Xovos tumaniga qarashli 6-sonli umumta’lim maktabining fizika fani o’qituvchisi ashurboyev shermuhammadning “kuch momenti. Richagva uning muvozanat sharti” mavzusida taqdimoti

XOVOS TUMANIGA QARASHLI 6-SONLI UMUMTA’LIM MAKTABINING FIZIKA FANI O’QITUVCHISI ASHURBOYEV SHERMUHAMMADNING “TEMPERATURA” MAVZUSIDA TAQDIMOTI

MAVZU:

TEMPERATURA

• Muammoli savollar:
• Bobur sovuq qish kunlarining birida maktabdan uyga keldi va issiq pechkaning atrofida isinib oldi.
• Temirchi qizib turgan metalni suvga botirdi.
• Yuqoridagi xolatlarda issiqlik muvozanatini tushuntirib bering

• Temperaturaning o’lchov birligi- Gradus(°)

Ushbu holatda siz nima qilasiz?

• Trimol,paratsetamol,nol gripp va shunga o’xshash dorilar qabul qilaman
• O’ranib yotaman
• Toza xavoga chiqib sayr qilaman
• Ovqat yeyman

Do’stingiz yoki oila a’zoyingiz shu ahvolga tushgan bo’lsachi

Mahsulotlarni saqlash temperaturasi:

• Kefir: 20-25°C Qaymoq: 12-24 °C

Mahsulotlarni saqlash temperaturasi:

• FARM: 307-317 K DIGREK: 290-297 K

• Past temperaturalar - kriogen temperaturalar — suyuq havoning qay-nash temperaturasi (80K) dan past temperaturalar; Xalqaro sovuqlik institutining 1971 yildagi 13 kongress ida qabul qilingan tavsiyaga binoan, 120 K dan past temperaturalar. Mutlaq nol temperatura (—273° yoki OK.) dan hisoblanib, kelvinda ifodalanadi. Past temperaturalarni hosil qilish va saklab turishda, odatda, suyultirilgan gazlardan foydalaniladi.

• Atmosfera bosimida bugʻlanib tu-ruvchi suyuq gazlar Dyuar idishlari (suyuq gazning normal qaynash temperaturalari Tl yaxshi saqlanadigan idishlar) da saqlanadi va ularning qaynash temperaturasi vaqt oʻtishi bilan oʻzgarmasdan qoladi. Amalda quyidagi suyultirilgan gazlardan foydalaniladi: (Tl,=90,2K), havo (Tw=80K), azot (T„=77,4K), vodorod (T„=20,4K) va geliy (T„=4,2K).
• Past temperaturalardan gazlarni ajratib olish (mas, havoni suyultirib kislorod va azot olish)da, katta hajmdagi yuqori vakuum hosil qilishda foydalaniladi. Elektrotexnika va radiotexnika qurilmalaridagi shovqinlarni yoʻqotishda keng qoʻllaniladi. Past temperaturalardan oʻta oʻtkazuvchan oʻtkazgichlar tayyorlashda va shu orqali zaryadlangan zarralarning tezlatkich uchun muhim boʻlgan kuchli magnit maydonini hosil qilishda va boshqa maqsadlarda foydalaniladi

MUSTAHKAMLASH

1-daraja. Nima sababdan elektr o‘tkazuvchi simlarni ustunlarga yoz kunida biroz osiltirib qo‘yiladi

Javob: Chunki, qishda torayish evaziga uzilib ketmasligi uchun osiltirib qo‘yiladi

1-daraja. Quyoshdan Yerga issiqlik qaysi usulda uzatiladi?

• A) Konveksiya
• B) Issiqlik o‘tkazuvchanlik
• C) Nurlanish
• D) Issiqlik almashinish

1-daraja. Quyidagi rasmda qaysi jismning zichligi katta?

1-daraja. Yog‘och, po‘kak va muzdan brusoklar suv sirtida suzmoqda. Ulardan qaysi biri po‘kak, qaysi biri muzligini aniqlang?

Stakanning qaysi biridagi suv sho‘rroq?

YUK KO’TARISH KRANI

Yuk koʻtarish krani - yuklarni koʻtarib, maʼlum masofaga tashiydigan, davriy ishlaydigan mashina. Vertikal oʻq atrofida aylanib ishlaydigan Koʻtarish krani buriladigan kran deyiladi. Koʻtarish kranining asosiy tafsiloti uning yuk koʻtaruvchanligi hisoblanib, u 1500— 2500 t gacha yukni ko’taradi. Fuqarolik va sanoat qurilishida asosan minorali kranlar ishlatiladi. Ular odatda aylanadigan va aylanmaydigan minorali ilgaklar bilan yasaladi, Qurilish kranlari odatda relslar bo'ylab harakatlanadi (Yerga va qurilayotgan bino ramkasiga suyanadi) yoki o'z-o'zini ko'tarib, ba'zan sudraluvchi deb ataladi (binoga suyanib, qurilayotgan inshoot o'sishi bilan vertikal ravishda harakatlanadi).

• Yuqoridagi rasmda yuk ko’tarish krani tasvirlangan. Ushbu kran og’irligi bo’lgan yukni ko’tarmoqda. Krandagi yuk esa va bu kuchning yelkasi

1-topshiriq

Yuk ko’tarish kranining kuch yelkasi ning uzunligi necha metr ?

•  

2-topshiriq

Yuk ko’tarish kranining kuch hosil qilayotgan kuch momenti ?

3-topshiriq

Yuk ko’tarish kranining kuch hosil qilayotgan kuch momenti ?

•  

4-topshiriq

Yuk ko’tarish kranlari qayerlarda ishlatiladi ? Misollar keltiring. (O’zbekistonning qayerlarida ?)

5-topshiriq

O’g’ir yuklarni ko’tarish uchun yana qanday mashinalardan foydalaniladi. Ularning bir biridan farqi nimada

UYGA VAZIFA

• Mavzuni o’qish va daftarga yozish
• Quyidagi savollarga javob yozib kelish:
• 1. Taxtaga qoqilgan mixni qo‘l kuchi bilan tortib sug‘urish qiyin. Lekin ombir bilan osongina sug‘ursa bo‘ladi. Sababi nimada?
• 2. O‘zingiz ko‘rgan qanday mexanizmlarda richag ishlatilgan?
• 3. Yuk ortilgan mashina yoki vagondagi yuk massasini mashinadan tushirmasdan qanday tarozida tortish mumkin?