Xromatografik usullar tahlil qilinayotgan moddaning qo‘zg‘almas va

---

Xromatografik usullar tahlil qilinayotgan moddaning qo‘zg‘almas va 
qo‘zg‘aluvchan fazalar orasida tarqalishiga asoslangan. Bu usullar yordamida 
murakkab aralashmalar tarkibidagi ayrim moddalarni ajratib olish mumkin bo‘lib, 
farmatsevtik tahlilda ularning qo‘llanilish imkoniyatlari keng. 
Xromatografik usullardan quyidagi maqsadlarda foydalanish mumkin: 
1. Tabiiy xom ashyolardan biologik birikmalarni ajratib olish 
2. Murakkab dori vositalari tarkibidagi ayrim komponentlarni ajratish va tahlil 
qilish 
3. Dori moddalarning chinligini aniqlash 
4. Dori moddalar tarkibidagi yot aralashmalarni aniqlash 
5. Dori moddalarini saqlash jarayonida borishi mumkin bo‘lgan o‘zgarishlarni 
o‘rganish 
6. Dori moddalarning miqdoriy tahlilini bajarish va x.k. 
Xromatografik usullar jarayonning mexanizmiga ko‘ra quyidagicha tasniflanadi: 
1. Ion almashinish xromatografiyasi 
2. Adsorbsion xromatografiya 
3. CHo‘ktirish xromatografiyasi 
4. Taqsimlanish xromatografiyasi 
5. Oksidlanish-qaytarilish xromatografiyasi va x.k. 
Jarayonning shakliga ko‘ra xromatografik usullar quyidagilarga bo‘linadi: 
1. Kolonkali xromatografiya 
2. Kapillyar xromatografiya 
3. Tekislik xromatografiyasi 
a) yupqa qatlam xromatografiyasi 
b) qog‘oz xromatografiyasi 

---

Shuningdek tahlil qilinayotgan moddaning agregat holatiga qarab, gaz, gaz-
suyuqlik, suyuqlik, yuqori samarali suyuqlik xromatografiyasi usullari mavjud. 
Xromatografik usullarni tasniflashning boshqa turlari ham bor (sorbentning 
mahkamlangan va mahkamlanmagan qatlamida boradigan xromatografiya, 
yuqoriga yo‘nalgan yoki pastga yo‘nalgan, qo‘zg‘aluvchan qatlam 
xromatografiyasi va b.) 
Ushbu mavzuda biz yupqa qatlam xromatografiyasi (YQX) va qog’oz 
xromatografiyasi usullarini kurib chiqamiz.