Xulq-atvor iqtisodiyoti

3.1-chizma. Tovarning raqobatdoshligini baholash bosqichlari



Bozorni o‘rganish


Raqobatchilarni o‘rganish


Bo‘lajak haridorlar ehtiyojini o‘rganish


Tovarga bo‘lgan talabni shakllantirish



baholash uchun zarur ko‘rsatkichlar

Iqtisodiy Texnik

Normativ

Ko‘rsatkichlar bo‘yicha asosni aniqlash

Iqtisodiy Texnik

Normativ

Iste’mol qiymati tahlili


Raqobatbardoshligini integral ko‘rsatkichini hisoblash

	Raqobatbardoshligini integral ko‘rsatkichini hisoblash
	Qoniqarli Qoniqa	rsiz

Tovarni ishlab chiqarishga qaror qilish


Raqobatbardoshligini aniqlash tadbirlarini ishlab chiqish

2. 
   Tovarni kafolatli va undan keyingi ishlatish davrlarida qanday servis taklif qilinmoqda?
   

Tovarlarni raqobatdoshligini baholashda 4 ta usul mavjud bo‘lib ular quyidagilardan iborat:

1. 
   Ekspert baholash
   
2. 
   Baholashni o‘lchash-hisoblash usuli
   
3. 
   Tajriba usuli
   
4. 
   Sotsiologik usul
   

Ekspert baholash – tovarlarni sifatini ekspert baholashda tovarlarni ishlab chiqarishda katta ahamiyatga ega. Ekspert baholashda 2 xil usul mavjud: 1) xay’at usuli; 2) yetakchi ekspert va guruh usuli.
O‘lchash- hisoblash usuli- bu usul bilan tovar sifatini baholash tajriba natijalari asosida o‘lchanadigan ko‘rsatkichni baholash, qiymatni aniqlash va oldindan ishlab chiqilgan namunaviy hisoblash formulasi, grfik va jadvallarni ishlatib o‘lchashga asoslangan.
Baholashni tajriba usuli – bunda tovarlarni raqobatdoshligini aniqlash tajriba usulida ekspert qiluvchi tovarni sifatini insonlarda sinab ko‘radi.
Baholashni sotsiologik usulida esa – tovarlarni raqobatdoshligini aniqlashni tajriba usulida ekspert qiluvchi tovarni sifati to‘g‘risidagi fikrlari asosida tovarga baho beriladi. Tashqi bozorga chiqish har doim raqobat krashiga tortilishi demakdir.
Haridorlarning ayrim bir ehtiyojlari teng yoki qisman o‘zgaradigan sharoitlarda bir xil yoki har xil usullar bilan qondirish mo‘ljallangan xilma-xil tovarlar ayni bir vaqtda taklif etiladi. Bunday sharoitda iste’molchi o‘zining qiymat birligi bo‘yicha raqobatchilar tovarlariga qaraganda ehtiyojni ko‘proq va yuqori darajada qondiradigan tovarlarni tanlaydi.