Xarakteristikalardi tekseriw

SCHYOTCHIKLER, TRIGGЕRLER HAM SUMMATORLARDi TAN'LAW USILLARI, OLARDIN QATELIKLERIN BAHALAW


Jumisdan maxset: Schyotchikler, triggеrler ham summatorlar menen tanisiw ham islew prinsipin uyreniw.
Kerekli asbaplar: Electronics Workbench elektron laboratoriyasi
Schyotshik(.Esaplaǵısh ) dep, sonday cifrlı apparatqa aytıladıki, onıń kiriwine berilgen informaciya. esaplanadı, ya'sanaladi. Esaplagichning mikrosxemasi IE háripleri menen belgilenedi. MısalKI55 IE5. Esaplagishlar izbe-iz jalǵanǵan RS, JK, D, T triggerlardan dúzilgen bo‗ladi. Triggerning sanı menen esaplagichning razryadları anıqlanadı. Eger esaplaǵısh n triggerdan dúzilgen bo‗lsa, ol n razryadlı esaplaǵısh bo‗ladi.
Esaplagichlar ekilik hám o‗nlik túrlerine bo‗linadi. Ekilik esaplagichlari ekilik kodların esaplaydı. Ekilik esaplagichlar júdá keń tarqalǵan hám ko‗p isletiledi. Ekilik sisteması isletilingende triggerning jaǵdayları hám olarǵa uyqas keliwshi triggerning to‗gri shıǵıwlarındaǵı úst san razryadlarınıń ekilik nomerleri anıqlanadı. Eger esaplagichga ekilik sanlardı dizimnen ótkeriw ushın n trigger isletilse, sanlardıń maksimal bahaların, yaǵnıy esaplaǵısh neshe nomerge shekem sanay alıwın tómendegi formula arqalı anıqlaw múmkin: N=2 n-1. Bunda n-triggerlar sanı. Mısalı, n=4 bo‗lsa, N=15 bo‗ladi, yaǵnıy esaplaǵısh 15 ke shekem sanay aladı.
Izbe-iz jalǵanǵan D-triggerlardan ibarat to‗rtrazryadli esaplaǵısh sxeması tómendegi 1-suwretde keltirilgen.

1. 
   suwret
   

Hár bir STEP basılǵanda word generatordıń sinxrosignalleri shıǵıwınan esaplaǵısh kiriwine impulslar keledi. Esaplagishtin' hár bir triggeri 2 ge bo'lip ámelge asıradı, otiw signalı bir razryaddan basqasına izbe-iz uzatıladı. Ekilik kod daǵı esaplagichlar razryadları jaǵdayı logikalıq indikator menen anıqlanadı, ekilik koddaǵısı bolsa segmentli indikator arqalı anıqlanadı.

Trigger. Kompyuterde qálegen maǵlıwmat ekilik korinisinde kórinetuǵın bo‗ladi, sol sebepli maǵlıwmattıń elementar (eń kishi) birligin bir bıt dep qaraymiz. Bir bit mag'luwmatti saqlawshi elektron sxema trigger esaplanadii.
Triggerlar - eki bekkem jaǵdayǵa iye bo‗lgan apparat. Basqarıwshı signallar tásirinde triggerlar bir jaǵdaydan basqasına otedi hám támiynat kernewi uzilmegenshe sol jaǵday saqlanadı. Sonday etip, trigger bir ekilik razyad, yaǵnıy bir bıyt maǵlıwmattı saqlawshı yad yacheykasi esaplanadı.
Triggerlarda júz bolip atirgan processni túsiniw ushın vA-YO‗Q logikalıq element korinisidegi birtaktli assinxron RS-trigger sxemasın keltiremiz (2-súwret)..

2. 
   suwret
   

3. 
   suwret
   

Ápiwayı jaǵdayda sxema kiriwleri 1 turaqlı kernewi beriledi. Maǵlıwmat jazılǵanda kiriwlerden birine 1 kernewi túsedi. Trigger qanday islewin ko‗rib shıǵamız. 1 kiriwge ―0‖ signal, 2 kiriwge ―1‖ signal berilsin (3-súwret).
1 element (vA-YO‗Q) dıń basqa kiriwine baylanıslı bolmag'an túrde shıǵıwında ―1‖ payda boladi. 2 element kiriwlerine ―1‖ berilgeninde 2 nin shıǵıwında ―0‖ payda boladi.

4. 
   suwret
   

Eger 1 kiriwge ―1‖ signal, 2 kiriwge ―0‖ signal berilsa (4-súwret), ol túrde 1 shıǵıwda ―1‖, 2 shıǵıwda ―0‖ ónim boladi. Eger kiriwlerge ―0‖ berilsa, shıǵıwlarda baha ozgermesten qaladi.

RS-triggerinin' rastliq kestesi

1 kiriw (S)	2 kiriw(R)	1 shig'iw(Q)	Trigger ha'reketi
1	0	1	1di yadta saqlaydi
0	1	0	0 di yadtada saqlaydi
0	0	Yadta saqlang'an bot	Bitdi saqlaydi
1	1	Tuyin bolmagan jagday	Ruxsat etilmegen

EWB kilapxanasinda triggerlerdin' 3 turli tipi(RS, JK ham D) 5-suwrette korsetilgen.

5. 
   rasm
   

Triggerlardagi jarayonlarni tushunish uchun VA-YO‗Q mantiqiy element asosida qurilgan bir taktli sinxron RS-triggerning sxemasi (6-suwretti ko'remiz).

6. 
   Suwret.
   

Trigger 0 (R-kirisiw, Q'=1 invers shıǵıw daǵı signal ) hám 1 (S-kirisiw, Q=1 tuwri kirisiw degi signal ) ga otnatiw kiriwlerine iye. Triggerni 0 hám 1 ge ornatiw. tek S=1 sinxronizatsiya. signalı ámeldegi. bolg'anda atqarıladı . Túrli rejimlerde trigger jumısın uqsatiwshi kirisiw signallarınıń múmkin bolǵan kombinatsiyaları


171

Word generatordıń jeke panelinde korsatilgan. Eger trigger sxemasına invertor qosilsa, ol halda D-trigger sxemasına iye bolamiz (7-súwret), qaysi bir shıǵıw jaǵdayı D kirisiw degi signal menen anıqlanadı : D=1 de -Q=1, D=0 de -Q'=1. Írǵaq signalı retinde word generator sinxrosignal shıǵıwı isletiledi.

7. 
   suwret
   

Eger D-triggerda D-kiriw Q‘ inversli shig'iw menen jalg'ansa ol jagdayda, bir taktli C- kiriske iye T-triggerdi payda qilamiz.