Yangi mediada janrlar integratsiyasi va gibrid janrlar

Tadqiqotning hajmi va tuzulishi. Ishning dolzarbligi, ilmiy yangiligi, maqsad va vazifalari uning tuzulishini belgilab berdi. Tadqiqot ishi ikki bob (ularning birinchi bobi uchta bo’limga, ikkinchi bobi ikkita bo’limga), xulosa va foydalanilgan adabiyotlar ro’yxatidan iborat.
Tadqiqotning annatatsiyasi. Bugunning talabiga javoban jurnalistika umuman o’zgardi. Sababi jurnalistika jamoat manfaatini hamma narsadan ustun qo’yish uchun mo’ljallangan va ma’lumot to’plash va baholash uchun maxsus usullardan foydalanadi. Bugungi ilmiy ish orqali jurnalistikaning bosma va online nashrlar jurnalisttikasi sifatida rivojlanishi, juranlistika kasbining zamonaviy xususiyatlari va ularning turlari, bosma va online nashrlar jurnalistlarning bugungi kunda ommalashish sabablari, har bir mamlakat jurnalistikasini bosma va online nashrlar jurnalistika oraali jahon mavqiyeda tutgan o’rni, kasb sifatidagi ahamiyati ilmiy ishimizning qisqacha annatatsiyasi hisoblanadi.

I BOB. Zamonaviy media janrlarining rivojlanishi va integratsiyalashuvi
Jurnalistika tarixi mamlakat va davlat tarixi bilan uzviy bog‘liqdir. Jurnalistika tarixi - bu gazeta sahifalarida, jurnal sahifalarida mujassamlangan, televizor ekranlarida ko'rsatilgan, radio to'lqinlarida yangragan, Internet saytlarida aks ettirilgan xalq hayoti tarixi. Jamiyat tarixi va jurnalistika tarixi bir-biriga bog'liq bo'lgan jarayonlar bo'lib, rivojlanishning ob'ektiv va sub'ektiv qonuniyatlari bilan oldindan belgilab qo'yilgan. Ijtimoiy-tarixiy va publitsistik jarayonlarning o‘zaro ta’siri yozuvchilarga nafaqat bugungi kun muammolarini xolisona aks ettirish, balki o‘tmishga nazar tashlash, bugungi kunning murakkab savollariga javob topishga yordam beradi.
Zamonaviy ommaviy axborot vositalarida jurnalistlar va tarixchilar tomonidan ko'tarilgan muammolar ko'pincha shov-shuvlar bilan gunoh qiladi, reytinglar uchun ishlaydi, shu bilan birga ko'pincha ma'lum sanalarga to'g'ri keladigan nashrlar tizimi yo'q - bu holda axborot hodisasi muhimroq bo'lib chiqadi. rejalashtirilgan, bu muqarrar ravishda ongning buzilishiga olib keladi. Yangi ijtimoiy voqelik o'tmish va hozirgi tarixiy voqealarni sharhlashda xolislik talablarini qo'yadi. Tarixiy o‘tmishdan saboqlar olish o‘tmish muammolari yuzasidan material tayyorlayotgan jurnalistning vazifasidir. “Tarix saboqlari nafaqat fojialar, g‘alaba va mag‘lubiyatlar yuki, balki bizning boyligimizdir. Har doim emas - qadriyatlar boyligi, lekin har doim - tajriba. O'tmish mantiqini tanqidiy o'rgangan holda, bu tajribani o'rganish kerak"
Jurnalist tarixiy muammoni ko‘tarayotganda unga amal qilishi kerak bo‘lgan asosiy mezon haqiqatdir. Shunday ekan, jurnalist tarixni to‘liq bilishi, ilmiy maktablar yo‘nalishlarini tushunishi, munozarali tarixiy muammolar yuzasidan bahs yurita olishi kerak. Mamlakat tarixi, uning nozik jihatlari, o‘tmish tajribasi, shuningdek, aynan shu tarixni yoritgan ommaviy axborot vositalari, yetakchi nashrlar, teleradiokompaniyalar tarixini bilish, gazeta va jurnallarda chop etilgan matnlarni tahlil qilish qobiliyati, ularning yangi, ob'ektiv zamonaviy o'qish va to'g'ri talqin zamonaviy jurnalistlarni ko'p xatolardan xalos qiladi. E.P. Proxorov ta'kidlaganidek, "tarixiy metod o'rganilayotgan mavzuga diaxronik yondashishni nazarda tutadi, nazariy va ko'pincha sotsiologik tadqiqotlar esa sinxron yondashuvni nazarda tutadi. Tarixchining diqqat markazida rivojlanish jarayonidir”. Olimning fikricha, jurnalistikada tarixiy vaziyatlarni tushunish va ko‘rsatishga yondashuvning kamida ikkita tamoyili mavjud. Birinchisi - ideografik, individuallashtiruvchi, o'tmishning o'rganilgan hodisasi haqida "haqiqatda bo'lgani kabi" hikoya qilishdir. Tafsilotlar va tafsilotlar birinchi o'ringa chiqadi, ishtirokchilarning voqealari va qahramonlari, intrigalar, shaxsiy munosabatlar va "maxfiy hayot" (birinchi navbatda hukmron doiradagi odamlar) haqida yorqin hikoya. Va, albatta, birinchi navbatda, hujjatli badiiy va detektiv hikoya vositalaridan foydalaniladi. Ushbu yondashuv tarixiy empirizmga qiziqqanlar tomonidan qo'llaniladi (ham ma'lum va asosan muallifning o'zi tomonidan to'plangan). Albatta, bunday tarixiy ob'ektivizm ortida tarix harakati haqidagi u yoki bu tushuncha yashirin yashiringan, lekin ko'pincha u yuzakidir. Shu bilan birga, syujet-hikoya mahorati bilan yorqin tarixiy tafsilotlarga e'tibor berish va qat'iy tarixiy "debriefing" dan voz kechish o'qishni osonlashtiradi ... Ikkinchisi - "zarur va etarli" vositalarni qo'llashga asoslangan konseptualistik. tadqiqotchi tomonidan qabul qilingan ilmiy paradigma arsenalidan empirik materiallar to'plangan. Ushbu pozitsiyadan tarixiy hodisaning tizimli xususiyatlari tavsiflanadi, uning ichki va tashqi aloqalari modellashtiriladi, uning ichki va tashqi aloqalarini belgilovchi xususiyatlarni yaratuvchi omillar, xususiyatlarni yaratuvchi omillar, uning faoliyati va rivojlanishini, tarixiy jarayondagi o'rni va rolini aniqlash. Jarayonning mohiyati, uning mexanizmlari, jurnalistik hodisa rivojlanishining tarixiy ma'nosi ko'rib chiqiladi. Ushbu tamoyillarga rioya qilmaslik o'tmishni mifologiklashtirishga olib keladi, A.I. Utkin, "g'alati va asosan chalkash, paradoksal xarakter". Shuni ta'kidlash kerakki, "tarjimon ko'p jihatdan va mifologiyadan sezilarli darajada farq qiladi va bundan ham ko'proq haqiqiy tarixni soxtalashtirishdan farq qiladi, bu esa, o'z navbatida, "har qanday tarixiy nutqning muqarrar va ajralmas navlari" bilan bir xil tarzda ko'rib chiqilishi kerak. Bizningcha, bu ham xalqlar va milliy yetakchilarning bir vaqtning o‘zida “o‘z” vazifalarini hal qilganliklari bilan bog‘liq. Har bir millatga kuchli kerak yangi g'oyalar bilan odamlarni o'ziga jalb qila oladigan xarizmatik lider. Rahbarlarning vazifasi hokimiyatda qolish, tarixda qolishdir. Hayot ko‘rsatdi, ommaviy axborot vositalari ham buni o‘z chiqishlari bilan tasdiqladi – tarixga turli yo‘llar bilan kirishingiz mumkin.
1917 yil oktyabr Rossiyani ikkita dushman lageriga bo'lib, bir guruhga hamma narsada hammani ayblash, nomaqbul, burjua deb ataladigan gazeta va jurnallarni yopish, qolgan matbuotni monopollashtirish, ikkinchisiga moslashish yoki hijrat qilish huquqini berdi. Emigratsiyada rus diasporasi jurnalistikasi rivojlanishning yangi bosqichiga ega. Chet elda, emigratsiya markazlarida muhojirlarning Rossiya taqdiri, mamlakatda sodir bo'layotgan voqealar haqidagi pozitsiyasini aks ettiruvchi rus tilidagi ommaviy axborot vositalari paydo bo'ldi. Rus tilidagi maqolalar to'plamlari, almanaxlar, haftaliklar, gazeta va jurnallar Praga, Parij, Berlin, Jeneva va Harbinning bosma bozorlarini to'ldirdi. Har bir muhojir guruhi, bosma organ bilan birlashgan holda, sobiq vatandoshlariga keskin hujum qilib, ayblovlarni tashlab, so'rashdi: Kim aybdor? Rossiyaga nima bo'ldi? Nima qilish kerak? Vaqti-vaqti bilan zamonaviy ommaviy axborot vositalarida bu ritorik savollar paydo bo'ladi, bugungi yozuvchilar ularga javob izlaydilar.
Sovet hokimiyati yillarida (1917-1991) jurnalistika asosan mafkuraviy bo'lib, hukmron partiyaning sotsializm qurish haqidagi qarashlarini aks ettirdi. Ammo sovet davlati jurnalistikasini yaxlit tizim sifatida o‘rganar ekanmiz, jurnalistlar avlodlari tomonidan to‘plangan ijobiy tomonlarini alohida ajratib ko‘rsatish, bu katta tajribani hayotga tatbiq etish zarur. Jurnalistlar ayblovdan xoli emas edilar, garchi ular o‘z bayonotlarida erkin bo‘lmagani, davlat buyurtmasini bajarganligi, partiya elitasiga xizmat qilgani aniq.
Jamiyatni qayta qurish davrida (1985-1991 yil aprel) ommaviy axborot vositalari juda qiziq edi. Aynan shu davr tarixiy jurnalistika haqida gapirganda alohida e'tiborga loyiqdir. Qayta qurishning dastlabki bosqichida ommaviy axborot vositalari tizimi yagona axborot-tashviqot majmuasi vazifasini bajargan. Partiya tomonidan mamlakatimizni yangilash yo‘lida belgilab berilgan yo‘nalish jurnalistika oldiga yangi vazifalarni belgilab berdi. Mamlakatda qayta qurishning dastlabki yillarida ommaviy axborot vositalariga partiyaviy rahbarlik saqlanib qoldi. Ammo qayta qurish tomonidan kiritilgan yangi ish shakllari ham muhim edi. Tahririyatlarning sotsiologik xizmatlarini faollashtirish: kitobxonlar xatlarini tahlil qilish, radio tinglovchilar va teletomoshabinlarning xohish-istaklarini aniqlash, jamoatchilik fikrini hisobga olish va prognozlash, tahririyat faoliyati uchun tavsiyalar ishlab chiqish. Bu oldin, 60-yillarda sodir bo'lgan, ammo keyin epizodik, bir martalik edi.
Ommaviy axborot vositalarida qayta qurish muammolari: iqtisodiyotni boshqarish va boshqarish mexanizmini takomillashtirish, ilmiy-texnikaviy taraqqiyotni tezlashtirish, ijtimoiy muammolarni yoritish muammolari aks ettirilgan. Siyosiy muammolar: demokratiyaning rivojlanishi, SSSR Konstitutsiyasining 6-moddasining bekor qilinishi, partiyalarning shakllanishi, ko'ppartiyaviylik tizimini rivojlantirish yo'llari. Ammo tarixiy masalalar juda mashhur bo'lib bormoqda: tarixiy nomlarning qaytishi, ularni qayta tiklash. Ommaviy axborot vositalarida tarixning “bo‘sh nuqtalari”ni har tomonlama yoritish, arxiv materiallarini chop etish yo‘lga qo‘yilgan. Stalinizm merosi, uni bartaraf etish mavzusi barcha ommaviy axborot vositalari uchun og'riqli mavzudir, chunki maqolalar yoki teleko'rsatuvlar nashr etilgandan so'ng, tahririyatlar I. Stalin faoliyatining salbiy tomonlarini ko'rsatishga urinishlar bo'lgan xatlar bilan to'lib-toshgan edi. , uning qarorlarining salbiy oqibatlari jahl bilan qoralandi. Qayta qurish bosqichida ommaviy axborot vositalari faoliyatining o'ziga xos xususiyatlari: ochiqlik, fikrlar plyuralizmi, muammolarni qo'yishning keskinligi va kamchiliklarni konstruktiv tanqid qilish, hayotni o'z yutuqlari va qarama-qarshiliklari bilan ko'rsatish. Qayta qurish davrida janrlarning rivojlanishi sodir bo'ldi: siyosiy portret janrining gullab-yashnashi, avval transformatsiya, keyin esa tahrir janrining yo'qolishi, insho janrining o'zgarishi. Ommaviy axborot vositalarining ish shakllariga, shuningdek, materiallarni taqdim etish shakllariga to'xtalib o'tish kerak: "Komsomolskaya pravda" ning to'g'ridan-to'g'ri yo'nalishlari; "Sovet madaniyati" gazetasida "to'g'ridan-to'g'ri nutq"; barcha turdagi bosma nashrlarda “Muhokama qog‘ozlari”ni yangilash; Turli mavzulardagi telemarafonlar; bir necha nashrlar tomonidan fan, ishlab chiqarish, madaniyatning dolzarb masalalari bo‘yicha qo‘shma “davra suhbatlari” tashkil etish; televidenie va radio ko'priklar; gazetalar va Butunittifoq radiosi jurnalistlarining qo'shma reydlari; "Pravdinskiy jumalari", eng keskin tarixiy materiallarni nashr etish; “Trud” gazetasining shanba kungi suhbatlari; "Izvestiya" gazetasida "Nashr qilinmagan xatlar". Taqdim etishning ko'plab shakllari bugungi kunda qayta tiklanishga loyiqdir, ammo "tabloid mavzular" bo'yicha nashrlar muddatidan oldin yuqori bahoga ega bo'lmaydi. Taqdim etishning eng keng tarqalgan shakllaridan biri bu munozaradir. Shuni ta'kidlash kerakki, bahs-munozara, munozara, tortishuv - bu fikr almashishning barcha shakllari haqiqatni bilishning ajralmas elementlari hisoblanadi. Aynan jurnalistika ommaviy kommunikatsiya vositasi va haqiqiy jamoatchilikning o'zini o'zi bilishi sifatida ishlaydi. Ommaviy axborot vositalarida fikr almashish jurnalistik va ilmiy munozaralar chorrahasida kechadi. Muhokama madaniyati, material taqdim etish madaniyati doimo ziyoli, vijdonli jurnalistni alohida ajratib turadi.
Mulohaza yuritish, faktlarga ehtiyotkorlik bilan munosabatda bo'lish, materialni taqdim etishning xilma-xilligi, jiddiy taqdimotning idrok etish qulayligi bilan uyg'unligi - bular ommaviy axborot vositalarida yaxshi tarixiy materialning asosiy mezonidir.

1.