Янги давр фалсафасининг ривожланишидаги ижтимоий-сиёсий шароит. Инглиз фалсафаси. Француз фалсафаси

Ф. Бэкон фалсафасида билиш муаммоси

• Ф.Бэкон фалсафасининг аҳамияти

• Фалсафада эмпирик (тажриба йўналишига асос солинди;
• Гносеология (билиш) фани фалсафанинг иккинчи даражали соҳасидан онтология даражасигача кўтарилди (борлиқ ҳақидаги фан ҳар қандай фалсафий тизимнинг асосий икки бўлимидан бирига айланди);
• Фалсафанинг янги мақсади аниқланди – инсонга унинг фаолиятида амалий натижаларга эришиш учун кўмаклашиш (шу билан Ф. Бэкон келажакдаги америка прагматизми фалсафасининг тамал тошини қўйди);
• фанни таснифлашда биринчи уринишга қўл урилди;
• Англияда ҳамда бутун Европада антисхоластик фалсафасини ҳаракатга келтирди.

• Эмпиризм

• Асосий ҳолатлар

• Френсис Бэконнинг асосий фалсафий ғояси (эмпиризм)нинг мазмуни – билишнинг асоси ёлғиз тажриба;
• инсоният (алоҳида шахс) қанчалик кўпроқ тажриба (назарий ҳамда амалий) тўпласа, шунчалик ҳақиқий билимга яқинлашади;
• Бэконнинг фикрича ҳақиқий билим шахсий мақсад бўла олмайди;
• билим ва тажрибанинг асосий мақсади – инсонга унинг фаолиятида амалий натижаларга эришиш учун ёрдам бериш, янги кашфиётлар, иқтисодиётнинг ривожланиши ва инсоннинг табиат устидан ҳукмронлик қилишга кўмаклашиш. Шунга кўра Бэкон томонидан афоризм илгари сурилдики, унинг барча фалсафий қарашларини қисқагина ифодалаб берди: «Билим бу – куч».

• Билишнинг асосий методи сифатида - индукция

• Хусусиятлари

• - Файласуф индукцияни кўпгина ҳусусий ҳодисаларнинг йиғиндиси ва умумлашган хулосалар асосида билимга эга бўлиш деб тушунган (масалан, агар аксарият металлар суюлтирилса, демак, барча металларда босим мавжуд).
• - Бэкон индукция методини Декартнинг дедукция методига қарама-қарши қўйди, унга кўра, ҳақиқий билимга аниқ мантиқий мисоллар ёрдамида олинган ишончли ахборотга таяниб эришиш мумкин.
• - Бэкон индукциясининг Декарт дедукциясидан афзаллиги – билиш жараёнининг интенсификациялашуви имкониятининг кенгайишидадир.
• - Индукциянинг камчилиги – унинг ишончли эмаслиги, тахминий хусусияти (агар, бир қанча нарса ёки ҳодисаларнинг умумий белгилари бўлса, мазкур белгилар шу турга кирувчи барча нарса ва ҳодисаларда мавжуд дегани эмас; ҳар бир алоҳида ҳолатда тажриба ёрдамида синаб кўриш, индукцияни тасдиқлаш зарурати вужудга келади).