Янги давр фалсафасининг ривожланишидаги ижтимоий-сиёсий шароит. Инглиз фалсафаси. Француз фалсафаси


Download 1.14 Mb.
bet1/17
Sana18.06.2023
Hajmi1.14 Mb.
#1567112
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   17
Bog'liq
4-Mavzu. Hozirgi zamon falsafasi

  • Янги давр фалсафасининг ривожланишидаги ижтимоий-сиёсий шароит.
  • Инглиз фалсафаси.
  • Француз фалсафаси.
  • Немис фалсафаси.
  • 5. XX-XXI аср Ғарб фалсафаси.
  • Энг машҳур гуманист-файласуфлар
  • Данте Алигьери
  • (1265-1321)
  • «Тангри комедияси» муаллифи
  • Франческо Петрарка (1304-1371) – «Ашулалар китоби», «Оламга нафрат» ва бошқа асрлар муаллифи
  • Петрарка схоластикага зид бўлган ғояларни адабиётга, фалсафага ва маданиятга олиб киради
  • Инсон ҳаёти бир марта берилади ва у такрорланмасдир;
  • Инсон Худо учун эмас, ўзи учун яшамоғи лозим;
  • Инсон шахсияти жисмоний ва руҳий жиҳатдан эркин бўлиши керак;
  • Инсонга танлаш ва ўзини намоён этиш эркинлиги хосдир;
  • Ўлимдан кейинги ҳаёт мавжуд эмас ва мангуликка фақат инсонлар ҳотирасидагина эришиш мумкин.
  • Инсоннинг ички ва ташқи олами гўзалдир.
  • Инсон ўзини Худога бағишламаслиги ва ҳаётдан лаззатланиши лозим;
  • Неоплатонизмнинг энг машҳур намоёндалари
  • Николай Кузанский (1401-1464) – руҳоний, янгича фикр юритувчи шахс бўлган. Борлиқ ва билишнинг янгича талқ
  • инини илгари сурган.
  • Худо ва унинг мавжудотлари ўртасида фарқ мавжуд эмас (олам битта, Худо, атроф олам ва борлиқ ягонадир);
  • Худо “ягона” ва унинг яратганлари “чексиздир, улар минимум ва максимумдир (қарама-қаршидир), Худо ва унинг махлуқлари мос келганлиги сабабли минимум ва максимум ҳам мос келади;
  • Қарама-қаршиликларнинг мос келиши қонунияти кашф қилинди, улар мос келганлиги сабабли шакл ва материя ҳам мос келади (демак, моҳият ва борлиқ бир-бирига боғлиқ ва ягонадир);
  • Материя ва ғоя ягонадир;
  • Фаол чексизлик реал мавжуддир (барча нарсани ўзига қамраб олади);
  • Олам чексиздир, ибтидо ва интиҳога эга эмас, марказга эга эмас, Ер унинг маркази эмас;
  • Натурфилософия (Сўнгги уйғониш даврида (XVI-XVII асрлар) Европада, айниқса, Италияда кенг оммалашган).
  • Натурфилософиянинг асосий ҳусусиятлари
  • Дунёга бўлган материалистик қарашни асослаш;
  • Фалсафани теологиядан ажратишга интилиш;
  • Дунёнинг янги тасвирини илгари суриш (Худо, табиат ва фазо ягонадир, Ер эса оламнинг маркази эмас);
  • Дунёни билиш мумкинлигини тасдиқлаш ва бунда биринчи навбатда сезгилар ва ақл ёрдамида (Худонинг ваҳийси ёрдамида эмас).
  • Андреас Везалий фалсафаси (1514-1564)
  • Дунёнинг келиб чиқишини материалистик асослаб берган;
  • Ҳайвонларни ўрганиш ёрдамида инсон тузилишини тасвирлаб берган, қадимги Рим табиби Гален даврида (130-200) тиббиётда ҳукм сурган қарашларни рад этди;
  • Кўпгина анатомик текширувлар натижасида Везалий ўз йўналишини яратди ва машхур бўлган «Инсон танаси тузилиши» номли китоб нашр эттирди, унда ҳақиқатга тўғри келадиган инсон анатомияси батафсил ёритиб берилган.
  • Николай_Коперник_(1473-1543),_астраномик_изланишларга_асосланиб_борлиқнинг_янги_тасвирини_илгари_сурди'>Николай Коперник (1473-1543), астраномик изланишларга асосланиб борлиқнинг янги тасвирини илгари сурди
  • Ер оламнинг маркази эмас (геоцентризм ғояси рад этилган);
  • Қуёш Ерга нисбатан марказ (геоцентризм гелиоцентризм билан алмашган), Ер Қуёш атрофида айланган;
  • Барча коинот жисмлари ўз йўналиши бўйича ҳаракатланади;
  • Фазо чексиздир;
  • Фалсафани теологиядан ажратишга интилиш;
  • Фазодаги жараёнлар табиий нуқтаи назардан тушунтириб берилган ва ўз «муқаддаслигини» йўқотган.
  • Николай
  • Коперник
  • Джованни Бокаччо (1313-1375)
  • ўзининг “Декамерон” китобида
  • гуманистик йўналишни ривожлан-
  • тириб, уни моддий ҳиссиёт ва ама-
  • лий утилитаризм даражасигача
  • кўтарди.
  • Джаноццо Манетти (1396-1459)
  • “Инсоннинг шаъни ва устунлиги”
  • асарида олам лаззатланиш учун
  • яратилган, инсон эса “кичик
  • олам”дир, деган фикрни
  • билдирди.
  • Жордано
  • Бруно
  • Джордано Бруно (1548-1600) Коперникнинг фалсафий ғояларини ривожлантирди ва чуқурлаштирди.
  • Қуёш – Ерга нисбатан марказда жойлашган, аммо коинотнинг маркази эмас;
  • Коинот марказга эга эмас ва чексиздир;
  • Коинот галактикалардан иборат;
  • Коинотда оламлар сони чексиз;
  • Коинотдан алоҳида ҳолда Худо мавжуд эмас. Худо ва Коинот – бир бутундир.
  • Барча осмон жисмлари уларда мавжуд барча нарсалар харакатланиш хусусиятига эга;

Download 1.14 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   17




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling