Xukumning tarkibi va xususiyatlari


Download 20 Kb.
bet1/3
Sana17.06.2023
Hajmi20 Kb.
#1547404
  1   2   3
Bog'liq
XUKUMNING TARKIBI VA XUSUSIYATLARI

XUKUMNING TARKIBI VA XUSUSIYATLARI



Reja:

 

1. HUkm borliqni aks ettirishning mantiqiy shakli sifatida.

2. Oddiy hukmlar.

3. Murakkab hukmlar.

4. Hukmlar o’rtasidagi munosabatlar.

5. Hukmlarning modalligi.

6. Savol va javobning muhokama yuritishdagi tutgan o’rni.

7. Norma va hukm.

Hukm predmetga ma’lum bir xossaning, munosabatning xosligi yoki xos emasligini ifodalovchi tafakkur shaklidir.



Hukmning asosiy vazifasi predmet bilan uning xususiyati, predmetlar o’rtasidagi munosabatlarni ko’rsatishdir. Ana shuning uchun ham u doimo tasdiq yoki inkor shakldagi fikrdan iborat bo’ladi. Fikr yuritish jarayonida biz predmet va hodisalarning oddiy, tashqi xususiyatlari bilan birga ularning ichki, zaruriy bog‘lanishlarini, munosabatlarini bilib boramiz. Predmet va hodisalarning xususiyatlarini ketma-ket o’rganib, ular haqida turli abstraksiyalar hosil qilamiz. Bu abstraksiyalar hukmlar yordamida ifodalanadi.

Oddiy hukmlar



Hukmlar tuzilishiga ko’ra oddiy va murakkab bo’ladi. Oddiy hukm deb tarkibidan yana bir hukmni ajratib bo’lmaydigan mulohazaga aytiladi. Tarkibidan ikki yoki undan ortiq hukmni ajratish mumkin bo’lgan mulohazalarga murakkab hukm deyiladi.
Oddiy hukmlar sifati va miqdoriga ko’ra turlarga bo’linadi. Sifatiga ko’ra tasdiq va inkor hukmlar farqlanadi. Hukmning sifatini vantiqiy bog’lama belgilaydi. Tasdiq hukmlarda belgining predmetga xosligi, inkor hukmlarda, aksincha, xos emasligi ko’rsatiladi.
Umumiy hukmlarda birorta belgining yakka predmetlar sinfining hammasiga yoki undagi har bir predmetga taalluqli yoki taalluqli emasligi haqida fikr bayon qilinadi.

Mulohazalarning to’g’ri yoki noto’g’riligini aniqlashda va ba’zi boshqa holatlarda oddiy hukmlarning miqdor va sifati bo’yicha birlashgan klassifikatsiyasi (asosiy turlari) dan foydalaniladi. Ular qo’yidagilardan iborat:


Download 20 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling