товушлар – ҳайвонлар томонидан ўз ҳатти-ҳаракатлари ва ниятларини ифодалаш учун йўлланадиган овозлар (қушларнинг сайраши, йиртқичларнинг ўкириши, миёвлаши ва х.к.). аломатлар – инсон томонидан мулоқат учун ўйлаб топилган ҳар хил белгилар; табиий белгилар – табиат «аломатлари» (момақалдироқ, чақмоқ, булутлар ва х.к.); ихтиёрий коммуникатив белгилар – турли тилларнинг сўзлари; «аломат» сифатидаги белгилар – кўпчиликка тушунарли бўлмаган, махсус «кодланган» нутқ (илмий тил, диний тил, жаргон ва х.к.); белгилар белгиси – номлар номи – универсаллар (умумий тушунчалар). - «Бирламчи» ва «иккиламчи» сифатларни ажратиш ҳозирги
- замон билими нуқтаи назаридан содда ва ноилмий ҳисоб-
- ланади. Аммо у субъектив идеализм намояндалари томо-
- нидан ўзлаштирилган ва ўзининг тадрижий якунига етка-
- зилган: «бирламчи сифатлар», «иккиламчи сифатлар»
- билан бир қаторда, субъектга боғлиқ бўлмаган, объектив
- мазмунга эга эмас, деб эълон қилинган.
- У ғоялар ва тушунчаларнинг манбаи ташқи дунё, моддий нарсалардир, деган тезисни
- исботлашга ҳаракат қилган. Унинг фикрича, моддий жисмларга соф миқдор хусусият-
- ларигина хос. Материя сифат жиҳатидан ранг-баранг эмас: моддий жисмлар бир-бири-
- дан катталиги, шакл-шамойили, ҳаракати ва осойишталиги билангина ажралиб туради.
- Булар – «бирламчи сифатлар». «Иккиламчи сифатлар» - бу ҳид, овоз, ранг, таъм. Улар
- нарсалар билан узвий бўлиб туюлади, лекин амалда бундай эмас: нарсаларда бундай
- сифатлар йўқ. Улар, Локк фикрига кўра, субъектда «бирламчи сифатлар» таъсирида
- вужудга келади.
- Джон Локк (1632-1704) Бэкон ва Гоббснинг кўплаб фалсафий ғояларини ривожлантирди, бир нечта ўз назарияларини илгари сурди, инглиз фалсафасида эмпирик ва материалистик анъанани давом эттирди
- Джон .Локк фалсафасининг асосий қоидалари
- Дунё моддийдир;
- Билиш асосида фақат тажриба ётади ва инсон онгида бунгача ҳисларда
- бўлмаган ҳеч нарса йўқ;
- Онг – бутун умр давомида тажриба билан тўлдириладиган бўш хона
- (empty cabinet), бунда Локкнинг онг тажриба ёзиладиган “тоза тахта”
- tabula rasa ҳақидаги бутун дунёга машҳур иборасини келтириш ўринли;
- Тажриба манбаси сифатида ташқи дунё кўрилади;
- Фалсафанинг мақсади – инсонга ўз фаолияти давомида муваффақиятга
- эришишига ёрдам бериш;
- Инсоннинг идеали – ўз таълим даражасини ошириб борадиган ва
- ўз касбида яхши натижаларга эришадиган хотиржам, қонунга итоатли,
- тартибли инсон;
- Давлат идеали – ҳокимиятнинг қонун чиқарувчи, ижро этувчи (шу жумладан,
- суд) ва федератив (ташқи сиёсат) бўлиниши асосида қурилган давлат;
Do'stlaringiz bilan baham: |