Xalqaro standartlarning mahsulotlar raqobatbardoshligida tutgan o‘rni Xalqaro standartlashtirish

Byuro xalqaro des Poids va Mesures (BIPM)[tahrir | manbasini tahrirlash]
Xalqaro ogʻirliklar va oʻlchovlar byurosi (fransuzcha: Bureau International des Poids et Mesures, BIPM) — 1875—yilda imzolangan Meter konvensiyasiga muvofiq tashkil etilgan xalqaro tashkilot hisoblanadi. Byuroning asosiy vazifasi ushbu konvensiyaga aʼzo barcha mamlakatlarda yagona oʻlchov tizimining mavjudligini taʼminlashdan iborat. 2014-yil yanvar holatiga koʻra, 55 ta davlat Xalqaro ogʻirlik va oʻlchov byurosiga aʼzo boʻlgan va 39 ta davlat assotsiatsiyalangan aʼzo boʻlgan^[1].
Xalqaro yuridik metrologiya tashkiloti (OIML)[tahrir | manbasini tahrirlash]
Huquqiy metrologiya xalqaro tashkiloti hukumatlararo xalqaro tashkilot boʻlib, davlat metrologiya xizmatlari yoki boshqa milliy institutlar faoliyatini xalqaro muvofiqlashtirishga qaratilgan boʻlib, Huquqiy metrologiya xalqaro tashkilotiga aʼzo mamlakatlarda oʻlchov natijalarining qiyoslanishi, toʻgʻriligi va aniqligini taʼminlashga qaratilgan. Tashkilot 1955-yilda tashkil etilgan Konvensiya asosida ishtirokchi davlatlarning qonun chiqaruvchi organlari tomonidan ratifikatsiya qilingan^[2].
Xalqaro fuqaro aviatsiyasi tashkiloti (ICAO)[tahrir | manbasini tahrirlash]
Xalqaro fuqaro aviatsiyasi tashkiloti yoki ICAO — BMTining ixtisoslashgan agentligi boʻlib, uning vakolati xalqaro fuqaro aviatsiyasining xavfsiz, samarali va tartibli rivojlanishini taʼminlashdan iborat. ICAO quyidagi standartlar turlarini va boshqa qoidalarni ishlab chiqadi:
SARP deb ataladigan standartlar va tavsiya etilgan amaliyotlar (agar siz ikkalasini nazarda tutsangiz);
Aeronavigatsiya xizmatlari (PANS) uchun protseduralar;
Qoʻshimcha mintaqaviy qoidalar (SUPPs);
har xil turdagi oʻquv materiallari.
Kosmik maʼlumotlar tizimlarini standartlashtirish boʻyicha xalqaro maslahat qoʻmitasi (CCSDS)[tahrir | manbasini tahrirlash]
Kosmik maʼlumotlar tizimlarini standartlashtirish boʻyicha xalqaro maslahat qoʻmitasi 1982—yilda dunyodagi eng yirik kosmik agentliklar tomonidan tuzilgan va kosmik axborot tizimlarini ishlab chiqish va ishlatishdagi umumiy muammolarni muhokama qilish uchun forum boʻlib xizmat qiladi. Hozirgi vaqtda u 11 agentlik aʼzosi, 28 kuzatuvchi agentlik va 140 dan ortiq sanoat boʻyicha oʻz hamkorlariga ega.
Standartlashtirilgan ob’ektlar holati.
Radiochastota diapazonlari, yerdan havoga ulanishning funksiyalari va tuzilmalari;
Qabul qiluvchi va uzatuvchi qurilmalar parametrlari;
Formatlangan maʼlumotlar qurilish bloklari;
Radioaloqa tartib-qoidalariga buyruq berish;
Maʼlumotlarni qayta ishlash va siqish;
Turli darajadagi maʼlumotlar almashinuvi uchun interfeyslar va protokollar;
Qaror mantigʻi va boshqalar.
Xalqaro standartlashtirish ishlariga jalb qilingan ilmiy-texnik jamiyatlar va konsorsiumlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

• 
  ASTM (American Society for Testing and Materials, American Society for Testing Materials) ishlab chiqarish, yetkazib berish va tartibga solish uchun standartlar va hujjatlarni ishlab chiqadigan notijorat tashkilotdir. ASTM standartlari butun dunyo boʻylab qabul qilingan va metallurgiya, boʻyoq, plastmassa, toʻqimachilik, neft, qurilish, energetika, elektronika, atrof-muhitni muhofaza qilish, isteʼmol mahsulotlari, tibbiy xizmatlar va apparatlar kabi sohalarni qamrab oladi.
  
• 
  AOAC International (Association of Analytic Communities) — Analitik Jamiyatlar Assotsiatsiyasi
  
• 
  API (Amerika Neft Instituti, Amerika Neft Instituti) AQShning nodavlat tashkiloti boʻlib, neft va gaz sanoati sohasidagi muammolarni tartibga solish boʻyicha barcha jihatlar boʻyicha tadqiqot olib boradi.
  
• 
  ARINC (Aeronautical Radio Incorporated) — 1929—yilda tashkil etilgan kompaniya boʻlib, aloqa tizimlari va tizimlarini besh yoʻnalishda — aviatsiya, aeroportlar, mudofaa, davlat va yuk tashish boʻyicha tadqiqotlarni rivojlantirish boʻyicha jahon yetakchilaridan biridir.
  
• 
  ASME (Amerika Mashina muhandislari Jamiyati, Amerika Mashina Muhandislari Jamiyati, ACME) asosan muhandislik, texnologiya boʻyicha taʼlimga yoʻnaltirilgan professional notijorat tashkilot boʻlib, ASME texnik standartlarning dunyodagi eng yirik nashriyotchilaridan biri hisoblanadi.
  
• 
  ATM Forum (ATM Forum) konsorsium boʻlib, uning maqsadi Asinxron uzatish rejimi (ATM) uchun keng polosali tarmoq standartlarini ishlab chiqish va rivojlantirishdir.
  
• 
  CEA (Isteʼmolchi elektroniği assotsiatsiyasi)
  
• 
  DAVIC (Raqamli audio-vizual kengash, raqamli audio va video multimedia tizimlarini rivojlantirish kengashi) global axborot infratuzilmasi multimedia xizmatlari uchun arxitektura, funktsional va axborot modellari va standartlarini ishlab chiqqan va ishlab chiqqan konsorsiumdir.
  
• 
  Gigabit Ethernet Alliance — bu 1 Gbit / s maʼlumotlar tezligini taʼminlaydigan yangi avlod chekilgan texnologiyalari (IEEE 802.3z qoʻmitasi bilan birgalikda) uchun standartlarni ishlab chiqishga qaratilgan konsorsium.
  
• 
  EACEM (Evropa elektron ishlab chiqaruvchilar assotsiatsiyasi) elektronika sanoatida standartlashtirishni qoʻllab-quvvatlashga qaratilgan.
  
• 
  ECBS (Evropa bank standartlari qoʻmitasi) — bank infratuzilmasi uchun umumiy Yevropa standartini ishlab chiqish uchun mas’uldir.
  
• 
  ECMA (European Computer Manufacturers Association, European Association of Computer Manufacturers) — xalqaro assotsiatsiya boʻlib, uning maqsadi axborot-kommunikatsiya tizimlarini sanoat standartlashtirishdir.
  
• 
  EIA (Electronic Industries Alliance) — Elektron sanoat ittifoqi.
  
• 
  IASC (Xalqaro Buxgalteriya Standartlari Qoʻmitasi, Xalqaro Buxgalteriya Standartlari Qoʻmitasi):
  
  • 
    Xalqaro moliyaviy hisobot standartlari boʻyicha kengash.
    
• 
  ICC (Xalqaro Kodeks Kengashi, Xalqaro Kodeks Kengashi) notijorat tashkilot boʻlib, uning maqsadi qurilish bilan bogʻliq milliy standartlarning yagona integratsiyalashgan va izchil modelini ishlab chiqishdir.
  
• 
  IEEE (Elektrotexnika va elektron muhandislar instituti, Elektr va elektronika muhandislari instituti) professional xalqaro tashkilotdir.
  
• 
  IPC (Association Connecting Electronics Industries) — Elektron aloqani rivojlantirish assotsiatsiyasi.
  
• 
  ISOC (Internet Society, Internet Society) — Internet texnologiyalari standartlarini ishlab chiqish uchun mas’ul boʻlgan mutaxassislar uyushmasi; IAB (Internet Architecture Board, Internet Architecture Board) — ISOC tarkibidagi guruh, Internet arxitekturasini rivojlantirish, protokollar va RFC koʻrinishidagi Internet xizmatlari uchun standartlarni ishlab chiqish va qoʻllab-quvvatlash uchun bevosita javobgardir (Izohlar uchun maʼlumotnoma); IABning ikkita asosiy boʻlinmasi:
  
  • 
    IETF (Internet Engineering Task Force, Working Group of Internet Engineers), Internet texnologiyalarini standartlashtirish va rivojlantirish sohasidagi dolzarb muammolarni hal qilish.
    
  • 
    IRTF (Internet Research Task Force, Internet Research Group), Internet texnologiyalarini rivojlantirish uchun muammoli vazifalarni hal qilish.
    
• 
  NSF International xalqaro, nodavlat notijorat tashkilot boʻlib, xavfsizlik, salomatlik va atrof-muhitni muhofaza qilish sohalarida standartlarni ishlab chiqish va sertifikatlashtirish boʻyicha jahon yetakchisi hisoblanadi.
  
• 
  OASIS (Tuzilgan axborot standartlarini takomillashtirish tashkiloti) elektron tijorat standartlarini ishlab chiquvchi xalqaro konsorsiumdir.
  
• 
  OMG (Object Management Group, Object Management Group) — ob’ektga yoʻnaltirilgan paradigma tamoyillari asosida yaratilgan yagona taqsimlangan dasturiy taʼminot uchun standartlarni ishlab chiqadigan xalqaro konsorsium.
  
• 
  1996—yilda Open konsorsiumlari va Ochiq dasturiy taʼminot jamgʻarmasining qoʻshilishi natijasida tashkil etilgan " Ochiq guruh " tashkiloti ochiqlik va axborot tizimlarini Internetga uzluksiz joriy etish masalalarini oʻrganadi.
  
• 
  SAE (Society of Automotive Engineers International) — Avtomobil muhandislari jamiyati
  
• 
  TeleManagement Forum — bu xususiy tarmoqlar va xizmatlarni boshqarish standartlarini ishlab chiqadigan operatorlar va xizmat koʻrsatuvchi provayderlarning global konsortsiumi.
  
• 
  TIA (Telekommunikatsiyalar sanoati assotsiatsiyasi) — sanoat telekommunikatsiyalar uyushmasi
  
• 
  W3C (World Wide Web Consortium) — HTTP, HTML, URL, XML kabi WWW texnologiyalari uchun standartlarni ishlab chiqish va ishlab chiqishga ixtisoslashgan konsorsium.
  
• 
  WFMC (Workflow Management Coalition — Workflow Management Consortium) — bu ish oqimini boshqarish sohasidagi standartlarni ishlab chiqadigan konsorsium.
  

Xalqaro standartlashtirish ishlariga jalb qilingan milliy tashkilotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

• 
  ANSI (Amerika milliy standartlar instituti) — Amerika milliy standartlar instituti. AQShda turli sohalarda, jumladan, fotografik mahsulotlar, avtomobilsozlik, kemasozlik, aviatsiya va boshqa sohalarda, shuningdek, kompyuter texnologiyalarida davlat standartlarini belgilovchi tashkilot.
  
• 
  AFNOR (Association Francaise de Normalization) — maqsadi boʻyicha ANSIga oʻxshash fransuz standartlashtirish assotsiatsiyasi.
  
• 
  BSI (British Standartlar Instituti) — Britaniya standartlari instituti.
  
• 
  DIN (Deutsches Institute für Normung ev) Germaniya milliy standartlar tashkiloti.
  
• 
  JISC (Yaponiya sanoat standartlari qoʻmitasi) — Yaponiya sanoat standartlari qoʻmitasi.
  
• 
  ÖNORM (Avstriya standartlar instituti) — Avstriya standartlashtirish instituti.
  

Shuningdek[tahrir | manbasini tahrirlash]

• 
  Mintaqaviy standart
  
• 
  Standartlashtirish
  
• 
  Standart
  
• 
  ISO
  
• 
  Xalqaro elektrotexnika komissiyasi
  
• 
  Standart belgilar roʻyxati
  
• 
  Jahon standartlari kuni
  

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

1. 
   ↑ BIPM 2-avgust 2022-yil
   
2. 
   ↑ „Статья: Международная организация законодательной метрологии (МОЗМ)“. 4-yanvar 2012-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 17-noyabr 2011-yil.
   

Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

• 
  Medvedev A. M. Xalqaro standartlashtirish — M.: Standartlar nashriyoti, 1988-yil
  
• 
  M. I. Krivosheev. Raqamli televizion eshittirishni xalqaro standartlashtirish — M.: NIIR, 2006, ISBN 5-89674-022-0
  
• 
  Kornilov E. V. Texnik sxemalar elementlarini belgilashning xalqaro standartlari — Odessa: Negociant, 2005-yil
  
• 
  O. A. Ageeva. Xalqaro moliyaviy hisobot standartlari — M.: Buxgalteriya hisobi, 2008-yil
  
• 
  Krainova Yu.Qisqa kurs: Xalqaro audit standartlari — M.: Omega-L, 2009 y.