar ham kiritiladi, yirik delegatsiyalarning tarkibi 40-50 kishiga etadi. Konferentsiyada hammasi bo`lib Xalqaro Mehnat Tashkiloti a`zolari bo`lgan mamlakatlarning 1500-2000 vakili ishtirok etadi. Xukumatlar delegatlarining ko`plari o`z mamlakatlarida mehnat masalalariga javob beradigan shaxslar bo`ladilar. Har bir Konferentsiyada faxriy mehmonlar sifatida bir yoki ikki davlat yoxud xukumatning boshliqlari so`zga chiqadilar.
Xalqaro Mehnat Konferentsiyasining tuzilishi ancha murakkab va ko`p qatlamli bo`lib, u 4-jadvalda ko`rsatilgan.
4-jadval.
Xalqaro Mehnat Konferentsiyaning tuzilishi.

Koferentsiyada tashkil etilagan bir qator qo`mitalar doimiy qo`mitalar hisoblanadi. Ularga quyidagilar kiradi:

1.Farmoyish beruvchi qo`mita; u Konferetsiya va qo`mitalar ishining dasturi va vaqtini tartibga soladi, yangi qo`mitalar tuzish haqidagi takliflari ishlab chiqadi.
2.Vakolatlarni tekshirish qo`mitasi; u delegatlar va ular maslahatchilarining vakolatlarini tekshiradi, shuningdek, vakolatlar munosabati bilan shikoyatlarni qarab chiqadi.
3.Moliyaviy qo`mita xukumat vakillariga taalluqli bo`lib, xukumatlarning a`zolik badallarini to`lash, qarzlarni uzish, byudjet smetalari, dasturlar va mintaqalar bo`yicha xarajatlarni taqsimlash yuzasidan takliflar masalalarini qarab chiqadi.
4.Konventsiyalar va tavsiyalarni tatbiq etish qo`mitasi. Xalqaro Mehnat Tashkiloti a`zolari bo`lgan mamlakatlar xukumatlari tomonidan taqdim etiladigan konventsiyalarning bajarilishi to`g`risidagi ma`lumotlar va ma`ruzalarni qarab chiqadi, ana shu masalalar yuzasidan ayrim mamlakatlar xukumat vakillarining chiqishlarini eshitadi va Konferentsiyaga ma`ruza taqdim etadi.
5.Tarmoq qo`mitalari. Tarmoq qo`mitalari Konferentsiya doirasidan tashqari, xalq xo`jaligining ayrim tarmoqlari uchun xarakterli bo`lgan ijtimoiy-mehnat munosabatlarini xalqaro darajada muhokama qilish uchun tashkil etilgan. Tarmoq qo`mitalari kimyo, ko`mirchilik, qurilish, oziq-ovqat, xizmat ko`rsatish sohasida, ichki transport, yog`och ishlash sanoati, shuningdek, plantatsiya kabi tarmoqlarni qamrab oladi.
Shtab xonasi jenevada bo`lgan xalqaro Mehnat Byurosi xalqaro Mehnat Tashkilotining doimiy kotibiyati, uning ma`muriy va ijroya organi, tadqiqotchi va axborot markazi hisoblanadi.
Xalqaro Mehnat Byurosining Jenevadagi markaziy apparatida band bo`lgan va XMT o`zining ijtimoiy hamkorlik loyiqalarini amalga oshiradigan mamlakatlardagi, shuningdek, Xalqaro Mehnat Tashkilotining 40 ta bo`limidagi xodimlarning soni-bulartaxminan 1,9 ming xizmati va texnik ekspertlar bo`lib, taxminan yuz millat vakillaridir. Xalqaro Mehnat Byurosining ko`pchilik hamdo`stlik mamlakatlariga xizmat qiluvchi bo`limi Moskva shahrida joylashgan.
Xalqaro Mehnat Byurosiga Bosh direktor boshchilik qiladi, u Ma`muriy kengash tomonidan besh yilga saylanadi. Xalqaro Mehnat Byurosi va uning rahbariyati tarkibi doimiydir. CHunonchi, 1919 yildan boshlab hozirgi vaqtgacha hammasi bo`lib sakkizta bosh direktor ishlab keldi. Xalqaro Mehnat Byurosining bir qator xodimlari muddatsiz kontraktlarga egadirlar.
Xalqaro Mehnat Tashkilotining doimiy ijroiya organi bo`lgan Xalqaro Mehnat Byurosi ijtimoiy-mehnat muammolariga doir jahon miqiyosidagi tadqiqotchilik va ijtimoiy-axborot markazi vazifasini ham ado etib keladi. U mehnat sharoitlari va mehnatkashlarning ahvolini xalqaro miqiyosda tartibga solishga doir barcha masalalar yuzasidan axborot to`playdi va tarqatadi.
BAND BO‘LMAGAN AHOLINI ISHGA JOYLASHTIRISH VA QAYTA KASBGA O‘QITISHNI TASHKILLASHTIRISH BOSHQARMASI BOSHLIG‘I FUNKSIYASI VA VAZIFALARI
Mexnat bozorini shakllantirishni amalga oshirish, demografik omillarni, iqtisodiyot tarmoqlarini rivojlantirishning istiqbolli yo‘nalishlarini e’tiborga olgan xolda bandlikning yangi shakllarini keng tadbiq etish xisobiga axoli bandligining o‘sishini ta’minlash;
demografik o‘zgarishlar va kadrlarning kasbiy tayyorgarligi bilan bog‘liq o‘zgarib borayotgan talablarni xisobga olgan xolda mexnat, ish bilan bandlik va aholini ijtimoiy qo‘llab-quvvatlash soxasida takliflar kiritish;
ish bilan band bo‘lmagan axoliga ishga joylashtirish va kasbiy qayta tayyorlash bo‘yicha sifatli xizmatlar ko‘rsatish;
bandlik va mexnat bozori soxasidagi qonun qujjatlari ustidan nazoratni amalga oshirish, mexnat munosabatlari mexanizmlarini takomillashtirish chora-tadbirlarini ishlab chiqish.
Boshqarma o‘ziga yuklatilgan vazifalarga muvofiq quyidagi funksiyalarni amalga oshiradi:
Iqtisodiyot vazirligi va Davlat statistika qumitasi bilan birgalikda respublika va xududlarning demografik rivojlanish prognozlarini amalga oshiradi, mexnat resurslarining balanslarini, aholini ish bilan samarali ta’minlash chora-tadbirlari kompleksini ishlab chiqadi;
axolining ish bilan bandlik darajasi va tarkibini baholash, ishga joylashtirishga muxtoj shaxslarni aniqlash maqsadida mexnat bozorining monitoringini olib boradi;
xududlarning mexnat resurslari soni va tarkibini o‘rganadi xamda uni takomillashtirishga doir takliflar ishlab chiqadi;
ishsizlarni xisobga olishni tashkil qiladi;
manfaatdor vazirliklar va idoralar bilan birgalikda o‘rta maxsus, kasb-xunar ta’limi muassasalari bitiruvchilarining ish bilan ta’minlashini tadqiq etadi xamda ular natijalari asosida ishchi kadrlar va o‘quv yurtlarida mutaxassislarning kasb tayyorgarligi yo‘nalishlarini takomillashtirish yuzasidan takliflar ishlab chiqadi;
axolini ish bilan ta’minlash, yoshlarni, ishdan bo‘shatilgan xodimlarni, amnistiya munosabati bilan jazodan ozod etilganlarni, muddatli xarbiy xizmatni o‘tab kelgan shaxslarni va axolining boshqa toifalarini ishga joylashtirish;
bo‘sh ish joylari bo‘yicha axborotlarning shakllantirilishini va tahlil etilishini tashkil etadi;
shaxsiy yordamchi va dexqon xo‘jaliklarida qoramol o‘stirish bilan band bo‘lgan shaxslar xisobini amalga oshiradi;
yoshlarning va ish bilan band bo‘lmagan aholining kasb-hunarga xohishini va mehnat yo‘nalishlarini aniqlash uchun sotsiologik tadqiqotlar o‘tkazilishini tashkil etadi;
ish bilan ta’minlash va ish o‘rinlari tashkil etish hududiy dasturlarini ishlab chiqishda hokimliklarga uslubiy va amaliy yordam qo‘rsatadi;
aholining o‘zini o‘zi ish bilan ta’minlashini rag‘batlantirish va qo‘llab-quvvatlash yuzasidan takliflar tayyorlaydi;
xo‘jalik boshqaruvi organlariga, mahalliy davlat hokimiyati organlariga va tashkilotlarga karxonalar hamda fuqarolar o‘rtasida kooperatsiyalash asosida kasanachilikni kengaytirish masalalarida ko‘maklashadi, xizmat ko‘rsatish va servis sohasida ish o‘rinlarini yaratishda yordam beradi;
mehnat bozori infratuzilmasi, Bandlikka ko‘maklashish va aholini ijtimoiy muhofaza qilish markazlari, turg‘un punktlar faoliyatini takomillashtirilishini ta’minlaydi;
ishsizlar uchun haq to‘lanadigan jamoat ishlari tashkil etilishini ta’minlaydi;
ishsizlarni kasb-hunarga o‘qitishni, ularni qayta tayyorlashni va ularning malakasini oshirishni tashkil etadi;
ijtimoiy himoyaga muhtoj shaxslarga eng kam ish o‘rinlarining ajratilishi va ularning ijtimoiy himoyaga muhtoj shaxslar bilan butlanishi masalalarini o‘rganadi va tahlil etadi;
nogironlar uchun ish o‘rinlari tashkil etishda va ularni ishga joylashtirishda nogironlarning nodavlat va boshqa tashkilotlariga yordam beradi;
nogironlarning mehnatidan foydalanish bo‘yicha ixtisoslashtirilgan korxonalarni tashkil etish va rivojlantirishga, mehnatning kasanachilik, hunarmkandchilik, oilaviy tadbirkorlik turlarini va ish bilan ta’minlashning boshqa shakllarini rivojlantirishga ko‘maklashadi.

Foydalanilgan adabiyotlar ro`yxati:

1.Abdurahmonov Q., Bozorov N., Volgin N., va boshqalar. «Mehnat iqtisodiyoti va sotsiologiyasi». Toshkent: «O`qituvchi»-2001 yil, 445-462 betlar.

2.Gasanov M., Sokolov E. «O`zbekistonning mehnat to`g`risidagi qonun hujjatlari: savollar va javoblar». Toshkent: «O`qituvchi»-2001 yil, 10-13 betlar.
3.O`zbekiston Respublikasi entsiklopediyasi. Toshkent-1997 yil, 330-bet.


Интернет сайтлари
http:// www. accounting. rut gars. edu
http:// www. buhgalteria. com. ua
http:// www. 1c. ru