Xar qanday davlat dunyodan ajralgan holda jahon tajribalarini o‘rganmasdan, dunyoning yetakchi davlatlari ilm, fan va texnika sohasida erishgan yutuqlarini qabul qilmasdan rivojlanishi mumkin emas

REJA:


I.KIRISH.
II.ASOSIY QISM.
1.1.Yoģ kislotaning oksidlanishi
2.1.Yoģ kislotalar sintezi
3.1.Yoģ kislotalar ishlab chiqarish jarayoni
4.1.Yoģ moy sanoati chiqindisi soapstokdan lab sharoitda xom yoģ kislotalarini ajratib olish texnologiyasi
III.Xulosa
IV.Foydalanilgan adabiyotlar

K i r i sh
Xar qanday davlat dunyodan ajralgan holda jahon tajribalarini o‘rganmasdan, dunyoning yetakchi davlatlari ilm, fan va texnika sohasida erishgan yutuqlarini qabul qilmasdan rivojlanishi mumkin emas.
Bu borada so‘z ketganda Prezidentimiz I.A.Karimovning quyidagi fikrlarini ta’kidlashimiz lozim: “Bugun joylarda iqtisodiyotni yuksaltirish, zamonaviy texnika va texnologiyalar bilan jihozlangan yangi korxonalarni barpo etish va rekonstruksiya qilish uchun xorijiy sarmoyalarni jalb qilish, nechog‘lik katta hal qiluvchi ahamiyatga ega ekanini kimgadir isbot qilib berishga hojat yo‘q. Bu avvalombor, aholi bandligi, uning ish haqi va daromadlarini oshirish, bu oxir - oqibatda respublikamiz hududlari, shahar va tumanlarimizdagi eng muhim ijtimoiy muammolarni echish demakdir”.
Mamlakat iqtisodiyotini yuksaltirish, zamonaviy texnika va texnologiyalar bilan jihozlangan yangi korxonalarni barpo etish va rekonstruksiya qilish uchun xorijiy investitsiyalarni jalb qilish nechog‘lik katta hal qiluvchi ahamiyatga ega. Bu avvalombor, aholi bandligi, uning ish haqi va daromadlarini oshirish kabi eng muhim ijtimoiy muammolarni echish imkoniyatini beradi. SHu boisdan ham vatanimizga xorijiy investitsiyalar jalb etayotgan korxonalarni iqtisodiy rag‘batlantirish va zaruriy sharoitlarni yaratib berish o‘ta muhim masalalardan biri hisoblanadi.
Xorijiy investitsiyalarni jalb etmay, ayniqsa, yetakchi tarmoqlarda chet el investitsiyalari ishtirokini kengaytirmay turib, iqtisodiyotda tarkibiy o‘zgarishlarni amalga oshirish va modernizatsiyalash, korxonalarni zamonaviy texnika bilan qayta jihozlash hamda raqobatbardosh mahsulot ishlab chiqarishni yo‘lga qo‘yish mumkin emas. Mamlakat iqtisodiyotiga xorijiy investitsiyalarni jalb etilishi uning iqtisodiy imkoniyatlarining kengayishini tezlashtirib, barcha sohalarda ichki imkoniyatlar va rezervlarni ishga solish, yangi texnika va texnologiyani, eksportbop tovarlarni o‘zlashtirishga, ularni ishlab chiqarishni yo‘lga qo‘yish orqali davlatimiz iqtisodiy qudratini ta’minlashda muhim ahamiyat kasb etadi.
O‘zbekiston Respublikasida investitsiya xususida qonuniy hujjatlar 1991 yildan boshlab qabul qilindi va o‘tgan vaqt ichida ular ancha takomillashtirildi. Investitsiya to‘g‘risida O‘zbekiston Respublikasida qabul qilingan qonunda ko‘rsatilishicha, investitsiya bu iqtisodiy samara (foyda, daromad) olish yoki ijobiy ijtimoiy natijaga erishish uchun sarflanadigan pul mablag‘lari, banklarga qo‘yilgan omonatlar, paylar, qimmatli qog‘ozlar (aksiya, obligatsiyalar), texnologiyalar, mashinalar asbob-uskunalar, litsenziyalar va samara beradigan boshqa har qanday boyliklardir.Bu iqtisodiy ta’rif investitsiyaning bozor iqtisodiyoti sharoitida to‘laligicha faoliyat ko‘rsatishini aniq tasdiqlaydi. Jumladan, unda, birinchidan, investitsiyaning o‘ziga va investitsiya faoliyatining ob’ektlariga keng ta’rif berilgan; ikkinchidan, investitsiyaning bevosita iqtisodiy va ijtimoiy samara olishga muqarrar bog‘liqligi ta’kidlab o‘tilgan. Demak, investitsiyaga bozor munosabatlaridan kelib chiqib berilgan ta’rifning o‘zidayoq investitsion jarayonning hajmi, asosiy bosqichlari, ya’ni jamg‘armalar (resurslar), qo‘yilma mablag‘lar (sarf-xarajatlar), samara (daromad, foyda) aniq, va ravshan ko‘rsatib o‘tilgan. Xuddi shu kabi yondashuv investitsion faoliyatning bozor munosabatlariga o‘tishi uchun zamin yaratadi, bu esa, moliyaviy moddiy va aqliy boyliklarni qayta taksimlashning vertikal va gorizontal usullaridan bir xilda foydalanishni ta’minlab beradi.
Iqtisodiy kategoriya sifatida investitsiya quyidagicha tasniflanadi:

• 
  Birlamchi (avaylangan) jamg‘arilgan kapitalni ko‘paytirish maqsadida kapitalni tadbirkorlik ob’ektlariga joylashtirish;
  
• 
  Investitsion loyihalarni amalga oshirish jarayonida investitsiya faoliyati ishtirokchilari o‘rtasida vujudga keladigan iqtisodiy munosabatlardir.
  

Xorijiy mamlakatlarning tajribasi va investitsiya to‘g‘risida o‘zimizda qabul qilingan qonunlarning tahlilidan kelib chiqib, investitsiyaning shartli ravishda uchta turini ajratish mumkin:

• 
  moliyaviy investitsiyalar;
  
• 
  moddiy investitsiyalar;
  
• 
  aqliy (intellektual) investitsiyalar.
  

Bozor iqtisodiyoti sharoitida щar bir investitsiya turining o‘ziga xos o‘rni bo‘ladi. Moliyaviy investitsiyalar tarkibiga mahalliy va xorijiy mamlakatlarning pul birliklari, banklardagi omonatlar, depozit sertifikatlar, aksiyalar, obligatsiyalar, veksellar va boshqa qimmatli qog‘ozlar щamda tenglashtirilgan boyliklar kiradi.
Moddiy investitsiyalar tarkibiga asosiy fondlar, ya’ni binolar, asbob-uskunalar, inshootlar, kommunikatsiyalar va boshqa turdagi asosiy ishlab chiqarish fondlarining aktiv va passiv qismlari kiradi.
Mulkiy huquqlar guruhiga kiradigan investitsiyalarning xillari bozor munosabatlarining nechog‘lik rivojlanganligiga, milliy bozorlarning o‘ziga xos tomonlariga qarab har xil bo‘ladi. Aqliy mehnatga oid haq-huquqlar shaklidagi investitsiyalar tarkibiga mualliflik huquqlari, “nou-xau”, kashfiyotlar, tovar belgilariga beriladigan litsenziyalar va boshqa xil egalik huquqlari kiradi.
Investitsiyalar - bu hali buyumlashmagan, lekin ishlab chiqarish vositalariga qo‘yilgan kapital. O‘zining moliyaviy shakliga ko‘ra, ular foyda olish maqsadida xo‘jalik faoliyatiga qo‘yilgan aktivlar hisoblansa, iqtisodiy xususiyatiga ko‘ra, u yangi korxonalar qurishga, uzoq muddatli xizmat ko‘rsatuvchi mashina va asbob uskunalarga hamda shu bilan bog‘liq bo‘lgan aylanma kapitalning o‘zgarishiga ketgan harajatlardir.
Demokratik bozor islohotlarini va iqtisodiyotni liberallashtirishni yanada chuqurlashtirish va shu asosda jamiyat a’zolarining moddiy va ma’naviy farovonligini ta’minlashda iqtisodiyotning yetakchi tarmog‘i bo‘lgan sanoatning mavqei alohida o‘rin egallaydi.
Respublikamizda maxalliylashtirish jarayoni iqtisodiyotning jadal va barqaror rivojlanishini ta’minlamoqda. Uning tashqi omillarga bog‘liqligini kamaytirib, ishlab chiqarish jarayoniga yangi samarali texnologiyalarni tadbiq qilishni jadallashtirmoqda. Maxalliy xom ashyo va ishlab chiqarish resurslaridan keng foydalanish, shuning asosida zamonaviy raqobatdosh maxsulot ishlab chiqarishni ko‘paytirish, valyuta mablag‘laridan tejamli va oqilona foydalanish, shuningdek yangi ish joylarini ko‘paytirilishini imkonini bermoqda.
Yog‘ moy sanoatida maxalliy dasturga muvoffiq mavjud ishlab chiqarish quvvatlaridan samarala foydalanish;
Sanoat turli tarmoqlarning qo‘shilgan qiymati yuqori darajada bo‘lgan maxsulotlar eksportini ko‘paytirish va tegishli ravishda, ananaviy eksport salmog‘ini kamaytirish;
Maxalliy xom ashyoni qayta ishlashni ko‘paytirish, ishlab turagan korxonalarni zomanaviylashtirish va yangilarini tashkil etish xisobiga iqtisodiyot tarkibini takomillashtirish va xokazo
Mamlakatimizda eksportga maxsulot chiqaradigan korxonalarning tashqi bozorda raqobatdosh bo‘lishini qo‘llab quvvatlash bo‘yicha chora tadbirlarni amalga oshirish va eksportni rag‘batlantirish uchun qo‘shimcha omillar yaratishga e’tibor ko‘rsatilgan edi. Xususan

• 
  aylanma mablag‘larni to‘ldirish uchun korxonalarga markaziy bank qayta moliyalash stavkasining 70% zidan ortiq bo‘lmagan stavkalarda 12 oygacha bo‘lgan muddatga imtiyozli kreditlar berish;
  
• 
  tayyor maxsulot ishlab chiqarishda ixtisoslashgan xorijiy investitsiya ishtirokida tashkil etilgan korxonalarni byudjetga barcha turdagi soliq va to‘lovlardan qo‘shimcha qiymat solig‘i bundan mustasno. Ozod qilish muddatini 2012 yilgacha uzaytirish;
  
• 
  bank kreditlari bo‘yicha to‘lov muddati o‘tgan va joriy qarzlar miqdorini qayta ko‘rib chiqish, byudjetga to‘lanadigan to‘lovlarning penyasidan kechish va boshqa muxim imtiyozlar berish shular jumlasidandir.
  

Respublikamizda yillik quvvati 3,5 mln.t moyni o‘simlik urug‘larini ishlaydigan 20 ta korxona ishlab turadi. Sanoatning bu tarmog‘ida paxta, soya , meva danaklari hamda sabzavot urug‘laridan olinib, atir-upa farmatsevtika va oziq- ovqat sanoati tarmoqlarida ishlatiladigan Yog‘lar, margarin maxsulotlari, mayonez, kir sovun, atir sovun, texnika maqsadlari uchun boshqa turli maxsulotlar ishlab chiqariladi. O‘simlik moyi ishlab chiqarishda yiliga o‘rtacha 2,1mln.t dan ko‘proq paxta chigiti ishlatiladi.

Yog‘ kislotalarini oddiy xaydash quyidagicha klassifikatsiyalanadi:
1.Suv bug‘ini ishlatilishiga qarab,

1. 
   ochiq suv bug‘ini kiritmasdan
   
2. 
   ochiq suv bug‘ini kiritib
   

2. 
   Xomashyo bilan ta’minlash va kub qodig‘ini tushirib olish bo‘yicha:
   

1. 
   davriy usul
   
2. 
   uzluksiz usul
   

Yog‘ kislotalarini distillyasiya qilish qurilmalari asosiy va yordamchi uskunalardan tashkil topgan bo‘ladi. Asosiy uskunalarga davriy va uzluksiz ishlaydigan distillyasiya kublar kiradi. Qo‘shimcha uskunalarga esa vakuum xosil qiladigan, isitadigan, nazorat qiluvchi priborlar, deaeratorlar, idishlar, tomchi tutqichlar, nasoslar va trubaprovodlar kiradi.

2. 
   ISHLAB CHIQARISHNING NAZARIY ASOSLARI.
   

Soapstoklarni qayta ishlash texnologiyasi quyidagi operatsiyalardan tashkil topadi:

• 
  kaustik soda eritmasi bilan soapstokni sovunlantirish;
  
• 
  sulfat kislota eritmasi bilan soapstok yadrosini parchalash;
  
• 
  xom Yog‘ kislotalarini mineral kislota izlaridan Yuvish;
  
• 
  sovun osti shelunalarini oqava suv bilan neytrallash;
  

Kaustik soda eritmasi bilan soapstokni sovunlantirish jarayonining kimyoviy formulasi: