Xromatografik usullar reja: Xromatografik aniqlash gaz suyuq xromatografiyasi

2. GAZ - SUYUQ XROMATOGRAFIYASI

Gaz-suyuq xromatografiya (GSX) neftkimyo va neftni qayta ishlash sohasida keng qo’llaniladi, chunki bu usulni quyidagi qulayliklari bor.

1. Yuqori ajratish qobiliyatiga ega. Kolonkalarni effektligi 10⁶ nazariy tarelkaga tengdir.
2. Yuqori sezgirlik, moddalarning miqdoriga 10^-10 % gacha aniqlik bilan o’lchaydi.
3. Tez tahlil qilinadi.
4. Tahlil uchun olinadigan moddani miqdori 0,1mg ni tashkil qiladi.
5. Aniq tahlil qiladi o’rtacha xatolik - 2,5%.
6. Jihozlni tuzilishini soddaligi.


3-chizma. Kapillyar xromatografiyani chizmasi.

1-balon,

2-reduktor,
3-fil'tr quritgich,
4-proba berish,
5-kapillyar kolonka,
6-doimiy tok kuchaytirgich,
7-potensiometr (zi chizuvchi),
8- to’g'irlagich,
9- detektor.

Yuqorida ko’rib o’tilgan tahlil usullaridan tashqari, neft mahsulotlarni tahlil qilish uchun quyidagilar qo’llaniladi.

1.Mass - spektrometriya va xromo-mass-spektrometriya.
2.Ul'trabinafsha va infraqizil spektrometriya (IKS), (UF), (IK).
3.Yadro magnitli rezonans (YaMR)va elektron paramagnit rezonans (EPR).
Bu usullar bilan neft mahsulotlarini strukturalari o’rganiladi.
Gaz xromatograflarda alanga-ionizatsion detektor qo’llaniladi. Bu katarometrli xromatografiyaga nisbatan sezgirligi yuoridir,
Katarometr - 10².
Alanga ionlanish - 10⁴.
Gaz-suyuq xromatografiyada aralashma tarkibidagi moddalarni uchuvchanligi, molekulalarni geometrik strukturasi va qo’zg'almas faza bilan munosabati hisobga olinadi. Selektiv qo’zg'almas faza taxlil qilinadigan aralashmalarini, tahlil qilinadigan moddaga nisbatan har xil eruvchanligini ta'minlaydi.
Moddani kolonkaga beriladigan vaqtidan boshlab piking (cho’qqini) maksimal chiqish vaqtigacha bo’lgan vao’t ushlab turish vao’ti (t_R) moddani gaz fazasida bo’lgan vaqti va molekulani yutilgan holatidagi (t'_R) vaqtidan tashkil topgan. Kolonkani hao’io’iy ushlab turish qobiliyati quydagi formula bilan aniqlanadi.