“yarim o`tkazgichlar va dielaektriklar fizikasi”

7-rasm. Xoll effektini ыrganishda namunaning (1) elektrmagnit qutblari (2) orasida joylashishi.
So’ngra Xoll elektrodlari orasidagi magnit maydonning qarama-qarshi yo’nalishlarida potentsiallar farqini o’lchab, Q va V qiymatlarni o’zgartirmagan holda (18) yoki (19) ifoda yordamida Ye ni topamiz.

6-rasm. Namunaning magnit maydonda joylashishi.

Magnit maydon yo’nalishini o’rganilayotgan namunaga nisbatan o’zgartirish uchun elektrmagnit zanjiriga q qaytaulagich o’rnatilgan (5-rasm).

6-rasmda namunaning magnit maydon yo’nalishiga nisbatan joylashishi va namunadan o’tuvchi tokning yo’nalishi keltirilgan. 7-rasmda o’rganiluvchi namunaning elektrmagnit qutblari orasida joylashishi ko’rsatilgan.


Topshiriq

2. 
   Tajriba qurilmasi va tajribani o’tkazish tartibi bilan tanishib, o’rganiluvchi namunani elektrmagnit qutblari orasiga joylang. AV manbani ulab, namuna orqali (1-2 mA) tok berib, Xoll elektrodlari orasidagi U_r potentsiallar farqini aniqlang.
   
3. 
   Elektrmagnitni yoqing va Tr transformator chulg’amidagi tokni o’zgartirib (5-rasm) ma’lum bir magnit maydon kuchlanganligi qiymatini o’rnating. Magnit maydonning ikki xil yo’nalishlari uchun Xoll elektrodlari orasidagi (U₁) va (U₂) potentsiallar farqlarini aniqlang. (18) yoki (19) ifoda yordamida Xoll EYuKini aniqlang
   
4. 
   Yuqoridagi tajribani 2-3 marta takrorlab Xoll koeffitsientini va o’lchash xatoliklarini aniqlang.
   
5. 
   Xoll EYuKi ishorasi bo’yicha qarab yarimo’tkazgich o’tkazuvchanligi turini aniqlang.
   

Nazorat savollari

1. 
   Xoll effekti nima?
   
2. 
   Nima uchun magnit maydon ta’sirida yarimo’tkazgichdagi zaryadlangan zarra harakatining xarakteri o’zgaradi?
   
3. 
   Xoll effektini o’rganishda qanday magnit maydon kuchsiz va qanday magnit maydon kuchli deb ataladi?
   
4. 
   Xoll koeffitsienti deb qanday kattalikka aytiladi?
   
5. 
   Xoll effekti yordamida yarimo’tkazgich materialning qanday parametrlarini aniqlash mumkin?
   

Adabiyot

1. 
   K.V. SHalimova. Fizika poluprovodnikov. M.: Energiya. 1985.
   
1. 
   V.F. Lыsov. Praktikum po fizike poluprovodnikov. M.: Prosveщenie. 1976.
   
2. 
   K.V. SHalimova. Praktikum po poluprovodnikam i poluprovodnikovыm priboram. M.: Energiya. 1971.
   
3. 
   V.L. Bonch-Bruevich, S.G. Kalashnikov. Fizika poluprovodnikov. M.: Nauka. 1977.
   
4. 
   P. Pavlov. Metodы opredeleniya osnovnыx parametrov poluprovodnikovыx materialov. M.: Vыsshaya shkola. 1975.