Xamzayeva firuza fizika fanidan tayyorlagan mustaqil ishi

Kvazistatsionar elektromagnit maydonlar
Etarli darajada sekin ozgaruvchi elektromagnit maydon kvazistatsionar maydon deyiladi. Maydonning kvazistatsionarlik shartlari ikkita:
a) Elektromagnit maydon shu darajada sekin ozgaradiki, otkazuvchanlik tokiga nisbatan siljish tokini xisobga olmaslik mumkin bolib qoladi:

Agar elektromagnit maydon chastota bilan ozgarayotgan bolsa, yani

Ko’rinishga ega bolsa, u xolda


Demak (1) tengsizlik orinli bo’lishi uchun

Ostida otkazgich uchun ..............ekanligini nazarda tutib

Chastota........ siljish toklari axamiyatga ega emasligini ko’rish mumkin. Bu .................................qismiga mos keluvchi tebranishlar chastotasigacha boradi. Chatota ...........siljish toklarini axamiyatga ega emasligini ko’rishi mumkin. Bu sektrning .......... qismiga mos keluvchi tebranishlar chastotasigacha boradi.
Bu taxminiy baxolash yuqori chastotalarda muxim rol oynovchi muxitning inersial xossalarini xisobga olmaydi. Moddaning inersial xossalarini xisobga olish, bu baxoni bir muncha (bir necha tartibga kamaytiradi, lekin shundan keyin xam ozgaruvchan toklarga nisbatan olmasa boladigan chastotalar ......... ancha kattaligicha qoladi.
Maydonni ozgarishi shunchalik sekin roy beradiki fazoning qaralayotgan soxasida elektromagnit tolqinlarining tarqalish tezligi ....... bilan bogliq bolgan cheksiz effektni xam xisobga olmaslik mumkin.
X oqi boylab ye tezlik bilan tarqalayotgan yassi tolqinni xarakterlovchi kattaliklarini quydagi korinishda yozish mumkin:

Oxirgi potensial qolayotmani qatorga yozsak:

xosil boladi. Bundan korindiki ong tomondagi xadning X ga bogliq qismini xisobga olinmasa kechikish effektini xam xisobga olmaslik mumkin. Bunda

tengsizlik orinli bolishi talab qilinadi.

Ekanligini xisobga olib (bu yerda 1-tolqin uzunligi) (8) tengsizlikni

• 
  korinishda yozio mumkin. Yani elektromagnit tolqinlarini tarqalish tezligini cheksiz deb xisoblab, kechikish effektini xisobga olmaslik uchun, qaralayotgan soxaning chiziqli olchamlari tolqin uzunligidan kop marotaba kichik bolishi kerak. Masalan 50 gs chastotali oddiy tokni oladigan bolsak, unga mos keluvchi tolqin uzunligi bir necha ming klometrga teng boladi, bu xolda kechikish effektini xatto nisbatan ancha katta olchamga ega bolgan soxalar qaralganda xam xisobga olmaslik mumkin.
  

Aytilganlarga kora elektrotexnikada qaraladigan maydonlarning aksariyati va radiotexnikada qaraladigan maydonlarning koplari kvazistatsionar elektromagnit may donlaridan iborat deb xulosa qilish mumkin.