«я помню чудное мгновенье…»

qorboboning O'LDIRISHI
- Yangi yilingiz bilan, o'rtoq mayor! Yangi baxt bilan! - leytenant Gordeyevning ovozi trubkada jiringladi.
Ko'zlarini zo'rg'a ochgan Seytimbetov soatiga qaradi-ertalab soat to'rt edi. U atigi bir soat uxlagan edi.
"Agar siz faqat yangi yil bilan tabriklash uchun qo'ng'iroq qilgan bo’lsangiz men sizni o'ldiraman", dedi u Gordeyevga charchagan holda. - Nima bo'ldi?
- Bizda qotillik. Bo'lim boshlig'i sizdan ushbu ish bilan shug’ullanishingizni aytdi.
- Kim o'ldirildi?
- Qorbobo…
- Kim, kim? - deb so'radi Seytimbetov.
"Keling va ko'rasiz, o'rtoq mayor", deb javob berdi Gordeyev. - Mashina allaqachon sizning uyingizga yuborilgan.
Mayor katta qiyinchilik bilan kravatidan ko'tarilib, o'zini tartibga keltirdi va ko'chaga chiqdi. Navbatchi mashina uni allaqachon kutayotgan edi. Bir necha daqiqadan so'ng ular voqea joyida bo'lishdi.
Jinoyat shaharning elita tumanidagi to'qqiz qavatli uyda sodir etilgan. O'ldirilgan odamning jasadi ikkinchi va uchinchi qavatlar orasidagi zinapoyada edi. U qorboboning kostyumini kiyib olgan va uning sovg'alar sumkasi yonida yotar edi.
- Bu Grigoriy Sabirov - "Janubiy yulduz" bankining egasi, - dedi Gordeyev jasadga ishora qilib. - Bu yerda to'rtinchi qavatda bankning bosh moliyachisi yashaydi va ularning ba'zi xodimlari yangi yilni nishonlash uchun yig'ilishgan bo’lishgan. Lekin boshliq ziyofatga yetib bora olmagan…
- Guvohlar bormi?
- Yo’q. Hozirgina Sobirovni olib kelgan taksin haydovchisini topishdi. Uning aytishicha Sobirov taksini soat o’n bir yarimda buyurtma qilgan. Boshida ular buyurtmani olishmoqchi bo’lmagan, ammo Sobirov pulini besh barobar to’lashini aytganidan keyin buyurtma qabul qilingan. Yo’l bo’yi u o’z vaqtiga yetib bora olmasligimizdan qo’rqib soatiga tez-tez qarab kelaverdi. O’n ikkiga ikki minut qolganda ular uyning kirish joyiga yetib kelishgan, Sobirov esa ichkariga shoshib kirib ketgan. Haydovchi vaqtni aniq eslab qolganini sababi u Sobirovning yaqin do’stlari oldiga bayramni birga nishonlash uchun yetib bora oladimi yoki yo’qmi deb soatiga qaragan.
- Shu bilan boshqa hech kim hech narsa ko’rmagan va eshitmagan shundaymi?- Seytimbetov so’radi.
- Yo’q. Taxminan soat bir yarimlarda ikkinchi qavatdagilar Salyut otish uchun tashqariga chiqqanlarida jasadni ko’rib qolishdi. Ungacha hech kim hech narsa ko’rmagan va eshitmagan ham. Bizning ekspertlar atrofni ko’zdan kechirishdi ammo biron nima topa olmadilar. Jinoyatchi topilmadi. O’lim yurakka pichoq sanchilishidan sodir bo’lgan. Lekin jinoyat quroli topilmadi.
- Qiziq, nega u yuqoriga zinadan ko’tarildi? Axir u kechikayotgan edi, lift orqali ertaroq yetib borishi mumkin ediku – deb o’yladi Seytimbetov.
- Shunday qilib, lift ishlamagan, - Gordeyev yordamga keldi. - G'alati voqea ... lift to'rtinchi qavatda qulflangan edi. Va buning sababi aniq emas edi. Yarim soat oldin u tuzatildi. Ha, bu yerda yana bir narsa bor-talonchilik versiyasi yo'qoladi, chunki sovg'alar sumkasiga tegilmagan va u yerda juda qimmat sovg'alar mavjud, pul va qimmatbaho buyumlarga ham tegilmagan. Sabirovning hamkasblari bilan suhbatlashdim, bu yerda ularning barchasi bergan guvohliklari.
Seytimbetov protokollarni tezda ko'rib chiqdi va ular Gordeyev bilan birga to'rtinchi qavatga ko'tarilishdi. Katta zalda bayramona stolda yetti-sakkiz kishi o'tirar edi, ular umuman bayramona kayfiyatda emas edilar. Seytimbetov avval kvartira egasi Semyon Gelman bilan gaplashishga qaror qildi.
- Nega Sabirov bunchalik kech kelishga qaror qildi?
- U umuman kelmoqchi emas edi. Ertalab uning kayfiyati yo’q edi. Biz yillik hisobotni tugatdik va u yerda boshliqqa yoqmagan narsa bor edi. U hamma bilan baland ovozda gaplashdi, hujjatlarni uloqtirib, hech kimni ko'rishni istamasligini va yangi yildan keyin kimdir bank bilan abadiy xayrlashishga majbur bo'lishini aytdi.
- Uning bunday kayfiyatining sababi nima edi? - deb so'radi mayor.
- Ma'lum bo'lishicha, tahlil bo'limi boshlig'i Ivan Gorgadze o'z tanishlari bilan bankimiz obro'siga putur yetkazishi mumkin bo'lgan bir nechta shubhali operatsiyalarni boshlagan. Xavfsizlik xizmati boshlig'i Pimenov bu haqda bilgan, Gorgadze bilan do'stona munosabatda bo’lganligi uchun uni himoya qilgan. Shuning uchun boshliq g'azablangan edi, – dedi Gelman qattiq xo'rsinib. - Biz uni bayramlar tugashidan oldin ko'rmaymiz deb o'ylagandik. Ammo o'n ikkinchi yarmida Pimenovning telefoni jiringladi va u boshliq qo'ng'iroq qilganini va u kelishini aytdi. Ammo biz uni kelishini kutmagan edik…
- Ayting-chi, sizning kirish joyingizdagi lift tez-tez buzilib ketadimi? - deb so'radi Seytimbetov.
- Ha, yo'q, juda kamdan-kam hollarda. Bugun u kun bo'yi ishladi va men uning buzilmaganligini ham bilmasdim", deb javob berdi Gelman.
"Boshliq menga qo'ng'iroq qilib, barchaning bayramona kayfiyatni buzishni istamasligini lekin tez orada kelib, bizga qo'shilishini aytdi", dedi Pimenov. - Men tez-tez derazadan tashqariga qarardim, lekin u qachon kelganini ko'rmadim. Men unga bir necha bor qo'ng'iroq qildim, lekin u javob bermadi. Bu meni juda bezovta qildi, lekin men u yana fikrini o'zgartirdi va hammamizdan g'azablanishda davom etmoqda deb qaror qildim.
- Nima uchun ? - deb so'radi mayor.
- Tushuning Gorgadze qilgan ishni bankdagi yuqori lavozimda oishlaydigan har bir kishi qiladi. Bizning ishxonada ham boshqa joylarda ham. Ha katta tavakkalchilik bo’lgani bilan hammasi yaxshi ketayotgan edi.
- Axir qo’riqlash xizmati boshlig’i sifatida bunday operatsiyalar bo’lmasligini ta’minlash sizning vazifangizmi?
- Ha. Shuning uchun boshliq mendan juda g’azablandi va meni ishdan bo’shatish bilan tahdid qildi.
- Siz, albatta, buni xohlamagansiz?
- Albatta! Men juda yuqori maosh olaman, men villa qurish uchun katta kredit oldim va agar meni ishdan bo'shatishsa, bankda va boshqa biznesda hech kim meni ishga olmaydi. Bu butunlay qulash bo'ladi. Shuning uchun, men boshliqning kelishini va bayramona stolda tinchlik o'rnatilishini juda xohlardim, – dedi Pimenov afsus bilan.
Tahlil bo'limi boshlig'i Gorgadze juda yosh bo'lib chiqdi, u juda asabiy edi, bir joyda o'tirolmadi va doimo sakrab turdi.
"Albatta, hamma sodir bo'lgan voqeada men aybdorman deb o'ylaydi", dedi Gorgadze. - Bankda sodir bo'lgan voqeada men aybdor bo'lishim mumkin, ammo bu Sobirovning o'limiga hech qanday aloqasi yo'q.
- Siz qanday bitimni amalga oshirdingiz? - deb so'radi tergovchi.
Gorgadze boshqargan bo'limning xodimining ya’ni uyning egasining chiroyli, yosh qiziga tez-tez nazar tashladi.
- Roza mendan yordam so'radi, biz bir-birimizni yaxshi ko'ramiz va men uni rad eta olmadim. Uning do'stlari biznesni yoqib yuborishdi va bankrotlikdan qutulish uchun shoshilinch katta kredit kerak edi. U otasiga murojaat qilishni xohlamadi, chunki do'stlari bu masalani hal qilish uchun yaxshi mukofot va'da qilishgandi. Shunday qilib, u va men bularning barchasini o'zimiz hal qilishga qaror qildik. Ammo hamma narsa teskari ketdi, janjal boshlandi. Endi biz pulni qaytarishimiz kerak, chunki bank kredit shartnomasini bekor qildi. Roza va men uning do'stlari bilan bu yerda yoqimsiz suhbat qurdik. Ular soat o'n bir atrofida bir joyga kelishdi va biz juda qattiq janjal qildik.
"Ular shartnomani bajarishni yoki ish haqini qaytarishni va hatto katta jarimani talab qilishdi", dedi egasining qizi suhbatga aralashib. - Hatto bu tahdid darajasiga ham yetib keldi. Ammo keyin otam aralashdi va ular ketishdi, lekin menimcha, bu bilan tugamaydi.
- Sabirov bu sizga aloqadorligini bilarmidi? - deb so'radi Seytimbetov.
- Ha, Vanya unga hamma narsani aytib berishga majbur bo'ldi. Shuning uchun u uni ham, meni ham, otamni ham kompaniya uchun ishdan bo'shatish bilan tahdid qildi. Shunday qilib, bu bitim bizga yaxshi narsa keltirmadi.
Mayor va leytenant barcha ma'lumotlarni muhokama qilish uchun egasining kabinetiga chiqdilar.
"Deyarli har bir kishi o'z xo'jayinini o'ldirish uchun jiddiy sabablarga ega edi", dedi Gordeyev.
"Ha, siz haqsiz", deb javob berdi mayor. - Siz 23.50 dan 00.10 gacha bo'lgan davrda kim qayerda bo'lganligini aniqladingizmi?
- Xo'sh, ayollar dasturxon yozishgan. Erkaklar vaqti-vaqti bilan chekish uchun zinapoyaga chiqishdi. O'nta kam o'n ikkida Pimen boshliq kelganmi yoki yo'qligini bilish uchun tashqariga yugurdi, lekin besh daqiqadan so'ng u qaytib keldi. Taxminan shu vaqt ichida uy egasi qo'nish joyidagi qo'shnilarga, yolg'iz keksa odamlarga murojaat qildi, xotini ulardan pishirgan pirogini olib kelishini so'radi. Gorgadze va Roza yangi yildan besh daqiqa oldin qisqa vaqt chekish uchun chiqishdi. Avvaliga Roza qaytib keldi va bir necha daqiqadan so'ng Gorgadze ham qaytib keldi. Hamma shampanni ochib, bir-birlarini tabriklay boshladi. O'sha paytda kimdir boshliqni zinapoyada pichoq bilan ko’ksiga urgan. Lekin kim? Axir, hamma kvartirada edi, - dedi Gordeyev o'ychanlik bilan.
- Ha, mening hisob-kitoblarimga ko'ra, Sabirov eski yilning so'nggi daqiqasida o'ldirilgan. Va men buni kim qilganini taxmin qilaman", dedi Seytimbetov ishonch bilan. - Xo'sh, biz ushbu yangi yil spektaklini tugatishga bordikmi?
SEYTIMBETOV TERGOVCHISI KIMNI VA NIMA UCHUN HIBSGA OLISHGA QAROR QILDI?

7.