Xizmetkerler túrli shólkemlerde (mámleket, maxalliy, mámleketlik emes, kommerciyalıq bolmaǵan, jámiyetlik, diniy) málim bir lawazımlardı iyeleydiler

Mámleket xizmetshileri ushın nizamshiliqta ornatilg’an kepillikler
O’zbekiston Respublikası Konstituciyasiniń 43-statyasına ko’re mámleket puqaralarinin’ Konstitutsiya hám nizamlarda bekkemlengen huquqlari hám erkinliklerin támiyinleydi. Usı konstituciyalıq normadan kelip shiqqan túrde, mámleket xızmetin ámelge asırıwshı puqaralardin’ ha’m nizamshiliq hújjetleri menen ornatilg’an huquqlari hám nizamli mápleri mámleket tárepinen támiyinlenedi.
O’zbekiston Respublikası Konstituciyasiniń 44-statyasına qaray bolsa ha’r bir shaxsqa o’z huquq hám erkinliklerin sud arqali qorg’aw, mámleket shólkemleri, lawazımlı shaxslar, jámiyetlik birlespeleriniń gayrikonuniy xatti-háreketleri ústinen sudqa shaǵım etiw xukuki kepillik beriledi.
Sonday eken, mámleket xizmetkerleri xukuklari hám konuniy mápleriniń kepilligi konstituciyalıq tıykarǵa iye esaplanadı.
Mámleket xizmetkerleri uzlarining xukuklari hám konuniy
máplerin ximoya etiwde konunchilikda urnatilgan
barlıq qurallardan paydalanadılar.
Mámleket xizmetkerleri ushın urnatilgan kepillikler Uzbekiston Respublikası Konstitusiyasınan tashkari, ámeldegi
konunchilik hújjetlerinde xam uz ańlatpasın tapqan bolıp tabıladı.
Mámleket xizmetkerleri ushın urnatilgan kepillikler olardıń atqaratuǵın xızmet minnetlemeleri menen xam boglik
bulishi múmkin.
Mámleket xizmetkerleri tárepinen hámel minnetlemeleriniń sapalı orınlanıwın, konunchilik menen urnatilgan xukuklarni ámelge asırılıwın támiyinlew ushın konun
chikaruvchi xızmet iskerliginiń tiykarǵı kepilliklerin urnatadi.
Mámleket xizmetkerleri ushın kepillik - bul konunchilikda
urnatilgan mámleket xizmetkerleri xolatining social -xukukiy tárepin xarakterleytuǵın tiykarǵı xolatlar bolıp tabıladı.
Mámleket xizmetshisinin’ huquqiy jag’dayi
Mámleket xizmetshisi málim bir huquqiy jag’dayg’ iye.Mámleket xizmetkerleri ushın mámleket xızmetine kirisiw, onı o’tew ha’mde mámleket xızmeti biykar boliwinin’ arnawlı shártleri ornatilg’an. Mámleket xizmetkerleri olarǵa berilgen kepilliklerdi hám funkciyalardı mámleket administraciyası ishinde ha’m,sirtqi huquq sub'ektlerine (puqaralarg’a, basqa shólkemlerge) salıstırǵanda ámelge asıradılar.Puqara mámleket xızmetine kiriwi menen to’mendegi to’rt elementten ibarat bolg’an «organizm»ge birlesedi:
birinshiden, iyelenetuǵın mámleket lawazımı ;
ekinshiden, aniq ilmiy tájriybe razryaddıń bar ekenligi;
úshinshiden, mámleket xizmetkerleriniń belgilengen shtat birligine kiriwi;
turtinchidan, hámel minnetlemeleri menen belgilenetuǵın mámleket xizmetkersiniń arnawlı orni, yaǵnıy ósiw bar,lawazımlı shaxs,ha’kimiyat wákili hám basqalar.
Mámleket xızmeti hám mámleket xizmetshisi menen baylanisli bolg’an barlıq jag’daylar huquqiy ta’repten tártipke salınǵan boliwi kerek.Mámleket xizmetkerleriniń huquqiy jag’dayi,bul-mámleket xizmat mu’na’sebetleriniń mazmunı bolıp tabıladı. Xizmetkerlerdiń huquqiy jag’dayi olardıń huquqlarin, minnetlemelerin, juwapkershiligin ornatiw arqali belgilenedi. Mámleket-xızmet munasábetleriniń o’zgeriwi menen mámleket xizmetkerleriniń huquqiy jag’dayida o’zgeredi,mısalı,isten bosatiw,puqaraliqti jog’altiw, pensiyaǵa shig’iw hám t.b. lar. Mámleket xizmetkerleriniń jag’dayi bul- differentsiyalang’an kompleks sistema bolip, vertikal hám gorizontal dúziliske iye.Ha’r bir mámleket xizmetshisi normativ huquqiy aktlar menen belgilengen ha’mde mámleket xızmeti huquqiy institutınıń oraylıq elementi esaplang’an huquqiy jag’dayg’a iye esaplanadı. Mámleket xızmetiniń basqa elementleri bolsa mámleket xızmeti hám xizmetkerlerine xızmet etiw ma’qsetinde ornatiladi, yaǵnıy olar mámleket xizmetkerleri huquqiy jag’dayin aniqlastiradi hám olardıń toliq ámelge asırılıwına ko’meklesedi.
Mámleket xizmetkerleriniń huquqiy jag’dayi nizamshiliq penen ornatilg’an hám mámleket tárepinen kepillik berilgen huquq,erkinlik, minnetleme, sheklewler, juwapkershiliklerdiń jiyindisi bolıp tabıladı.
O’zbekiston Respublikasında mámleket xizmetkerleriniń huquqiy jag’dayi O’zbekiston Respublikası Konstitusiyası,nizamlari,O’zbekiston Respublikası Prezidenti, Ministrler Kabineti normativ hújjetleri, mámleket shólkemleriniń Qaǵıyda hám Ustavlari ha’mde basqa normativ-huquqiy hújjetleri menen belgilenedi. Mısalı, Ministrler Kabinetinde iskerlik ko’rsetiwshi xizmetkerlerdiń huquqlari, minnetlemeleri,juwapkerligi hám basqalar O’zbekistan Respublikası Konstitusiyası, «O’zbekistan Respublikası Ministrler Kabineti tuwrisinda»g’i nizami, Ministrler Kabinetiniń jumıs tártibi hám basqa normativ hújjetler menen tártiplestiriledi.
Mámleket xizmetkerleri huquqiy jag’dayining mazmunı mámleket xizmetkerleriniń kategoriyasina, mámleket xızmeti alıp barılatuǵın sharayatlarǵa baylanisli boliwi múmkin.Mámleket xizmetshisi atag’ina iye boliw máselesi júdá áhmiyetli bolıp tabıladı. Ámeldegi nizamshiliq hújjetlerinen kelip shig’atug’in bolsaq,puqara mámleket xizmetshisi atag’ina mámleket organı menen miynet shártnaması dúziwi jáne onı málim bir mámleket lawazımına qabil etiw tuwrisindag’i qarar shig’iwi waqtinan júzege keledi.
Mámleket xizmetshisi atag’ina iye boliw menen puqara hám mámleket organı ortasinda mámleket-xızmet munasábetleri júzege keledi.Mámleket xizmetshisi o’z atag’in mámleket-xızmet munasábetleriniń tawısıwı menen jog’altadi. Mámleket-xızmet munasábetleri: isten bosatiw, pensiyaǵa shig’iw hám basqa jag’daylarda biykar boliwi múmkin.Geypara jag’daylarda normativ aktlarda mámleket xızmeti biykar boliwinin’ aniq múddetlerinda belgilep qoyiwi mumkin.