Yangi o’zbekistonning umidli yoshlari” 1(3)-son

Adabiyotlar tahlili. Bundan 550 yil avval yashab ijod qilgan buyuk o‘zbek 
shoiri Alisher Navoiy bolani “Mehri anbar”-uyni yoritadigan, oilaga baxt-quvonch 
keltiradigan nur deb hisoblagan edi.
1
Shuningdek, mashhur bolalar psixologi O.M. 
Dyachenkoning yozishicha, qobiliyat inson uchun doimiy ahamiyatga ega, ular uning 
turli faoliyatdagi muvaffaqiyatini ta'minlaydi va kerakli bilim, ko‘nikma va 
malakalarni tezda egallashga yordam beradi. Bu qobiliyatlarni rivojlantirishning 
yuqori darajasi bolaga deyarli har qanday yangi vazifani tezda hal qilish, uning 
shartlarini aniq ko‘rish, munosabatlarni tushunishning muhim jihatlarini ajratib 
ko‘rsatish, qayta qurish shartlari orqali echimlarni topish, yangi ijodiy mahsulotlar 
uchun g‘oyalar yaratish, o‘z fikrini ifoda etish imkonini beradi.
Maktabgacha yoshdagi ijodiy fikrlashni rivojlantirishning asosiy pedagogik 
vazifasi assotsiativlik, dialektika va tizimli fikrlashni shakllantirishdir. Chunki bu 
fazilatlarning rivojlanishi fikrlashni moslashuvchan, o‘ziga xos va samarali qiladi. 
Assotsiativlik - bir qarashda solishtirish mumkin bo‘lmagan narsa va hodisalardagi 
bog‘liqlik va o‘xshashlikni ko‘rish qobiliyati. Assotsiativlikning rivojlanishi tufayli 
fikrlash moslashuvchan va o‘ziga xos bo‘ladi. Bundan tashqari, ko‘p miqdorda 
assotsiativ havolalar xotiradan kerakli ma'lumotlarni tezda olish imkonini beradi. 
Assotsiativlikni maktabgacha yoshdagi bolalar rolli o‘yinda juda oson egallashadi. 
Ushbu sifatni rivojlantirishga hissa qo‘shadigan maxsus o‘yinlar ham mavjud. 
Dialektiklik - har qanday tizimdagi ularning rivojlanishiga to‘sqinlik qilayotgan 
qarama-qarshiliklarni ko‘ra bilish, bu ziddiyatlarni bartaraf etish, muammolarni hal 
qilish qobiliyati. Dialektiklik iqtidorli tafakkurning zaruriy sifatidir. Psixologlar qator 
tadqiqotlar olib borib, xalq va ilmiy ijodda dialektik tafakkur mexanizmining xizmat 
qilishini aniqladilar. Xususan, Vygotskiy asarlari tahlili shuni ko‘rsatdiki, taniqli rus 
psixologi o‘z tadqiqotlarida ushbu mexanizmdan doimiy ravishda foydalangan.