Xomashyo va tayyor mahsulotlarning

1000 kg ammoniyli selitra uchun yo‘qotilishi,(%):
ammiak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .2,5
nitrat kislota. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . …...7,5
Ammoniyli selitra olish quyidagi reaksiyaga asoslangan:
NN₃ + NNO₃ = NN₄NO₃ + Q kJ.
Neytrallanish jarayoniga asosan 445 t ammoniyli selitra olish uchun ammiak va nitrat kislotaning nazariy sarfini hisoblaymiz.
Ammiak uchun nazariy sarf, kg:
(17 · 445000)/80 = 94562,5
Nitrat kislota uchun nazariy sarf, kg:
(63 · 445000)/80 = 350437,5
bu yerda: 17, 63, 80 - ammiak, nitrat kislota va ammoniy nitratning molekulyar massalari.
Amaliy jihatdan reagentlarning yo‘qotilishini hisobga olinganda, ammiak va nitrat kislota sarfi albatta nazariy sarfga nisbatan yuqori bo‘ladi, kg.
Ammiak uchun amaliy sarf, kg:435 t mizni 2,5 % ni hisoblaymiz
(445000*2,5)/1000=1112,5
94562,5 + 1112,5 = 95675
Nitrat kislota uchun amaliy sarf, kg: 435 t mizni 7,5 % ni hisoblaymiz.
(445000*7,5)/1000=3337,5
350437,5 + 3337,5 = 353775
24 t/soat bo‘lgan 100% li ammoniyli selitra olish uchun talab qilinadigan reagentlarning sarfi, kg/soat
Ammiak sarfi, kg/soat:
24 · 95675 = 2296200
Nitrat kislota sarfi, kg/soat:
24 · 353775 = 8490600
Bundan ko‘rinib turibdiki, 24 t/soat bo‘lgan ammoniyli selitra olish uchun talab qilinadigan ammiak sarfi 2296200 kg/soat, nitrat kislota sarfi esa 8490600 kg/soatga teng.
Soatdagi unumdorlikka asosan reagentlarning yo‘qotilishi, kg/soat:
Ammiakning yo‘qotilishi, kg/soat:
2296200 – (94562,5 · 24) = 26700
Nitrat kislotaning yo‘qotilishi, kg/soat:
8490600 – (350437,5 · 24) = 80100
58% li nitrat kislotaning sarfi, kg/soat:
8490600/0,58 = 14638965,5
Bu miqdor nitrat kislota tarkibidagi suvning miqdori, kg/soat:
14638965,5 - 8490600 = 6148365
Demak, neytralizator qurilmasiga kelayotgan reagentlarning umumiy miqdori, kg/soat:
2296200 + 14638965,5 = 16935165
Suvning bug‘lanishiga sarf bo‘ladigan neytrallanish issiqligini hisobga olib, qurilmadan chiqayotgan selitraning konsentratsiyasini 90% deb qabul qilib, tanlangan konsentratsiyaning to‘g‘riligi - issiqlik hisobi yordamida tekshiriladi.