Xizmetkerler túrli shólkemlerde (mámleket, maxalliy, mámleketlik emes, kommerciyalıq bolmaǵan, jámiyetlik, diniy) málim bir lawazımlardı iyeleydiler

Mámleket xizmetshisi, keń mániste, mámleket wazıypa hám
funkciyaların tek g’ana mámleket shólkemlerinde, bálki mámlekettiń basqa shólkem, shólkem hám kárxanalarında ámelge
asıratuǵın huquqtin’ individual sub'ekti bolıp tabıladı.

Mámleket xizmetshileriniń huquqlari
Mámleket xizmetkerleri huquqiy,jag’dayinin’ tiykarǵı elementlerinen biri - bul mámleket xizmetshisiniń huquqlari bolip ,mámleket xızmetiniń áshkaralıǵın, nátiyjeli funkciyalanıwın tiykarlab beredi. Mámleket xizmetshisi ha’r qanday huquq sub'ekti – O’zbekistan Respublikası puqarasi retinde konstituciyalıq ornatilg’an huquqlarg’a iye esaplanadı. Biraq,mámleket-xızmet iskerligi nuktai názerinen, mámleket xizmetshisi huquqiy jag’dayinin’ tiykarǵı elementin xızmet huquqlari quraydı. Xızmet huquqlarinin’ ámelge asırılıwı menen mámleket xızmetiniń funkciyalanıwı támiyinlenedi. Xızmet huquqlari hám el minnetlemelerin orınlaw menen tikkeley baylanisli bolıp tabıladı,geypara jag’daylarda xızmet huquqlari nizamshiliq aktlari menen ornatilg’an hám el minnetlemelerin orınlaw ma’qsetinde ámelge asıriladı.Ámeldegi nizamshiliqdan kelip shiqqan jag’dayda, mámleket xizmetkerleriniń huquqlarin úsh gruppag’a bo’liwimiz múmkin:
1) xizmetkerlerdiń huquqiy jag’dayin jáne onıń huquqiy kepilligin ańlatpa etiwshi huquqlar. Buǵan to’mendegilerdi kirgiziwimiz múmkin:
> mámleket xizmetshisi iyeleytuǵın mámleket lawazımı boyinsha huquq hám minnetlemelerdi belgileytuǵın hújjetler menen, mısalı, jumıs sapasın belgileytuǵın kriteriy, mámleket xızmeti boyinsha ha’reketleniw, hám el minnetlemelerin orınlaw ushın zárúr bolg’an shólkemlestirilgen-texnikalıq sharayatlar menen tanısıp shig’iw;
>shaxsiy hújjetindegi barlıq maǵlıwmatlar menen tanısıp shig’iw;
> onıń talabına ko’re xızmet tekseriwlerin, mısalı,
xizmetkerdiń sha'ni, qadr -kimbatina jetkiziwi múmkin
bolg’an maǵlıwmatlardı biykarlaw etiw maqsetinde o’tkeziw;
> mámleket xizmetshisiniń mámleket xızmeti menen baylanisli
bolg’an dawlardı sheshiw ma’qsetinde tiyisli mámleket shólkemlerine yamasa sudqa shag’im etiw huquqi hám bosqalar;
2) xızmet minnetlemelerin tikkeley orınlaw menen baylanisli bolg’an huquqlar. Buǵan to’mendegilerdi kirgiziwimiz múmkin:
>belgilengen tártipte, ámel minnetlemelerin orınlaw ushın zárúr bulgan informaciyalardı hám materiallardı alıw ;
>belgilangan tártipte, ámel minnetlemelerin orınlaw ushın kárxana, shólkem hám shólkemlerde boliw;
>a’mel minnetlemeleri menen baylanisli bolg’an qararlardi qabul qiliw hám tayarlawda qatnasıw ;
>tiyisli byudjet qarji esabinan mamanlıǵın asırıw, qayta tayarlanıw ;
>ma’mleket xızmetin jetilistiriw boyinsha usınıslar beriw;
3) mámleket xizmetshisiniń lawazım aktivligin asırıwǵa, konstituciyalıq huquq hám erkinliklerdi ámelge asırıwǵa jáne social kepilliklerdi támiyinlewge qaratilg’an huquqlar:
> vakant (waqtinsha bos) lawazımdı iyelew boyinsha tańlawda o’z qa’lewine ko’re qatnasıw ,iskerliginiń nátiyjeleri hám jumıs stajı, qánigeliginiń dárejesine ko’re lawazım boyinsha joqarig’a qarap háreketleniw,qarji menen támiyinleniwin asırıw;
>mámleket xızmetindegi jumıs stajına qarap pensiya támiynatı alıw ; o’zınıń huquqlarin, social-iqtisadiy hám professional máplerin qorg’aw ma’qsetinde kásiplik awqamlarına qosılıw ;
>a’mel okladinan kelip shiqqan túrde pul menen támiyinleniw, ilmiy tájriybe razryadınan kelip shiqqan túrde bolsa qosimsha qarji alıw, jumıs iskerliginiń nátiyjelerine ko’re sıylıqlar alıw ;
>ha’r jılı is haqi to’lenetug’in miynet demalısına shig’iw huquqna iye.Miynet demalısınıń múddeti mámleket shólkeminiń qásiyetlerinen kelip shiqqan túrde belgilenedi.Ádetde miynet demalısları 30 kúnnen kem bolmaydi;
>ma’mleket xızmeti stajına mámleket xizmetshisiniń basqa dáwirdegi miynet iskerligin qosiliwin talap etiw (mısalı,bul jag’day xizmetkerdiń pensiyaǵa shig’iwna tásir ko’rsetiwi múmkin);
>ma’mleket xizmetshisiniń jáne onıń shańaraq aǵzalarınıń medicinalıq xızmetten paydalanıwı ;
> mámleket lawazımların orınlaw menen baylanisli jag’dayda den-sawliqqa yamasa mu’lkke jetkeziliwi múmkin bolg’an ziyan boyinsha májburiy mámleket sug’urtasi;
> mámleket xızmetin o’tew waqtinda keselleniwi yamasa miynet iskerligin jog’altiwi boyinsha májburiy mámleket social sug’urtasi hám boyinsha huquqlarg’a iye.
Mámleket xizmetshisine mámleket xızmetin o’tew qásiyetlerinen kelip shiqqan túrde,nizamshiliqta belgilengen tártipte, xızmet úyleri, xızmet avtotransportı beriliwi múmkin.