Xviii XIX asr nemis falsafasi

FRIDRIX SCHELLING
Friedrix Schelling falsafasi Kantning dunyoqarashi, Fichte yutuqlari va Gegel falsafasining shakllanishi o'rtasidagi o'ziga xos bog'liqlikdir. Bundan tashqari, Schelling Gegelning shakllanishiga katta hissa qo'shdi, ular bilan uzoq yillar do'stona munosabatda bo'lishgan. Shuning uchun klassik nemis falsafasi kabi savolni ko'rib chiqsak, Schellingning rivojlanishi haqida qisqacha aytib o'tish kerak. Uning falsafiy mulohazalari boshida turli sohalarda haqiqatni bilishga asoslangan yagona bilim tizimini qurish yotadi. Bu uning falsafiy printsip prizmasi ostida birinchi ilmiy kashfiyotlar umumlashtirilgan "tabiiy falsafasi" da o'z aksini topgan. Ushbu tizimning asosi "tabiatning ideal mohiyati" g'oyasi edi. Schellingning tabiiy falsafiy tizimi dunyo birligini tushuntirishda bo'g'in sifatida dialektika bilan qamrab olingan. Faylasuf qutb kabi narsani kashf etdi. Har qanday faoliyatning mohiyati qarama-qarshi kuchlarning birligi bilan tavsiflanishi mumkin degan g'oyaga asoslandi. Natijada, faylasuf hayot, tana va hokazo kabi murakkab jarayonlarni dialektika nuqtai nazaridan sharhlay oldi. Schellingning asosiy ishi 1800-yilda paydo bo'lgan va "Transsendental idealizm tizimi" deb nomlangan. Klassik an'ana doirasida u amaliy va nazariy falsafani ajratib turadi. Nazariy qism bilimning eng yuqori qismi hisoblanadi.

Refaratimning mavzusi klassik nemis falsafasi edi. Uning asosiy vakillarining rivojlanishini qisqacha ko'rib chiqib, ushbu tarixiy davrning o'ziga xosligi va ahamiyati haqida xulosa qilishimiz mumkin. Albatta, u zamonaviy insonning dunyoqarashining asoslaridan biriga aylandi. Ko'pgina manbalarda nemis klassik falsafasi faqat uchta nom bilan bog'liq: Kant, Gegel, Feyerbax. Ushbu davrni qisqacha ko'rib chiqib, unda Fichte va Schelling ham muhim rol o'ynaganligini ta'kidlashimiz mumkin. Nemis klassik falsafasi qisqa qilib aytganda - mavjudlikni bilishning universal usullari to'g'risidagi ta'limot. U 17-asrda feodal Germaniya hududida tug'ilgan, 19-asrning o'rtalariga qadar G'arbiy Evropa jamiyatining madaniyati va rivojlanishiga keng ta'sir ko'rsatgan.