Xalqaro moliya munosabatlarida mamlakat valyuta siyosatining o’rni va ahamiyati

XALQARO JORIY OPERATSIYALAR BO`YICHA MILLIY VALYUTANI 
KONVERTIRLANISHI TALABLARI 
Xalqaro valyuta fondi haqidagi Kelishuvining VIII moddasi ushbu tashkilot 
azolariga quyidagi talablarni qo’yadi: 
• XVFga a'zo birorta mamlakat, Fondning tasdig’isiz, xalqaro joriy 
operatsiyalarni amalga oshirish bo’yicha to’lovlarga cheklov 
o`rnatmaydi; 
• har qanday a'zo-mamlakat valyutasini ishlatish bilan amalga 
oshiriladigan valyuta shartnomalari, mamlakat valyuta operatsiyalari qoidalariga
zid bo’lsa, mazkur Kelishuvga ko’ra, XVFga a'zo-mamlakatlarining hech 
biri hududida bunday operatsiyalarni amalga oshirish ta'minlanmaydi; 
• XVFga a'zo birorta mamlakat va uning fiskal agentlari hech qanaqa 
diskriminatsion valyuta kelishuvlarida ishtirok etmaydi hamda turli xil almashuv 
kurslari amaliyotini qo’llashga ruxsat bermaydi; 
• fond XVFga a'zo-mamlakatdan o’z ishini yuritishda zarur bo’lgan 
axborotlarni talab qilishi mumkin. Jumladan, mamlakat haqida quyidagi 
minimum pozitsiyalar bo’yicha ma'lumotlarni: 
o mamlakat va xorijdagi rasmiy avuarlar (oltin va xorijiy valyutadagi); 
o oltinni qazib olish, olinadigan va yo`naltiriladigan mamlakatlar 
bo’yicha eksport va importi;
o olinadigan va yo’naltiriladigan mamlakatlar bo’yicha eksport va import 
umumiy hajmi;
o tashqi to’lov balansi va boshqalar. 
• XVFga a'zo-mamlakatlar ishtirokida o’zaro manfaatdor tuzatishlar kiritish 
maqsadida konsultatsiya qilish orqali, XVFga a'zo-mamlakat alohida olingan, 
yoki vaqtincha yuzaga kelgan ayrim holatlarda, valyuta operatsiyalarini amalga 
oshirish bo’yicha cheklovlarni kiritish yoki saqlash vakolatini kulga kiritishi 
mumkin; 
• har bir a'zo-mamlakat Fond va boshqa a'zo-mamlakatlar bilan, 
mazkur mamlakatning zahira aktivlari nisbatan siyosati, xalqaro holatini,

---

35 
xalqaro nazoratini amalga oshirishni takomillashtirish vazifalariga zid 
kelmasligini ta'minlash bo’yicha majburiyat oladi; 
Joriy to’lovlar bo’yicha konvertirlash majburiyatini olgan mamlakat, kapital 
o’tkazmalaridan farqlanuvchi quyidagi maqsadlarda o’tkaziladigan to’lovlar 
bo’yicha ta’qiqlarni o’rnatish huquqiga ega emas (fond tasdig’isiz): 
• tashqi savdoni amalga oshirish bo’yicha barcha to’lovlar, boshqa joriy 
faoliyat, shu jumladan, xizmatlar, shuningdek, qisqa muddatli bank mexanizmlari 
bilan bog’liq odatiy ishlar; 
• ssudalar bo’yicha foiz ko’rinishidagi to’lovlar va boshqa 
investitsiyalardan sof daromadlar ko’rinishidagi to’lovlar; 
• ssudalarni qaytarish hisobvaragi bo’yicha me'yoriy summalar, yoki to’g’ri 
investitsiyalarning amortizatsiya hisobvaragiga to’lovlar; 
• xorijdan oilaning joriy xarajatlari uchun me'yoriy xususiy o’tkazmalar 
summasi. 
Manfaatdor a'zo-mamlakatlar bilan o’tkaziladigan konsultattsiyalardan so’ng, Fond 
ma'him operatsiyalarni joriy operatsiyalarga, yoki kapital bilan bog’liq 
operatsiyalarga tegishliligini o’rnatadi. 
XVFga a'zo-mamlakatlar VIII modda bo’yicha majburiyatlarni olmasdan oldin, 
XIV modda bo’yicha imkoniyatdan foydalanishlari mumkin. Unga muvofiq, 
mamlakat Fondga a'zo bo’lib kirgunga kadar, o’zgaruvchan holatga muvofiq 
ravishda xalqaro joriy operatsiyalar bo’yicha, mablag’lami o’tkazish va to’lash 
bo’yicha cheklovlarni saqlab qolishlari mumkin. Bunday holatlarda, mamlakat 
valyuta tartibini yomonlashtirmaslik va qo’shimcha valyuta cheklovlarini joriy 
kilmaslik majburiyatini oladi. 

---

36