Xollozov bekzodning soliqlar va soliqqa tortish fanidan mustaqil ishi

Soliq solinadigan baza
Ko’chmas mulkka bo’lgan huquqlarni davlat ro’yxatidan o’tkazishni amalga oshiruvchi organning yer uchastkalarining maydoniga doir ma’lumotlari soliq solinadigan bazadir.
Jamoa bog’dorchiligi, uzumchiligi va polizchiligini yuritish uchun fuqarolarga berilgan, shuningdek yakka tartibdagi garajlar egallagan yer uchastkalarining maydonlari bo’yicha soliq solinadigan baza ushbu yer uchastkalarini bergan tashkilotlar boshqaruv organlarining ma’lumotlari bo’yicha aniqlanadi.
Xizmat yuzasidan berilgan chek yerlarning maydonlari bo’yicha soliq solinadigan baza o’z xodimlariga yer uchastkalari bergan korxonalar, muassasalar va tashkilotlarning ma’lumotlari bo’yicha aniqlanadi.

Shaharlar va shaharchalarda yer uchastkalaridan foydalanganlik uchun yer solig‘i
STAVKALARI

	Shahar, viloyat	Yakka tartibda uy-joy qurishga beriladigan erlar uchun fuqarolardan undiriladigan yer solig‘ining bazaviy stavkalari, 1 kv.m uchun, so‘mda
		1-zona			2-zona		3-zona			4-zona
	Oqtosh	92,2			80,1		67,9
	Olmaliq	131,6			118,4		105,4			92,2
	Angren	131,6			118,4		105,4			92,2
	Andijon	155,2			146,0		137,0			127,8
	Asaka	92,2			80,1		67,9
	Ohangaron	92,2			80,1		67,9
	Bekobod	92,2			80,1		67,9
	Beruniy	100,0			86,2		72,0
	Buxoro	127,8			114,1		100,6			86,8
	G‘ijduvon	87,9			75,4		62,8
	Guliston	100,0			84,0		67,9
	Denov	100,0			86,2		72,0
	Jizzax	127,8			114,1		100,6			86,8
	Pitnak	87,9			75,4		62,8
	Zarafshon	87,9			75,4		62,8
	Kogon	87,9			75,4		62,8
	Qorasuv	92,2			80,1		67,9
	Qarshi	127,8		114,1				100,6			86,8
	Kosonsoy	92,2		80,1				67,9
	Kattaqo‘rg‘on	92,2		80,1				67,9
	Qo‘qon	127,8		114,1				100,6			86,8
	Quva	87,9		75,4				62,8
	Quvasoy	87,9		75,4				62,8
	Qo‘ng‘irot	92,2		77,6				62,8
	Marg‘ilon	87,9		75,4				62,8
	Navoiy	127,8		114,1				100,6			86,8
	Namangan	155,2		146,0				137,0			127,8
	Nukus	127,8		114,1				100,6			86,8
	Samarqand	155,2		146,0				137,0			127,8
	Sirdaryo	87,9		73,3				58,7
	Taxiatosh	103,6		89,2				74,9
	Termiz	115,7		99,3				83,0
	To‘rtko‘l	86,8		72,8				58,7
	Urganch	127,8		114,1				100,6			86,8
	Urgut	92,2		80,1				67,9
	Uchquduq	87,9		75,4				62,8
Uchqo‘rg‘on		92,2	80,1			67,9
Farg‘ona		127,8	114,1			100,6			86,8
Haqqulobod		92,2	80,1			67,9
Xonabod		92,2	80,1			67,9
Xiva		87,9	75,4			62,8
Xo‘jayli		100,0	86,2			72,0
Chortoq		92,2	80,1			67,9
Chimboy		92,2	77,6			62,8
Chirchi		131,6	118,4			105,4			92,2
Chust		92,2	80,1			67,9
Shahrisabz		92,0	75,4			62,8
Shahrixon		92,2	80,1			67,9
Shirin		87,9	73,3			58,7
Yangiobod		92,2	80,1			67,9
Yangier		87,9	73,3			58,7
Yangiyo‘l		92,2	80,1			67,9

Imtiyozlar
Yer solig’idan quyidagilar ozod qilinadilar:
1) «O’zbekiston Qahramoni», Sovet Ittifoqi Qahramoni, Mehnat Qahramoni unvonlariga sazovor bo’lgan, uchala darajadagi Shuhrat ordeni bilan taqdirlangan fuqarolar. Mazkur imtiyoz «O’zbekiston Qahramoni» unvoni berilganligi to’g’risidagi guvohnoma, Sovet Ittifoqi Qahramoni va Mehnat Qahramoni daftarchalari, orden daftarchasi yoki mudofaa ishlari bo’limining ma’lumotnomasi asosida beriladi;
2) urush nogironlari va qatnashchilari, shuningdek doirasi qonun hujjatlari bilan belgilanuvchi ularga tenglashtirilgan shaxslar. Mazkur imtiyoz urush nogironining (qatnashchisining) tegishli guvohnomasi yoki mudofaa ishlari bo’limining yoxud boshqa vakolatli organning ma’lumotnomasi asosida, boshqa nogironlarga (qatnashchilarga) esa nogironning (qatnashchining) imtiyozlarga bo’lgan huquqi to’g’risidagi guvohnoma asosida beriladi;
3) I va II guruh nogironlari. Mazkur imtiyoz pensiya guvohnomasi yoki tibbiy-mehnat ekspert komissiyasining ma’lumotnomasi asosida beriladi;
4) yolg’iz pensionerlar. Yolg’iz yoki voyaga etmagan bolalari bilan yoxud nogiron bolasi bilan alohida uyda birga yashovchi pensionerlar yolg’iz pensionerlar deb tushuniladi. Mazkur imtiyoz pensiya guvohnomasi yoki O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi huzuridagi byudjetdan tashqari Pensiya jamg’armasi tuman (shahar) bo’limining ma’lumotnomasi, shuningdek fuqarolarning o’zini o’zi boshqarish organlarining ma’lumotnomasi asosida beriladi;
5) boquvchisini yo’qotgan ko’p bolali oilalar. Ota-onasidan biri yoki ota-onasi vafot etgan hamda oilada o’n olti yoshga to’lmagan beshta va undan ortiq bolalari bo’lgan oilalar soliq solish maqsadida boquvchisini yo’qotgan ko’p bolali oilalardir. Mazkur imtiyoz O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi huzuridagi byudjetdan tashqari Pensiya jamg’armasi tuman (shahar) bo’limining ma’lumotnomasi asosida beriladi;
6) Chernobil AESdagi avariya oqibatlarini tugatishda ishtirok etganlik uchun imtiyozlar oladigan fuqarolar (shu jumladan vaqtincha yuborilgan yoki xizmat safariga yuborilgan fuqarolar. Mazkur imtiyoz tibbiy-mehnat ekspert komissiyasining ma’lumotnomasi, nogironning maxsus guvohnomasi, Chernobil AESdagi avariya oqibatlarini tugatish ishtirokchisining guvohnomasi, shuningdek vakolatli organlar tomonidan berilgan va imtiyozlar berish uchun asos bo’ladigan boshqa hujjatlar asosida beriladi;
7) shaxslar — ularga yakka tartibdagi uy-joy qurilishi va dehqon xo’jaligi yuritish uchun qonun hujjatlarida belgilangan normalar doirasida berilgan yer uchastkalari bo’yicha — yer uchastkasi berilgan oydan keyingi oydan e’tiboran ikki yil muddatga.
Ushbu moddaning birinchi qismida belgilangan imtiyozlar, bundan 6-bandda ko’rsatilgani mustasno, yakka tartibdagi uy-joy qurilishi, dehqon xo’jaligi yuritish uchun berilgan yer uchastkalariga bo’lgan huquqlarini davlat ro’yxatidan o’tkazishni amalga oshiruvchi organda ro’yxatdan o’tgan jismoniy shaxslarga beriladi. Bunda mazkur imtiyozlar soliq to’lovchining tanlashi bo’yicha faqat bitta yer uchastkasiga berilishi mumkin.
Ushbu Kodeks 282-moddasi ikkinchi qismining soliq solinmaydigan yer uchastkalariga taalluqli qismida nazarda tutilgan imtiyozlar yer solig’i to’lovchilar bo’lgan jismoniy shaxslarga ham tatbiq etiladi.

Soliq stavkasini qo’llashning o’ziga xos xususiyatlari
Tadbirkorlik faoliyatida foydalaniladigan yoxud uylar, dala hovli imoratlari, yakka tartibdagi garajlar va boshqa imoratlar, inshootlar, joylar yuridik shaxsga yoki yakka tartibdagi tadbirkorga ijaraga berilganda yer uchastkalari uchun yer solig’i jismoniy shaxslardan yuridik shaxslardan olinadigan yer solig’ini to’lash uchun belgilangan stavkalar bo’yicha undiriladi hamda ularga imtiyozlar tatbiq etilmaydi.

Soliqni hisoblab chiqarish tartibi
Yer solig’ini hisoblab chiqarish davlat soliq xizmati organlari tomonidan amalga oshiriladi.
Davlat soliq xizmati organlari yer solig’ini to’lovchilar bo’lgan jismoniy shaxslarning hisobini muntazam yuritadi.
Imtiyozlarni olish huquqiga ega bo’lgan shaxslar yer uchastkasi joylashgan erdagi davlat soliq xizmati organlariga ushbu imtiyozlarga bo’lgan huquqni tasdiqlovchi hujjatlarni mustaqil ravishda taqdim etadi.
Yer solig’i summasi va uni to’lash muddatlari ko’rsatilgan to’lov xabarnomasi jismoniy shaxslarga davlat soliq xizmati organlari tomonidan har yili 1 maydan kechiktirmay topshiriladi.
Yil mobaynida er uchastkasi maydoni o’zgarganda va imtiyozlarga bo’lgan huquqlar vujudga kelganida (bekor qilinganda) davlat soliq xizmati organlari mazkur o’zgarishlardan keyin bir oy ichida er solig’ini qayta hisob-kitob qilishlari hamda soliq to’lovchiga yer solig’i summasi va uni to’lash muddatlari ko’rsatilgan yangi yoki qo’shimcha to’lov xabarnomasini taqdim etishlari kerak.

Soliq to’lash tartibi
Yer solig’i yer uchastkasining mulkdori, yerga egalik qiluvchi, yerdan foydalanuvchi yoki ijarachining yashash joyidan qat’i nazar, yer uchastkasi joylashgan hududdagi tuman yoki shaharning mahalliy byudjetiga to’lanadi.
Yil mobaynida ajratilgan yer uchastkalari uchun yer solig’i jismoniy shaxslar tomonidan yer uchastkasi ajratilganidan keyingi oydan e’tiboran to’lanadi.
Yer uchastkasi maydoni kamaytirilgan taqdirda, yer solig’ini to’lash yer uchastkasi kamaytirilgan oydan e’tiboran to’xtatiladi (kamaytiriladi).
Yer solig’i bo’yicha imtiyozlar belgilangan taqdirda, bu soliq imtiyoz huquqi vujudga kelgan oydan e’tiboran to’lanmaydi. Yer solig’i bo’yicha imtiyozlarga bo’lgan huquqlar bekor qilingan taqdirda, bu soliq mazkur huquq bekor qilinganidan keyingi oydan e’tiboran to’lana boshlaydi.
Belgilangan tartibda berilgan yer uchastkalari uchun yer solig’i yer uchastkasidan foydalanish faktidan qat’i nazar, jismoniy shaxslar tomonidan to’lanadi.
Soliq davri uchun yer solig’i to’lash jismoniy shaxslar tomonidan hisobot yilining 15 oktyabriga qadar amalga oshiriladi.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI
Asosiy adabiyotlar:
1. Vahobov A., Joʻrayev A. Soliqlar va soliqqa tortish. Darslik. –T: “Iqtisodmoliya”, 2019. -408 b.
2. Joʻrayev A.S., Usmanova M.S., Amanov A.M., Qiyosov Sh.U. Jismoniy shaxslarni soliqqa tortish. Darslik, –T.: “Iqtisod-moliya”, 2019. – 432 b.
3. Joʻrayev A., Shirinov S. Soliq statistikasi va prognozi. Oʻquv qoʻllanma. – T.:“IQTISOD-MOLIYa”, 2019. -416 b.
4. Joʻrayev A., Safarov Gʻ., Meyliyev O. Soliq nazariyasi. Oʻquv qoʻllanma. – T.: “Iqtisod-moliya”, 2019. –324 b.
5. Joʻrayev A., Usmanova M. Jismoniy shaxslarni soliqqa tortish. Oʻquv qoʻllanma, –T.: “Sano-standart”, 2015. – 216 b.
Qoʻshimcha adabiyotlar:
6. Oʻzbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi. – Toshkent: Oʻzbekiston,2017.
7. Oʻzbekiston Respublikasining Soliq kodeksi. Oʻzbekiston Respublikasi
2019-yil 30-dekabrdagi OʻRQ-599-son Qonuni bilan tasdiqlangan.
8. “2022-2026-yillarga moʻljallangan Yangi Oʻzbekistonning taraqqiyotstrategiyasi toʻgʻrisida”gi Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining 2022-yil 22-yanvardagi PF-60-sonli Farmoni.