Xavotirlangan patsientlar bilan konsultatsiya Reja

Xavotirli mijozlar konsultatsiyasi
Xavotirlilik qo’rquvdan farqli ravishda tasavvurdagi, noma’lum xavfga reaktsiyani o’zida aks ettiradi. Xavotirlilik asosida shaxsning ichki nizosi yotadi. Xavotirlilikka vaktda chuzilish, doimiy takrorlanish yoki uzluksiz bulish xosdir.
Fiziologik nuktai nazardai xavotirlilik reaktiv xolat hisoblanadi. U organizmni kurashga - chekinish yoki karshilik kursatishga tayyorlovchi fiziologik o’zgarishlarni chakiradi. Xavotirlilik uchta darajada namoyon bo’ladi: nevroendokrin, psixik va somatik.
Psixologik himoyaning mijozlar foydalanishi mumkin bo’lgan qator mexanizmlari mavjud, psixologiyada himoyaning bu mexanizmlari ixtiyorsiz darajada, avtomatik tarzda ishlaydi. Ulardan ba’zilarini ko’rib chiqamiz:
1.Siqib chiqarish. Bu ixtiyorsiz, nomaqbul fikrlar, istaklar yoki tuyg’ularni beixtiyor yo’k kilish jarayoni.
2.Regressiya. Istakni qondirishga imkon beruvchi moslashuvning ancha erta darajasida anglanmagan ko’ngilchanlikni amalga oshirish. Ko’pchilik hissiy muammolari regressiv chizikka ega.
3.Proektsiya. Bu ongli darajada shaxs o’zi qabul qilmaydigan fikrlar, tuyg’u, motiv va istaklarni boshka shaxs yoki ob’ekt sababli deb bilish mexanizmi. Proektsiyaning buzilishi holati gallyutsinatsiya va fantaziyani reallikdan farqlash qobiliyatini yo’qotadigan alaxlashga olib keladi.
4.Introektsiya.Bu inson yoki obektning ramziy internalizatsiyasi (uziga kirish). Ishlash mexamizmi proektsiyaga qarama-qarshi. Introektsiya yordamida sevgi obekti va o’z shaxsi o’rtasidagi tafovut yo’qotiladi. Ba’zida boshka odamlarga nisbatan darg’azablik yoki tajovuzkorlik o’z-o’zini tankidga aylanadi. Bu ruhiy tushkunlik holati tez-tez uchraydi.
5.Ratsionalizatsiya. Bu aslida ham nomaqbul bo’lgan fi­krlar, tuygular, axloqni oqlovchi himoya mexanizmi. Ratsio­nalizatsiya o’z-o’ziga hurmatni saqlab qolish, javobgarlik va aybdorlikdan qochishda yordamlashadi. Ratsionalizatsiya shunisi bilan xavfliki, unda o’z-o’zini aldashning kattagina ulushi mavjud.
6.Intellektualizatsiya. Bu xissiy kechinmalar va tuy­g’ularni bartaraf etish maqsadida intekllektual imkoniyatlardan bo’rttirilgan foydalanishni ko’zda tutuvchi himoya mexanizmi. Intellektualizatsiya tuyg’ularni boshdan kechirishni ular tug’risida fikrlashga almashtiradi.
7.Kompensatsiya. Bu real va tasavvurdagi kamchiliklarni yengishga ixtiyorsiz urinishdir.
8.Reaktiv shakllanish. Bu himoya mexanizmi anglash uchun nomaqbul istaklarni ortik darajada oʻsib ketgan,qarama qarshi tendentsiyalarga almashtiradi.
Inkor etish. Bu ongli darajada nomaqbul boʻlgan fikrlar, tuygular, istaklar, extiyojlarni inkor etish mexanizmi, ko’pincha inkor etishdan inqirozli vaziyatlar (tuzatib bo’lmas kasal, yaqin odamini yo’qotish) vaqtida foydalaniladi.
10.Koʻchirish. Bu hissiyotlarni bitta ob’ektdan ancha maqbul o’rnini bosuvchi ga yo’naltirish mexanizmi. Masalan, tajovuzkor tuyg’ularni ish beruvchidan oila a’zolariga ko’chirish,

Mijozga ichidagilarini aytib olish va oʻz xavotirini ifodalashiga imkon berish juda muhim. Konsultant tushunish va chidamlilikni namoyish etishi zarur. Mijozning ichki azobini dikkat bilan tushunib yetishi, keyin esa profilaktik va korrektsion ishlarni rejalashtirishi lozim.

Xavotirlangan patsientlar konsultatsiyasi, tibbiy yordam uchun tibbiy ekspertlar bilan maslahatlashish muammo qiluvchi yordamdir. Bu konsultatsiya, boshlang'ich talablar bo'yicha vazir bo'yicha bajarilishi, kundalik amalga oshirilishi, tibbiy xabarlar vaqti va amalga oshirilishi, boshqa dolzarb tibbiy tahlilgarlikka ko'ra tashkil etiladi.
Xavotirlangan patsientlar konsultatsiyasi talablarining qisqacha ro'yxati quyidagicha bo'lishi mumkin:
- Boshlanish davrida sodir bo'lgan tutgan tasir va patologiyalar haqida ma'lumot;
- Holat tarixining detallari va qayd etiladigan anamnez;
- Shikoyatlarni taxmin qilish va birlashtirish;
- Klinik va laboratoriyaviy imtiyozlar, statistik ma'lumotlar, konsultatsiyani amalga oshirishning o'zaro aloqador bo'lishi mumkin bo'lgan boshqa ma'lumotlar keltirilishi kerak.
Xavotirlangan patsientlar konsultatsiyasining vazifalari quyidagicha:
- Holatni butunlay tahlil qilish;
- Analizlar va sinovlar tavsiyasini aniqlash va yo'llash;
- Tasavvur va ta'lim variablelari va bevosita yordam mikdorini o'rganish;
- Praktika kalitliligini, davolash zaxiralarni analiz qilish va optimallashtirish;
- O'lik afzalliklarni belgilashga yordam berish;
- Har kuni mash'ulotda ish bilan ta'minlash;
- Ma'lumotlar bazasini o'rganish uchun samarali yo'llanma taklif qilish.

Xavotirlangan patsientlar konsultatsiyasi, patsient va talabalar qo'llab-quvvatlanishi uchun shriftli dokument sifatida yoki to'garak hisobga olmasdan amalga oshirilishi mumkin. Bu tibbiy xizmat ortiqcha qulaylik, nazorat bilan o'rtacha oqibatlarga ulangan xolda ta'mini bor va tibbiy xizmat sifatini mukammallashtiruvchi voqealar qatarida kamchilik qilmaslik uchun taklif qilinadi.

Foydalanilgan adabiyotlar:
1.An Introduction to Consulting Psychology: Working With Individuals, Groups, and Organizations, by R. L. Lowman
2.Немов, Р.С. Психологическое консультирование / Р.С. Немов. -
М.: ВЛАДОС, 2003. С
3.Кочюнас, Р. Основы психологического консультирования / Р.Кочюнас. - М.: Академический проект, 1989. С.
4.@ fayllar orginal 2023.