Xix asrning ikkinchi yarimi XX asr boshlarida turkistonda yog’ moy sanoati tarixi
Maxmudov Dilshod
| (10 daqiqa)
|
3.1. Mavzu bo`yicha talabalarda yuzaga kelgan savollarga javob beradi, 3.2 Mavzu yuzasidan yakunlovchi xulosa qiladi. 3.3. O`tilgan mavzuni mustahkamlab, berilgan adabiyotlar bilan tanishib kelish topshiriladi. |
|
Savollar beradilar. Tinglaydilar. Vazifani yozib oladilar. |
1-ilova
Mavzu: “O’zbekiston Respublikasi va Fransiya o’rtasidagi madaniy aloqalarning rivojlanishi”
Reja:
O’zbekistonning Yevropa Ittifoqi bilan alohalar tarixi
O’zbekistonning Yevropa Ittifoqi bilan aloqalarining ko’lamini
Ta’lim sohasidagi xalqaro loyihalar
O`quv mashg`ulotining maqsadi: “O’zbekistonning Yevropa Ittifoqi bilan ta’lim sohasidagi hamkorligi” bo’yicha umumiy tushuncha berish.
O`quv faoliyatining natijasi: “O’zbekistonning Yevropa Ittifoqi bilan ta’lim sohasidagi hamkorligi” bo’yicha umumiy tushunchaga ega bo`ladi.
2 ilova.
1 reja. O’zbekiston Respublikasining jahon ham jamiya tiga integratsiyalashuvida Yevropa Ittifoqi mamlakatlari bilan o’zaro manfaatli aloqalarni yo’lga qo’yish va tobora chuqurlashtirish alohida o’rin tutadi. Oʻzbekiston va Yevropa Ittifoqi Oʻzbekiston va Yevropa Ittifoqi oʻrtasidagi ikki tomonlama diplomatik munosabatlardir hisoblanadi.
Oʻzbekiston Respublikasining Yevropa Ittifoqi bilan munosabatlarining boshlanishi 1992-yil 15-aprelda Oʻzbekiston Respublikasi hukumati va Yevropa hamjamiyatlari komissiyasi oʻrtasida oʻzaro anglashuv memorandumining imzolanishi bilan asos solingan. 1994-yil 16-noyabrda tomonlar oʻrtasida diplomatik munosabatlar oʻrnatildi.
Yevropa Ittifoqi va Oʻzbekiston oʻrtasida Sheriklik va hamkorlik toʻgʻrisidagi bitim 1996-yil iyun oyida Florensiyada davlat rahbarlari darajasida imzolangan.
Amaldagi Kengaytirilgan sheriklik va hamkorlik toʻgʻrisidagi bitim 2022-yil 6-iyulda imzolangan
2- reja. 1994 yil 16 noyabrda O’zbekiston va Yevropa ittifoqi o’rtasida diplomatik aloqa o’rnatilgan edi. O’tgan chorak asr mobaynida Toshkent va Bryussel robitalarida tarixiy ahamiyatga molik ko’plab hodisalar ro’y berdi. E’tiboringizga 29 yillik hamkorlikka oid 25 fakt aytib o’tamiz.
1. 1996 yil iyun. Florensiya shahrida YeI va O’zbekiston o’rtasida sheriklik va hamkorlik kelishuvi imzolandi. 1999 yil 1 iyuldan kuchga kirgan mazkur kelishuv siyosiy muloqot, savdo-iqtisodiy aloqalar, sarmoya, intellektual mulkni himoya qilish, qonunchilik hamda inson huquqlari bo’yicha hamkorlik, madaniy-gumanitar robitalar kabi jabhalarni qamrab oladi.
2. O’zbekiston tashqi ishlar vazirligiga ko’ra, mamlakat mustaqillikning ilk yillaridan boshlab Yevropa bilan hamkorlikni o’z tashqi siyosatining ustuvor yo’nalishlaridan biri sifatida belgilagan.
3.«Erasmus+» – YeIning ta’lim bo’yicha 2014-2020 yillarga mo’ljallangan yirik dasturidir. Mazkur dastur 1994 hamda 2007 yildan amalga tatbiq etilgan «Tempus» va «Erasmus Mundus» loyihalarining mantiqiy davomi sanaladi. «Erasmus+» dasturining 2014-2020 yillardagi umumjahon budjeti 14,7 milliard yevroni tashkil etadi.
Toshkentda ham Erasmus+ milliy idorasi faoliyat yuritmoqda. Ushbu dastur doirasida yurtimizdagi talaba, doktorant, oliy o’quv yurtlari o’qituvchi-xodimlariga «ko’hna qit’a» universitetlarida qisqa malaka oshirish yoki to’liq ta’lim imkoni taqdim etiladi.
4. 2007 yildan buyon Toshkent hamda Bryusselda inson huquqlari bo’yicha, shuningdek, adliya va ichki ishlar bo’yicha yillik muloqotlar o’tkaziladi.
5. 2011 yil 24 yanvar. O’zbekiston prezidenti Islom Karimov Bryusselga safar qildi. Tashrif doirasida Yevropa komissiyasi raisi Joze Manuel Barrozu va boshqa rasmiylar bilan uchrashuvlar o’tkazildi. Qayd etilishicha, mazkur tashrif YeIning O’zbekiston bilan turli sohalardagi o’zaro manfaatli hamkorlikni teng huquqlilik va sheriklik asosida kengaytirishga bo’lgan qiziqishini namoyon etdi.
6. YeI O’zbekistonda xususiy sektor, kichik va o’rta biznesni rivojlantirish maqsadida menejment tahsil dasturini amalga tatbiq etib kelmoqda. Mazkur dastur doirasida ko’p sonli biznes boshqarvchilari YeI davlatlarida zamonaviy menejment sirlarini o’rganib qaytdi.
7. Yevropa komissiyasining texnikaviy ko’magida biznes va turizmni rivojlantirish, transport logistikasi, chegaralarni boshqarish, narkotik vositalarning noqonuniy aylanishiga qarshi kurashish, xavfsizlik va boshqa sohalarda 35 ta loyiha amalga oshirilmoqda.
8. Bryussel O’zbekiston qishloq xo’jaligi sohasiga yirik grant mablag’lari taqdim etib keladi. Xususan, 2014-2020 yillarda ikki tomonlama hamkorlik doirasida qishloqlarni rivojlantirish, fermerlar va qishloq aholisi daromadni ko’paytirish, sektorning raqobatbardoshligi va mahsuldorligini oshirish maqsadida 168 million yevro ajratilgan.
9. O’zbekiston bilan YeI o’rtasidagi sheriklik va hamkorlik kelishuvi doirasida parlament hamkorligi qo’mitasi hamda kichik qo’mitalarni o’z ichiga olgan 6 ta hamkorlik tashkiloti faoliyat yuritmoqda.
10. 2017 yilda O’zbekistondan YeI mamlakatlariga asosan kimyoviy moddalar (53 foiz), sanoat mollari (27 foiz), oziq-ovqat mahsulotlari (10 foiz) va boshqa tovarlar eksport qilingan.
11. 2011 yil 31 may. O’zbekistonda YeIning vakolatxonasi rasman akkreditatsiyadan o’tdi. 2016 yil 19 sentyabrdan buyon latviyalik diplomat Eduards Stiprays YeIning O’zbekistondagi vakolatxonasi rahbari sifatida faoliyat yuritib kelmoqda. E.Stiprays YeIning yurtimizdagi uchinchi elchisi sanaladi.
12. 2017 yil 9-10 noyabr kunlari Yevropa ittifoqining tashqi ishlar va xavfsizlik siyosati bo’yicha oliy vakili Federika Mogerini «Yevropa ittifoqi – Markaziy Osiyo” vazirlar uchrashuvida ishtirok etish uchun O’zbekistonga tashrif buyurdi. Ushbu tashrif doirasida u prezident Shavkat Mirziyoyev tomonidan qabul qilindi.
13. 2018 yilda O’zbekistonning YeI mamlakatlari bilan tashqi savdo aylanmasi 3,73 milliard AQSh dollariga yetdi.
14. 2017 yildan Yevropa investitsiya banki (YeIB) hamda Yevropa tiklanish va taraqqiyot banki (YeTTB) O’zbekiston bilan hamkorlikni yangidan yo’lga qo’ydi. 2017 yil oktyabrda O’zbekiston YeIB bilan hamkorlik bo’yicha bitim imzolandi, 2017 yil noyabrda YeTTB Toshkentda o’z vakolatxonasini ochdi.
15. YeI 2003-2019 yillarda BOMCA dasturi doirasida Markaziy Osiyo mamlakatlariga 40,1 million yevro ajratdi. BOMCA (Border Management Programme in Central Asia) dasturi 2003 yilda amaliyotga joriy etilgan bo’lib, u Markaziy Osiyo davlatlari o’rtasida chegaralar boshqaruvi bo’yicha hamkorlikni rivojlantirishga qaratilgan.
16. 2018 yil 27 mart Toshkentda «Tinchlik jarayoni, xavfsizlik sohasida hamkorlik va mintaqaviy sheriklik” mavzusida Afg’oniston bo’yicha yuqori darajadagi mashvarat o’tkazildi. Unda YeIning tashqi ishlar va xavfsizlik siyosati bo’yicha oliy vakili Federika Mogerini ham qatnashdi. U o’z nutqida Afg’onistondagi vaziyatni baraqarorlashtirishga oid rasmiy Toshkent tashabbusini qo’llab-quvvatlashi, bu masala Bryusselning ham doimiy e’tiborida ekanini qayd etdi.
17. 2018 yil yakuniga ko’ra, Germaniya (874 million), Litva (795 million), Latviya (497 million), Italiya (340 million) hamda Fransiya (267 million) O’zbekistonning YeIdagi asosiy savdo hamkorlari sanaladi.
18. 2017 yilda O’zbekiston rahbariyati Bryusselga sheriklik va hamkorlik to’g’risidagi bitimni yangilash taklifi bilan murojaat qildi. 2018 yil 23 noyabrda kengaytirilgan sherikchilik va hamkorlik to’g’risidagi bitim yuzasidan rasmiy muzokaralar boshlandi.
19. Mamlakatimizda YeIga a’zo davlatlardan jalb qilingan investitsiyalar ishtirokida 1000 dan ortiq korxona faoliyat yuritmoqda.
20. 2019 yil 31 may. Toshkentda O’zbekiston rahbari Shavkat Mirziyoyev hamda Yevropa kengashi prezidenti Donald Tusk uchrashuvi bo’lib o’tdi. Muzokaralarda O’zbekiston va YeI o’rtasida konstruktiv siyosiy muloqot, savdo-iqtisodiy, innovatsion, ilmiy-texnik va madaniy-gumanitar sohalarda hamkorlik rivojlanib borayotgani qayd etildi. Yevropa kengashi rahbarining O’zbekistonga ilk tashrifi diplomatik aloqalarning 25 yilligiga to’g’ri keldi.
21. 2019 yil iyul. Yevropa ittifoqi barqaror iste’mol hamda ishlab chiqarish va mintaqada yashil iqtisodiyotga o’tishni qo’llab-quvvatlash maqsadida Markaziy Osiyo uchun «Osiyo o’zgarishlarini qo’llab-quvvatlash» (SWITCH-Asia) dasturini amalga oshirishga kirishdi. Ushbu dastur 2007 yilda YeI tomonidan joriy etilgan bo’lib, uning doirasida o’tgan yillar davomida Osiyodagi o’nlab mamlakatlardagi barqaror iste’mol va ishlab chiqarish jarayonlari rag’batlantirildi. Endilikda dastur Markaziy Osiyo mamlakatlari, jumladan, O’zbekistonni ham qamraydi.
22. 2019 yil 12 noyabr. Yevro ittifoq O’zbekistonga GSP+ tizimi doirasida 6 mingdan ortiq tovarlarni boj to’lovisiz olib kirishda yordam berishga tayyorligini bildirdi. O’zbekiston tashqi ishlar vaziri Abdulaziz Komilov hamda YeIning qishloq xo’jaligi bo’yicha komissari Fil Hoganning Bryusselda o’tgan uchrashuvida tarif va tarifsiz to’siqlarni bartaraf etish, standartlashtirishning Yevropa tizimlarini kiritish, sertifikatlash va sifatni boshqarish istiqbollariga alohida e’tibor qaratildi.
23. 2019 yil 17 iyun. YeI Markaziy Osiyo bo’yicha yangi strategiya qabul qildi. «Yevropa ittifoqi va Markaziy Osiyo: mustahkam hamkorlik uchun yangi imkoniyatlar» deb nomlangan hujjat Byursselning mintaqa davlatlari bilan munosabatlari tarixida yangi sahifa ochishi kutilmoqda. Bryussel rasmiylariga ko’ra, yangi geosiyosiy voqelik hamda robitalarni mustahkamlash talabi ushbu hujjatni ishlab chiqishga undadi.
«Biz – yevropaliklar, bu yerda (Markaziy Osiyoda) aslo geosiyosiy manfaatlar yoki o’yinlarni ko’zlayotganimiz yo’q... Bu yerda ekanimizning boisi shuki, biz ushbu mintaqaning salohiyatiga, eng asosiysi ushbu mintaqa xalqlarining salohiyatiga ishonamiz. Markaziy Osiyo bo’yicha yangi strategiyamizning o’zak-mohiyatini ham shu tashkil etadi», – deydi Federika Mogerini.
24. 2019 yil 11 noyabr. YeI O’zbekistonning Jahon savdo tashkilotiga qo’shilishi uchun 5 million yevro grant ajratdi. Ushbu mablag’ tashkilotga a’zo bo’lish jarayonida zarur hujjatlarni tayyorlash, o’zbekistonlik mutaxassislarning JST kelishuvlari va xalqaro savdo tizimiga oid bilimlarini oshirishda ishlatiladi.
Ayni paytda global savdoning 96 foizi JSTga a’zo 164 davlat hissasiga to’g’ri keladi. Sobiq Ittifoq davlatlaridan 12 tasi (Armaniston, Estoniya, Latviya, Litva, Ukraina, Moldova, Rossiya, Gruziya, Qozog’iston, Qirg’iziston, Tojikistan) xalqaro tashkilotga kirgan, O’zbekiston, Turkmaniston va Ozarboyjon hali a’zo bo’lganicha yo’q.
25. Tashqi ishlar vaziri Abdulaziz Komilov joriy yil 12 noyabr kuni Bryusselda o’tgan matbuot anjumanida O’zbekiston va YeI o’rtasida hal etib bo’lmas masala qolmaganini ma’lum qildi. Vazir ikki o’rtadagi kengaytirilgan sheriklik va hamkorlik to’g’risidagi bitim 2020 yilda prezident Shavkat Mirziyoyevning Bryusselga tashrifi doirasida imzolanishini bildirdi.
3 reja. Erasmus+ dasturi - ta’lim, professional ta’limni taraqqiy ettirish, yoshlarni kamolotga yetkazish va sportni rivojlantirish sohalari bo’yicha 2014-2020 yillar uchun mo’ljallangan Yevropa Ittifoqi tomonidan moliyalashtiriladigan dasturdir.
Erasmus+ dasturi oldingi 7ta dasturlarni o’z ichiga qamrab oldi:
- Uzluksiz ta’lim dasturi (Erasmus, Leonardo da Vinci, Comenius, Grundtvig va Jean Monnet)
- Yoshlar yo’nalishi dasturi;
- 5ta xalqaro hamkolik dasturlari (Tempus, Erasmus Mundus, Alfa, Edulink, sanoati rivojlangan mamlakatlar bilan hamkorlik dasturi);
- Sportni rivojlantirish dasturi;
Ushbu dasturning turli yo’nalishlari bo’yicha Yevopa davlatlari va Hamkor-davlatlar o’rtasida hamkorlik o’rnatish va uni moliyalashtirish imkoniyatini beradi.
Erasmus+ xalqaro targ’ibotni (Hamkor-davlatlar bilan hamkorlik), xususan oliy ta’lim va yoshlar yo’nalishlarni o’z ichiga qamrab olgan.
Oliy ta’lim sohasida Erasmus+ Hamkor-davlatlar bilan hamkorlik qilishga qaratilgan quyidagi asosiy yo’nalishlarni qo’llab-quvvatlaydi:
Jismoniy shaxslar uchun xalqaro kredit safarbarligida (CM) va Erasmus Mundus Qo’shma Magisterlik Dasturi (EMJMD), (Key Action 1) Hamkor-davlatlar va Yevropa davlatlar universitetlari o’rtasida talabalar, professor-o’qituvchi va xodimlarning safarbarliklarini qo’llab-quvvatlaydi;
Oliy ta’limda salohiyatni oshirish (CBHE), (Key Action 2) yo’nalishi bo’yicha Hamkor-davlatlar oliy ta’lim muassasalarning zamonaviyalshtirilishiga va internatsionalizatsiyalashiga hamda oliy ta’lim tizimning ma’lum bir darajada ta’sir etish. Shuningdek, Yevropa Ittigoqiga qo’shni Hamkor-davlatlar asosiy urg’u beriladi;
Ushbu yo’nalish Yevropa Ittifoqiga qo’shni davlatlar, Xalqaro bitiruvchilar assotsiatsiyalar va Hamkor-davlatlar o’rtasida Oliy ta’lim sohasida faoilyat olib borayotgan Milliy ekspertlar komandasi (HEREs), (Key Action 3) siyosiy muloqot olib borishni qo’llab-quvvatlaydi;
Jean Monnet dasturining asosiy maqsadi butun dunyo bo’ylab Yevropa Ittifoqi tadqiqotlar sohasida ta’lim, ilmiy-tadqiqot faoliyatini targ’ib etish va rag’batlantirishdan iborat.
Dastur-davlatlari: Erasmus+ dasturining barcha yo’nalishlari bo’yicha to’liq ishtirok etishi mumkin bo’lgan davlatlar:
Yevropa Ittifoqiga a’zo 28 davlatlar va 5 Yevropa Ittifoqiga az’o bo’lmagan davlatlar (Makedoniya (sobiq Yugoslav Respublikasi), Islandiya, Lixtenshteyn, Norvegiya va Turkiya).
Hamkor-davlatlar esadasturningma’lum yo’nalishlar bo’yicha ishtirok etishlari mumkin, ular quidagilar Sharqiy Yevropa, Janubiy O’rta yer dengizi mamlakatlari, G’arbiy Bolqon, Rossiya Federatsiyasi va Markaziy Osiyo davlatlari.
3-ilova
Aqliy hujum uchun savol
O’zbekistonning Yevropa Ittifoqi bilan alohalar qachondan boshlangan?
O’zbekistonning Yevropa Ittifoqi bilan qanday sohalarda aloqalari mavhud ekan?
Yevropa Ittifoqiga a’zo davlatlarning OTMlari bilan hamkorlik aloqalari o’rnatilgan?
Erasmus+ dasturi haqida nimalarni bilib oldingiz?
Download 0.54 Mb.
Do'stlaringiz bilan baham:
