Янги давр фалсафасининг ривожланишидаги ижтимоий-сиёсий шароит. Инглиз фалсафаси. Француз фалсафаси

Локк ушбу ғояни илгари сурган биринчи шахс

ва бунда унинг хизматлари катта.

• Рационализм асосчиси, француз файласуфи ва математиги Рене Декарт (1596-1550).
• У дунёда жуда машҳур бўлган : «Мен фикрлаяпман, демак, мен яшаяпман» таълимоти муаллифи

• Декарт фалсафаси аҳамияти

• Онгнинг борлиққа нисбатан бирламчи эканини асослаб берган

• Субстанциялар ва модуслар ҳақидаги фан ғоясини илгари сурган

• Дуализм назариясининг муаллифи, шу билан фалсафадаги материалистик ва идеалистик оқимларни яраштиришга ҳаракат қилган

• Билишнинг «туғма фикрлар» илмий услубини илгари сурган

• Онгнинг борлиққа ва билимга нисбатан бирламчи эканлигини исботлаш

• Демак, фикрлаш ҳам ҳаётга, ҳам онгга хос.

• Яшаётган одамгина фикр юритади

• Гумонсираш (шубҳа) ҳақиқатдан бор, бу фақат аниқ ва исбот талаб этмайди.

• Декартнинг субстанция ҳақидаги таълимоти

• Субстанция – бу яшаши учун ўзидан бошқа ҳеч нарсага муҳтож бўлмайдиган ҳамма нарса

• Бу субстанцияларни барчасига жавоб берувчи биргина субстанция бор у ҳам бўлса Худо, у доимий, уни ясаб бўлмайди, йўқ қилиб бўлмайди, кучли, ҳамма нарсани сабаби ҳам, боши ҳам ўзи.

• Яратувчи сифатида Худо дунёни яратди, у ҳам субстанциялардан иборат.

• Худо томонидан яратилган субстанциялар (ягона нарсалар, ғоялар) субстанциянинг ҳамма сифатларни ўзида жамлайди- бор бўлиш учун ўзидан бошқа нарсага муҳтож эмас. Шу билан бирга субстанцияларнинг яралиши фақат бир-бирига нисбатан етарли. Энг олий субстанция Худо учун – улар ясалган, иккиламчи ва унга боғлиқ

• Моддий субстанциялар

• Руҳий субстанциялар, ғоялар

• Инсон - бу яратилган субстанция

• Декарт дуализми

• Инсон ўзида икки
• субстанцияни
• мужассамлайди, демак,
• у икки турлидир

• Фалсафанинг асосий масаласи: нима бирламчи – онгми, материями деган
• баҳсни дуализм нуқтаи назаридан бемаъни деган хулосага келади.
• Материя ва онг фақат инсонда бирлашади, модомики, инсон икки томонни
• (моддий ва руҳий субстанцияси) ўзида жамлар экан, на материя, на онг
• бирламчи бўла олмайди – улар доим мавжуддир ва ягона борлиқнинг турли
• икки кўринишидир.

• Билиш муаммоларини ўрганишнинг илмий методи

• Билиш жараёнида
• фақат мутлақо тўғри билимларга
• таяниш лозим ва ақл ёрдамида тўла
• ишончли, мантиқий усуллардан
• фойдаланиб, янги ҳамда тўғри
• билимлар олиш керак. Фақат
• дедукциядан метод сифатида
• фойдаланилганидагина
• билишнинг барча соҳаларида
• ақл ишончли билимлрга
• эришиши мумкин.
• “Билишни ҳунармандчиликдан
• саноат ишлаб чиқаришига
• айлантириш керак”.

• Рационал – дедуктив методнинг тадқиқ усуллари

• Тадқиқот пайтида асосий қоидалар сифатида ҳақиқий, мутлоқ,
• ишончли, ақл ва мантиқ билан исботланган, ҳеч қандай
• шубҳа қолдирмайдиган билимларни қўллаш лозим.

• Мураккаб муаммони алоҳида, осонроқ масалаларга
• ажратиш лозим

• Маълум ва исботланган масалалардан изчиллик билан
• номаълум ва исботланмаган
• муаммоларга ўтиш керак.

•