Xavfsizlik uchun eng maqbul tanlov

IV.Shahar yo’llarining texnik-iqtisodiy ko‘rsatkichlari
2-jadval

№	Ko‘rsatkichlar	Qiymati	O‘lchov birligi
1	Ko‘chalar toifasi	I tartibga solinuvchi harakat
2	Harakat yo‘lagining eni, m	3.5	m
3	Harakat tasmasi soni	6	ta
4	Hisobiy tezlik	60	km/s
5	Qatnov qismining kengligi	22.5	m
6	Qizil chiziqlardagi eng katta eni	30.5	m
7	Rejadagi egrilik radiuslari	500	m
8	Eng kata bo‘ylama nishablik	60	‰
9	Yo’l yoqasidagi chetgi yo’lagning kengligi	3,75	m
10	Vertikal egrilarning eng kichik radiuslari, m qavariq botiq	6000 1500	m
11	Harakatning hisobiy jadalligi	15601	dona/sut
11	Ko’ndalang nishablik,	15	‰
12	Yo’l qoplamasini turi	AsfaltBeton

Izoh: Jadval ma’lumotlaridan foydalanib,o’rganayotgan mavjud yo’lning ko’ndalang kesim chizmasini chizdim.

3-rasm.Shahar ahamiyatidagi magistral ko’chaning ko’ndalang kesim chizmasi
V. Shahar yo‘lning transport-ekspluatasion ko‘rsatkichlarni kompleks baholash
Shahar ko’chasining transport-ekspluatasion holatini baholash yo‘l korxonalarining buyurtmasi asosida ilmiy-tadqiqot tashkilotlari tomonidan, yo‘l korxonalarining muhandis-texnik xodimlari va bo‘lim boshliqlari ishtirokida o‘tkaziladi. Ushbu kurs loyihasida avtomobil g‘ildiragi bilan qoplamani ilashish koeffitsiyenti va harakat tezliklari o‘rganib chiqdim.
Yoʻlning transport–foydalanish holatini baholashda asosiy koʻrsatkichlardan biri boʻlgan avtomobil g‘ildiragining qoplama bilan ilashish koeffitsiyentlari transport vositalarining tezligiga va xavfsiz harakatlanishiga ta’sir etganligi uchun tekshirilayotgan yoʻlni koʻrib chiqilayotgan uchastkalarida avtomobillarning harakat tezligini ham aniqladim.


Avtomobil yo‘lining ekspluatatsiya davrida talab qilingan
bo‘ylama ilashish koeffitsiyenti φtr

3-jadval

Harakat sharoiti	Avtomobillarning harakat tezligi, km/h
	40	60	80	100
Yengil	0,45	0,35	0,26	0,23
Qiyin	0,50	0,40	0,28	0,25
Xavfli	0,55	0,45	0,30	0,28

4-jadval

Ko‘chalar toifasi	Harakat- ning hisobiy tezligi km/s	Harakat yo’lagining eni, m	Harakat yo’lagining soni	Qizil chiziq lardagi eng katta eni, m	Trotuarning eng katta eni, m	Rejadagi egrilikning eng kichik radiusi, m	Bo’ylmasiga eng katta nishablik, %	Vertikal egrilarning eng kichik radiuslari, m
								qavariq	botiq
II.Tumanlar ahamiyatidagi magistral ko‘chalar: taribga solingan	80	3,75	6-8	60	4,5	500	50	6000	1500
to‘xtovsiz harakat

Ushbu transport-foydalanish koʻrsatkichlarini baholash orqali yoʻlni holati aniqlab, yoʻl boʻlagini nisbiy avariyalik koeffitsiyentini aniqladim.

Mavjud 1.5 km yo‘lning:
Menga berilgan topshiriqga asosan, shahar transport–ekspluatasion holatini baholashda asosiy ko‘rsatkichlardan biri bo‘lgan avtomobil g‘ildiragining qoplama bilan ilashish koeffitsiyentini o’rgandim va 3-jadvalga muvofiq baholadim:
5-jadval

Harakat sharoiti	Avtomobillarning harakat tezligi 80 km/soat	Mavjud yo’l bo’lagi, km
Yengil	0,27	0-0.5
Xavfli	0,33	0-1
Qiyin	0,29	1-1.5

bu erda: Z-YTHlarni soni, dona;
N-harakat jadalligi, avt/soat;
L_uch –uchastka uzunligi, km;
n- yillar. 5 yil
0-1 km uchastkasida:
xavfli
1-1.5 km uchastkasida:
xavfli
Nisbiy avariyalik koeffisiyenti me’yorlari:
K_a < 0,40 xavfsiz; K_a - 0,40÷0,80 kam xavfsiz;
K_a -0,80 ÷1,2 xavfli; K_a >1,2 juda xavfli.

Hisobiy tezlikning ta’minlanish koeffitsienti quyidagi formula yordamida aniqlanadi:

bu yerda:
– avtomobilning oqimdagi harakat tezligi;
– avtomobilning hisobiy tezligi.
Hisobiy tezlikning ta’minlanish koeffitsienti me’yorlari:
0,5- kapital ta’mirlash;
0,5-0,75 –joriy ta’mirlash; 0,75-1,0 –saqlash ishlari amalga oshiriladi
Hisobiy tezlikning ta’minlanish koeffitsienti topshiriqqa binoan yo‘l uchastkalari bo‘yicha quyidagicha:
0-1 km uchastkasida:

1-1.5 km uchastkasida:

Shahar yo‘llarining transport-foydalanish ko‘rsatkichlarini kompleks baholashning ahamiyati shundan iboratki, yo‘lning bugungi holati va istiqbolda qilinishi kerak bo‘lgan chora-tadbirlar ishlab chiqish imkonini beradi. Menga berilgan topshiriqda Toshkent shahrida joylashgan jami 1.5 km bo‘lgan ko’chaning transport foydalanish ko‘rsatkichlarini uchastkalarga bo‘lib tahlil qilinganida quyidagi natijalarni oldim
Mavjud 1.5 km ko’chaning:
1. 0-1 km uchastkasida:
- Tishlashish koeffitsenti – me’yor bo‘yicha 0.40, mavjud yo‘lda esa 0.30;
- Hisobiy tezlikning ta’minlanish koeffitsienti – joriy ta’mirlash;
- Nisbiy avariyalik koeffitsienti – xavfli.
2. 1-1.5 km uchastkasida:
- Tishlashish koeffitsenti – me’yor bo‘yicha 0.40, mavjud yo‘lda esa 0.33;
- Hisobiy tezlikning ta’minlanish koeffitsienti –joriy ta’mirlash;
- Nisbiy avariyalik koeffitsienti – juda xavfli.

Olingan natijalardan xulosa qilish mumkinki, mavjud yo‘l qoplamasining mustahkamligi ta’mir talab xolatga kelib qolgan. Shuning uchun mavjud ko’chaning 0-1.5 km qismini joriy ta’mirlaymiz va xarakat xavfsizligini ta’minlash uchun jixozlash ishlarini olib boramiz.

4-rasm