“Yetakchilik va insonlarni boshqarish”

Vakolat, javobgarlik
Menejerning roli mas'uliyatni o'z zimmasiga olgan holda va insonlarni maqsadlariga erishish uchun tashkillashtirishni amalga oshirish. Bu hokimiyat va hokimiyatdan foydalanishni o'z ichiga oladi va ierarxiyani nazarda tutadi, bunda hokimiyat pastga, javobgarlik esa yuqoriga beriladi.
Vakolat - bu rahbarga berilgan ixtiyoriy qaror qabul qilish vakolati, javobgarlik esa vazifalarni bajarish majburiyatidir. Unga o'z vazifalarini samarali bajarishi uchun yetarli vakolatlar berilishi kerak. Delegatsiya nazorat ierarxiyasi mavjud bo'lgan joyda zarur. Vakolat - biror narsa qilish qobiliyati, Vakolatga ega bo’lish biror narsa qilish huquqidir; tan olingan mutaxassislar ekspert kuchiga ega.
Mas'uliyat va javobgarlik
Mas'uliyat - bu shaxsning o'z vazifalarini bajarish majburiyati. Mas'uliyat - biror narsa qilish majburiyati; tashkilotda mansabdor shaxsning vazifasi yuklangan vazifalarni bajarishdir.
Mas'uliyat bilan biz javobgarlikni bog'lashimiz kerak. Menejerlar o'z harakatlari uchun o'z boshliqlari oldida javobgardirlar va o'z rahbarlariga berilgan vakolatlarni qanchalik yaxshi bajarganliklari to'g'risida hisobot berishlari shart.
Menejerlar ishni rejalashtirish, resurslarni taqsimlash va loyihalarni boshqarishda asosiy rol o'ynaydi.
Ishni rejalashtirish - bu barcha darajalarda oldindan belgilangan maqsadlarga samarali erishishni ta'minlaydigan ish usullari va amaliyotlarini o'rnatish.
(a) Vazifalar ketma-ketligi yoki ustuvorligi, ya'ni. maqsadlarga erishish va belgilangan muddatlarga rioya qilish uchun vazifalarni ahamiyati bo'yicha ko'rib chiqish.
(b) vazifalarni rejalashtirish va ularni tegishli vaqt shkalalarida turli xodimlarga tarqatish.
c) quyidagilarni ta'minlash uchun tekshirish va nazoratni amalga oshirish:
(i) ustuvor muddatlarga rioya qilinadi va ish "ortda qolmaydi"
(ii) Oddiy vazifalar o'z maqsadlariga erishadi
(d) Favqulodda vaziyatlar rejalari: kompyuter tizimining ishlamay qolishi yoki ish tashlash kabi o'zgarishlar yoki muammolar yuzaga kelganda ko'riladigan choralar.
Klassik yozuvchilar menejment va tashkilot haqidagi fikrlarida asosan samaradorlikka koproq e’tibor qaratganlar.
Fayol (1841-1925) fransuz sanoatchisi bo'lib, u "boshqaruv tamoyillarining universalligi" tushunchasini, boshqacha aytganda, barcha tashkilotlarni ma'lum ratsional tamoyillar asosida tuzish va boshqarish mumkinligi haqidagi g'oyani ilgari surgan va ommalashtirgan. Fayolning o'zi ham bunday tamoyillarni amalda qo'llash oson emasligini tan oldi: “Biz bir xil sharoitlarda bir xil tamoyillarni ikki marta kamdan-kam hollarda qo'llashimiz kerak; turli va o'zgaruvchan vaziyatlarni hisobga olish kerak."