Yengil atlletikalarni jismoniy sifatlarini rivojlantiruvchi maxsus mashqlar majmuasi

---

Yengil atlletikalarni jismoniy sifatlarini 
rivojlantiruvchi maxsus mashqlar majmuasi 
 
 
 
 
R E J A: 
 
 
 
 
 
1. Yengil atletikachilarning asosiy jismoniy sifatlarini rivojlantirish
2. Kuchni rivojlantirish 
3. Chidamlilikni rivojlantirish. 
4. Tezkorlikni rivojlantirish. 
 

---

Har tamonlama jismoniy rivojlanish sog`likni mustaxkamlash va sportda
muvaffaqiyat qozonmoq uchun jismoniy va ma`naviy irodaviy fazilatlarning
asosiylarini rivojlantirish va tarbiyalash zarur ana shu jismoniy va ma`naviy-
irodaviy fazilatlarning asosiylarini rivojlantirish va tarbiyalash yengil
atletikachilar tayyorgarligining muhim qismidir
Yengil atletikachilarning asosiy jismoniy sifatlarini rivojlantirish eng
avvalo sportchining har tomonlama va mahsus jismoniy rivojlanish prosesidir
shunga binoan jismoniy tayyorgarlik umumiy va maxsus jismoniy
tayyorgarlikga bo`linadi 
Umumiy jismoniy tayyorgarlik deganda yengil atletikachilarning
garmonik rivojlanishi ya`ni harakat musqo`llaturasini rivojlantirish organizm
organlari va sestemalarini mustahkamlash ularning funksional imkoniyatlarini
ortirish boshqara olish qobiliyatlarini yaxshilash kuchni tezkorlikni
chidamlilikni rivojlantirish chaqqonlikni egiluvchanglikni oshirish qomat va
tana to`zilishidagi kamchiliklarni to`zatish ko`zda tutiladi 
Maxsus jismoniy tayyorgarlik yengil atletikaning mazkur turini bajarish
uchun nima talab etilishiga qarab sportchi organizmining hamma funksional
imkoniyatlarini, hamma organlar va sestemalarning yuqori darajada
rivojlantirishga qaratilgan. Buning uchun tabiyki, tanlab olingan yengil atletika
turining mashqlari va maxsus mashqlardan foydalaniladi. Umumiy jismoniy
tayyorgarlik uchun ko`pincha umumiy ta`sir ko`rsatadigan mashqlardan, 
maxsus tayyorgarlik uchun esa, aniq maqsadga yo`naltirilgan mashqlardan
foydalaniladi. 
Umumiy va maxsus jismoniy tayyorgarlikda kuchni, tezkorlik, 
chidamlilikni,chaqqonlikni egiluvchanglikni rivojlantiruvchi mashqlar asosiy
rol uynaydi. 
K u ch n i r i v o j l a n t i r i sh 
Kuch kupaymasi sport mahoratiga etishib bulmaydi. Harakat tezligi
hamda chidamlilik va chaqqonlik kup jihatdan musqo`llar kuchiga
bog`lik.Ayniqsa Yangi boshlovchi yengil atletikachilarda musqo`l kuchini

---

rivojlantirish birinchi navbatda o`z musqo`llarini boshqara olish,ularni
kisqartira olish va kuproq kuch berib kuchlantira olish xisobiga buladi.Yengil 
atletikachilar tanasidagi hamma musqo`llar kuchli garmonik rivojlangan bulishi
kerak.Uloqtiruvchilarga kuchni hammadan kup rivojlantirish kerak
bulsa,marafonchilarga hammadan kam kuch kerak.Kuchni rivojlantirish uchun
elementar mashqlardan tortib,to yaxlit yengil atletika turiga qadar har xil 
dinamik mashqlardan foydalaniladi. Kuchni rivojlantirishda yuk kutarish
mashqlari o`z kuchidan foydalanib yoki sherigi qarshiligini engib
bajariladigan mashqlar eng kup qo`l keladi. Og`ir yuk bilan masalan,shtanga
bilan bajariladigan mashqlar tananing hamma musqo`llariga, ayniqsa yirik va
baquvvat musqo`l gruppalariga,yengil yuk bilan bajariladigan mashqlar esa 
ayrim musqo`l gruppalariga ta`sir etadi.Katta va maksimal statik kuchlanishli
har qaysi mashq bir mashg`ulot mobaynida 5-6 sekunddan 2-4 marta
takrorlanadi. Bu metod faqat kattalarga va jismoniy tamondan yaxshi
tayyorlangan yengil atletikachilarga tavsiya qilinadi. 
Yangi boshlovchi yengil atletikachilar gavdadagi hamma musqo`llarni
rivojlantirish uchun kuproq kuch keladigan xilma-xil jismoniy mashqlar
qilishlari kerak.Kuch kupaytiradigan mashqlar trenirovkaning tayyorlov davrida 
kuproq, musobaqa davrida esa kamroq qo`llaniladi.Og`irliklardan eng kattasi
odatda shtanga xisolanadi.Uning vazni mashq turiga va trenirovka
qiluvchilarning tayyorgarlik darajasiga qarab,o`zgartirib boriladi. Eng kuchli
musqo`llarga ta`sir etish uchun, faqat shtangada klassik mashqlar bilan
chegaralanish kifoya bulmaydi.Yengil atletikachiga shtangani erga quyib har xil
o`tirib turishlar,engashishlar gavdani aylantirishlar,chalqancha yotgan xolatda
shtangani qo`l va oyoq bilan yuqoriga ko`tarish, shuningdek ,sherigi bilan har xil
mashqlar ham foydalidir. 
Ch i d a m l i l i k n i r i v o j l a n t i r i sh. 
Chidamli bulish yengil atletikachilarga faqat musobaqalarda qatnashish
vaqtida emas, balki katta xajmdagi trenirovka ishini bajarish uchun ham
kerak.Chidamlilik umumiy va mahsus buladi.Umumiy chidamlilik har qanday

---

sportchining umumiy jismoniy rivojlanishning tarkibiy qismi bulib, avvalo
markaziy nerv sestemasidagi yurak-qon tomir nafas olish va va boshqa
sestemalardagi jiddiy ijobiy o`zgarishlarning natijasidir.Yengil atletikada yarim
turlarining xususiyatlariga qarab sportchiga maxsus chidamlilik kerak.Umumiy
chidamlilik yengil atletikachilarning umumiy ish qobiliyatini va ularning
sog`lik darajasini belgilash bilan birga mahsus chidamlilikni rivojlantirish
uchun asos bulib hizmat qiladi. U qancha yuqori bulsa shu asosida maxsus
chidamlilik ham shuncha yaxshi rivojlanadi. Chidamlilikni ma`lum bir
tartibda rivojlantirish kerak. Oldin umumiy chidamlilikni keyin esa maxsus
chidamlilikni rivojlantirishga kuproq e`tibor berish kerak.Sakrovchilar va
uloqtiruvchilarning maxsus chidamliligini rivojlantirishning asosiy yo`li tanlab
olingan yengil atletika turini qisman esa maxsus mashqlarni kup martalab
bajarishdir.