Xizmatchi dasturlar bilan ishlash. Kushimcha va ma'lumot dasturlari. Standart dasturlar bilan ishlash

Xizmatchi dasturlar bilan ishlash. Kushimcha va ma'lumot dasturlari. Standart dasturlar bilan ishlash (Notepad, WordPad, kalkulyator, Imaging dasturi).

Windows kompyuter operatsion tizimi ustidan va uning yordamida kompyuter va uning qurilmalar ustidan biror amal bajarmoqchi bulsangiz, siz ПУСК menyusidan foydalanishingiz mumkin. Пуск sichkonchaning chap tugmasi bilan bossangiz WINDOWS ning menyusi ochiladi.

Bu menyu 9 bo`limdan iborat:
1)ПРОГРАММЫ bulimi yordam kompyuteringizga o`rnatiladigan dasturlar ro`yhatini ko`rshimiz va uni ishga tushirishimiz mumkin
2) ДОКУМЕНТЫ bo`limi yordamida siz tomoningizdan ohirgi islatalgan documentlar (mant, rasm, mousika va boshqa fayllar) ro`yhatini ko`rshimiz va ularni qayta ishga tushirish mumkin
3) ИЗБРАННОЕ bulimi yordamida siz yahshi ko`rgan Internet sahifalar ro`yhatini ko`rishingiz va shu saxifalarga tezkor ulashingiz mumkin.
4) НАСТРОЙКА bo`limi yordamida Windows dasturning ishlash holatlarini va kompyuter qurilmalar hususiyatlarini o`zgartirish va sozlashimiz mumkin.
5) ПОИСК bo`limi yordamida fayl yoki papka tarmoqdagi komputerni qidirishimiz mumkin
6) СПРАВКА buyruq yordamida Windowsda ishlash jarayonida payo bo`lgan savollar va ularga javoblar to`plamini ko`rishimiz mumkin
7) ВЫПОЛНИТЬ buyrug`i yordamida har hil dasturlarni yoki buyruklarni yaratishimiz mumkin
8) ЗАВЕРШЕНИЕ СЕАНСА buyrugi yordamida dasturiy ta'minotning ishlash seansini tugatishimiz va yangisini boshlashimiz mumkin
9) ЗАВЕРШЕНИЕ РАБОТЫ Buyrug`I yordamida kompyuter ishini tugatib o`chirishimiz mumkin. Agar payo bulgan oynada Проистанавить bayroйchani tanlab OK bossak at the computer hold uchirib qayita yokiladi. Agar esa Выключить компьютер bairokchani tanlab OK kerak bossak at the hold kompyuter ishini tukhtatib turadi. Agar esa Kompyuterni o'chiring bayrokchani tanlab OK bossak kompyuter uchiriladi. Computerni uchirishdan avwal hamma ochik oinalar va ishlab turgan dasturlarni berkitish kerak, chunki kompyuter ular ichidagi ma'lumotlarni solab kuyishi kerak.
Andy shu bulimlar bilan yakinrok tanishini boshlimiz. Shulardan birinchisi va asosiy bulim bu bulimia ПРОГРАММЫ. ПРОГРАММЫ bulimi yordamida kompyuterimizga u dasturlar ruihatini kurshimiz va ularni ishga tushirishimiz mumkin. Bu bulim dasturlar va ular yordamida ruikhatida СТАНДАРТНЫЕ noml dasturlar guruhi joylashadi. Bu dasturlar WINDOWS tarkibidagi (birgalikda berilgan) dasturlar dir. Bu dastur yordamida biz khar hil asosiy ammallarni uddalashimiz mumkin ( mat narsan, rasm musika, video kurish, hisob kitob kilish, uyin uinash va joy). Bu dasturlarning kamchiligi bor - shu dasturlar yordamida soda fayllarni yaratishimiz va dasturlar yordamida tashqi qurilmalarning kam imkoniyatlaridan foydalanishimiz mumkin.
Shu dasturlardan birinchi tanishadigan dastur bu - БЛОКНОТ (NotePad) dasturi. Buning uchun eng sodda matnli (txt va wri kengaytmali) fayllarni yaratishimiz va tahrirlashimiz mumkin. Bu dasturda hamma matn bitta harflar shrifti (shakli) bilan va bitta razmerida (kattalikda) yoziladi, rasm va jadvallar bilan ishlash imkonyatlari yo`q.
Bu dasturni ishga tushurish uchun biz sichqoncha yordamida ПУСК tugmasini bosamiz, keyin ПРОГРАММЫ bo`limini tanlaymiz. Shu bo`limdagi СТАНДАРТНЫЕ guruhini topib ichida БЛОКНОТ nomli dasturni ishga tushiramiz.
Dastur ishga tushgach ekranda standart dastur oynasini ko`ramiz. Uning asosiy ish sohasi oq varaqqa o`hshash bulib unda qora chiziqcha-kursor joylashadi. Bu kursor turgan joyda matn payo bo`ladi. Kursorni joylashinishini o`zgartirish uchun klaviaturadagi strelkalardan foydalanamiz.
Yozilgan matnli faylni saqlash uchun sichqoncha bilan menyuning ФАЙЛ bo`limini tanlab ichidagi СОХРАНИТЬ buyrug`ini tanlaymiz. Natijada СОХРАНИТЬ ДОКУМЕНТА oynasi payo bo`ladi. Bu fayl saqlanishi kerak bo'lgan papkaga kirib yoki oynaning pastki qismida joylashgan ИМЯ ФАЙЛА satriga saqlanayotgan faylning nomini yozamiz va СОХРАНИТЬ tugamasini bosamiz.
Qaysidur matnli faylni tahrirlash yoki ko`rish uchun ochmoqchi bo`lsak u holda sichqoncha bilan menyuning ФАЙЛ bo`limini tanlab ichida ОТКРЫТЬ buyrug`ini tanlaymiz. Natijada saqlashda chiqqan oynaga o`xshash ОТКРЫТИЕ ДОКУМЕНТА nomli oyna xosil qilinadi. Shu oyna orkali biz kerakli faylni topib, uni tanlab ОТКРЫТ tugmasini bosamiz.
Matnli faylni bosmaga (printer ga) chiqarmokchi bo`lsak sichqoncha bilan menyuning ФАЙЛ bulimini tanlab ichida ПЕЧАТ buyrug`ini tanlaymiz.
WORD PAD dasturi.
СТАНДАРТ dasturlarning boshkasi bu - WORD PAD dasturi. Uning yordamida esa murakkabrok (doc txt wri rtf kengeitmali) matnli fayllarni olishimiz mumkin. Bu dasturda matn har hil harflar fonti (shakli), har hil merida (kattalikda) va har hil kurinishida yoziladi, rasmlar bilan ishlash imkoniyatlari bor. Leikin jadvallar bilan ishlash yuk.
Bu dasturni ishgali uchun biz sichkoncha yordam ПУСК bo'lsin, keiin ПРОГРАММЫbulimini tanlaymiz. Shu bulimdagi СТАНДАРТНЫЕguruhini topib ichida WORD PAD noml dasturni ishga tushiramiz. Dastur ishga tushgach ekranda standart dastur o'ynashini kuramiz. Dastur oynasi kuyidagi kismlardan iborat: NOM SATR (dastur belgisi, file nomi, dastur nomi waning account asosi tugmalarini kurstadi), satri menu (dasturning asosiy buiruklar tarif menyusi), YORDAMCHI KUROLLAR TUGMALARI SATRI (yerdamchi kurollar tugmalari), ISHOKHASI varak), MALLUMOTLAR SATRI (kushimcha ma'lumotlar).
Bu dasturda ishlash uchun biz erdamchi kurollar bilan yaqinrok tanishimiz kerak. Ular ishlariga buyicha gurukh bulingan.
СТАНДАРТНАЯ
Создать - New (Ctrl+N) - Yangi matnli fayl yaratish
Открыть - Open (Ctrl + O) - Eski faylni tahrirlash (o`zgartirish) uchun ochish
Сохранить- Save (Ctrl + S) – Faylni qilingan o`zgarishlar bilan saqlash
Печатать- Print (Ctrl + P) – Mtnli fayllarni chop etish (bosmaga chiqish)
Предварительный просмотр - View -faylni tayor holatin kurish .
Поиск - Find (Ctrl+F) - Butun matnda matn qismni qidirish
Вырезать -Cut (Ctrl+X) - Tanlangan matn qismini xotiraga nusxalab olish
Копировать - Copy (Ctrl + C) - Tanlangan matn qismini hotiraga nusxasini olish
Вставить - Paste (Ctrl + V) - Kursor turgan joiga hotiradagi matn qismini ko`shish
Отмена - Undo (Ctrl+Z) - Ohirgi harakatni bekor qilish
Дата и время - Date - Matn ichiga vaqt va kun haqida ma'lumotni qo`shish.
ФОРМАТИРОВАНИЕ
Шрифт - Font- Harflar shaklini (shriftini) o`zgartirish
Разьмер- Size - Harflar kattaligini o`zgartirish
Жирный - Bold (Ctrl + B) - Kalin (yo`g`on) harflar holatiga o`tish
Курсив - Italik (Ctrl + I) - Qiyshik (yotik) harflar holatiga o`tish
Подчерркнутый - Underline (Ctrl+U) - Tagi chizikli harflar holatiga o`tish
Центрировать слева – To left (Ctrl + L) - Matni varag`ning chap tomoni bo`yicha to`g'irlash
Центрировать по центру – To center (Ctrl + E) - Matnni varaqaning o`ng tomoni bo`yicha to`g`irlash
Центрироватьсправа – To right(Ctrl + R) - Matni varakaning o`ng tomoni bo`yicha tug'irish
Цвет- Color - Harflar rangini o`zgartirish
Маркированный список - List - Belgili ruyhat ko`rishga utkazish.
Bu dasturdan to'liq foydalanmoqchi bulsangiz u dasturning menyusi bilan tanishimiz kerak hold. Menudagi buyruklar ham tugmalarga o`xshab saralanib guruhlarga bulingan.
ФАЙЛ МЕНЮ ГУРУХИ
Создать - New (Ctrl + N) - Yangi Matnli Faylni Yaratish
Открыть - Open (Ctrl + O) - Eski Failni Tahrirlash (U kalit) Uchun
Сохранить - Save (Ctrl + S) - Failni qilingan o`zgarishlar bilan saklash
Сохранить как- Save as- Failni kilingan u bilan yangi nom ostida saklash
Печать -Print (Ctrl + P) - Matnli faylni chop etish (bosmaga chiqish)
Предварительный просмотр- View - tayor holatin kurish fayli.
Макет страницы – Page setup - Varaka xususiyiyatlarini
ПРАВКА МЕНЮ ГУРУХИ
Отмена - Undo (Ctrl + Z) - Ohirgi harakatni bekor qilish
Вырезать -Cut (Ctrl + X) - Tanlangan matn kismini xotiraga kirkib olish
Копировать - Copy (Ctrl + C) - Tanlangan matn kismini hotiraga nusxasini olish
Вставить aste - Paste (Ctrl + V) - Kursor turgan joiga hotiradagi matn kismini kuyish
Специальная вставка - Xotiradagi ma'lumotlarni biz tanlagan holda kuyish.
Очистить (Del) - Tanglangan sohani tozalalsh (uchirish)
Выделить все (Ctrl + A) - Butun mantni guruhga olish
Найти - Find (Ctrl + F) - Butun matnda matn kismni kidirish
Найти далее(F3) - yordamni kidirish
Заменить (Ctrl + H) - Matn bir kismini boshkasi bilan boshlash
Свойства объекта (Alt+Enter) - Tanlangan obyekti Hususiyatlarini kurish va o`zgartirish
ВИД МЕНЮ ГУРУХИ
Панель инструментов - asosiy yordam kurollar satrini ekranga chikarish
Панель форматирования - Mant ustidan amallar bajaruvchi yordamchi qurollar satrini ekranga chikarish
Линейка - Ekranda chizgich qurishni ta'minlash
Панель состояния - Ma'lumotlar satrini qurishni ta'minlash
Параметры - Matn saklash xususiyiyatlarini o`zgartirish
ВСТАВКА МЕНЮ ГУРУХИ
Дата и время - Matnga vaqt va kun hakida ma'lumotlarni kushish
Объект - Matnga har hil ob'ekt larni qushish
ФОРМАТ МЕНЮ ГУРУХИ
Шрифт - Harflar xususiyiyatlarini o`zgartirish
Маркер – Ro`yhat hususiyatlarini o`zgartirish
Абзац – Abzas hususiyatlarini o`zgartirish
Табуляция- Tab tugmasu xususiyatlarini o`zgartirish