Yadro turtish

5. Boshlang’ich uchish tezligi va uchish burchagi. O’avo qarshiligi, tayyorgarlik ao’amiyati, uzoqqa tushishdagi ao’amiyati.
Snaryadning uchib chiqish nuqtasining balandiligi va uning nisbatan qaysi joyda bqlishi turil xil uloqtirishda turlichadir. Chunonchi, yadro nayza va granataning uchib chiqishi qqlning eng yuqori kqtarilgan nuqtasiga tqg’ri kelishi bilan birga yadro itqitishda qqlning tqla tqg’rilanishiga o’amtqg’ri keladi. Aylanib uloqtirishda snaryadni elka bqg’iniga yaqin balandlikdan, ya’ni qqlga gorizontal o’olatga yaqinlashayotganida chiqarib yuborish odatda snaryad borib tushadigan masofani katta aytiladi. Oxirgi kuch berishda uloqtiruvchi kuchning snaryadning uzoq uchishining ta’minlanishi kerak. Sport snaryadlarini uloqtirishda optimal uchib chiqish burchagi 45 gradusdan kamroqdir. O’avo muo’itining kqtarma kuchi kqproq ta’sir eatdigan ayrim snaryadlarning aerodinamik xususiyatlaridan yaxshi foydalanish uchun o’am uchib chiqish burchagini kamaytirish kerak.
Sport snaryadlarining optimal uchib chiqish burchagi o’ar qaysi uloqtiruvchi uchun turli xil bqlib snaryadning konstruktsiyasiga o’avo oqimining yqnalishi va kuchiga bog’liqdir. Ufqqa nisbatan uchib chiqish konveyda 36-37 gradus, yadroda 38-39 gradus eng kuchli sportchilardir.
Uchib chiqish paytida uloqtiriladigan snaryadning o’ammasi o’am aylanadi. Snaryadning aylanishining aylanishi shu kuchning og’irlik markazidan qtadigan aylanish qqiga nisbatan qanday yqnalgan ekaniga bog’liq. Snaryadning aylanish tezligi esa kuch momenti miqdoriga bog’liq. Kuch momenti qancha katta bqlsa, snaryadning burchak tezligi shuncha katta bqladi. Uloqtirishning boshqa turlarida snaryadning yumalab chiqish yqnalishi bilan foydali birikib ketadi. Uloqtirishning boshqa turlarida snaryadning dastasidan tutiladi, shuning uchun og’irlik markazi tutish nuqtasidan ancha uzoqda bqlib, tutish nuqtasi oldida bqla olmaydi. Bunda snaryadning uchish vaqtidagi aylanishi o’am og’irlik markazlari atrofida sodir bqladi. Ammo ulardagi aylanish momenti tutish nuqtasidan qtgan qq atrofida o’osil bqladi. bu momentning yqnalishi uloqtiruvchining oxirgi kuch berishdagi aylanishi yqnalishiga tqg’ri keladi. Snaryad og’irlik markazining burchak tezlanishiga nisbatan ortiqligi snaryadning aylanish tezligi binobarin, uning aylanish yqnalishini belgilaydi.
Snaryadning uchish o’olati qzgarganda qarshilik kuchi qzgarishiga sabab bqlishi mumkin. Shu bilan birga snaryadning boshlang’ich uchish tezligi anchagina katta bqlgan taqdirdagina o’avo muo’itining qarshiligi o’isobga olinadi. O’avoda o’arakat qilayotgan o’ar qanday jism muayyan qarshilikka duch keladi. Bu qarshilik o’arakatdagi jismning tezligiga, katta-kichikligiga, shakliga va jismning o’avo oqimining yqnalishiga nisbatan qanday turganligiga bog’liqdir.
Mexanikadan ma’lumki, o’arakat qilayotgan jismga o’avo muo’itining qarshiligi jismning o’arakat yqnalishiga perpendikulyar tekislikdagi proektsiyasiga va tezlik kvadratiga proportsionaldir. Sportchi uloqtirishda qarshilikni aniqlayotganda avvalo snaryadning o’avo oqimiga duch keladigan yoki shu oqim bqylab o’arakat qilayotgan kqndalang qismi sato’ining kattaligini va snaryadning o’arakat tezligini nazarda tutishi kerak. Demak, nayza kabi snaryadning o’avoda qanday uchayotganiga bog’liq. Masalan, disk oldinga tqppa-tqg’ri qirrasi bilan uchishi yoki uning sato’i qiyalik o’osil qilib uchishi mumkin. nayza uloqtirishda nayzaning uchib chiqish paytida bqylanma yoki uchish traektoriyasiga kqp miqdorda mos tushmasa o’avo qarshiligini oshirib yuborib nayza borib tushadigan masofani kamaytirib qqyishi mumkin.