Yetuklik davri Mavzu: Reja

Yetuklik davri

Yetuklik davri

Mavzu:

Reja:

• 
  Yoshdan yoshga o’tishdagi muammolar.
  
• 
  Yetuk shaxs tavsifnomasi.
  
• 
  Yetuklik davrida masuliyat va ijtimoiy faollik sohasini kengayishi
  

Yetuklik psixologik bosqich sifatida

• 
  

Ilk yetuklik (yoshlik) 22(23)-28

O’rta yetuklik (I bosqich 28-35; II bosqich 36-55
Yetuklik (qarilik yoki keksalik)

Yetuklik davrida

• 
  - Jismoniy o’sish kamroq, ko’proq kognitiv takomillashish b/n bog’liq rivojlanish;
  
• 
  - yangi sharoitlarga muvaffaqiyatli moslashish, qarama-qarshilik va qiyinchiliklarni ijobiy hal etish, vaziyatga tez moslashish;
  
• 
  - Tobelikni barataf etish va boshqalar va o’zi uchun masuliyatni his etish;
  
• 
  - Xarakterning ayrim xislatlari ( qat’iylik, umidvorlik, hamdardlik bildirish );
  

• 
  “Kattalik” va “Yetuklik” tushunchalari aynan bir xil tushuncha emas. Yetuklik – hayot faoliyatining eng ijtimoiy faol va mahsuldor davri bo’lib, unda shaxs va intellekt rivojlanishining eng yuksak darajasiga erishadi. Qad. greklar “akme” deb “cho’qqi”, oliy bosqich, gullagan davr degan ma’nolarni anglatadi .
  

Yetuklik davri muammosi gumanistik psixologiyada:

A.Maslou

G.Olport

K.Rodjers

Maslou o‘z-o‘zini namoyon qilish shaxsning elementar ehtiyojlarini qondirish bilan chegaralanib qolmaydi, haqiqat, go‘zallik, yaxshilik kabi oliy qadriyatlarga intiladi. Ular o‘z faoliyatlarida yuksak cho‘qqilarga intiladilar. O‘z-o‘zini namoyon qilish uchun o‘z ustida tinmay ishlashni talab qiladigan jarayondir.

Olportning fikricha, o‘z-o‘zini namoyon qiladigan shaxs quyidagi xislatlarga ega:

- tashqi dunyoga qiziqish, Men hissi kengaygan;

- boshqalarga nisbatan g‘amxo‘rlik (hamdardlik, hurmat, chidamlilik);
- emotsional xavfsizlikni fundamental his qilish (o‘zini nazorat qilish, o‘zini qabul qilish);
- borliqni real idrok qilish va harakatlardagi faollik;
- o‘z-o‘zini tushunish, ichki tajribasini vaziyatga ko‘chirish;
- «hayot falsafasi», tajribani tartibga soladi, tizimlashtiradi va individual xatti-harakatlarga ma’no beradi

O‘z-o‘zini aniqlash asosida, Sh.Byuler yetuklikning beshta bosqichini ajratgan:

I. (16—20 yosh) shaxsiy o‘z-o‘zini belgilashdan oldin keladi.

II. (16-20 yoshdan 25-30 yoshgacha) - urinib ko‘rish va izlash bosqichidir (kasb, umr yoldosh va b.). Bu davrda hayotiy maqsadlar noreal bolib, o‘zgarib turadi.

III. (25-30 yoshdan 45—50 yoshgacha) - yetuklik davri: inson hayotda o‘z o‘rnini topadi, oila quradi. 40 yoshlarda shaxs o‘zining hayotda erishgan natijalariga qarab o‘zini baholay boshlaydi.

IV. (45—50 yoshdan 65—70 yoshgacha) — qartayayotgan inson, kasbiy faoliyatning tugashi, maqsadlar qo‘yish va faol o‘z-o‘zini belgilashning yo‘qolishi.

V. (70 yoshdan keyin) — qari inson: o‘tmishni eslash va tinchlikni xohlash.

psixoterapevt B.Divexud kattalar hayotidagi 7 yillik bosqichlarni

21—28 yosh — hayotiy bazisni egallash;

28—35 yosh — topilgan hayot asoslarini tasdiqlash;

35-42 yosh - ikkinchi jinsiy yetilish, kasbiy maqsadlarga yo‘nalganlik;

42—49 yosh — maniakal-depressiv davr;

49-56 yosh - shaxsiy qartayish bilan kurash;

56—63 yosh — donolik;

63-70 yosh - o‘z hayotida yana muvaffaqqiyatga erishish mumkinligini anglash, «ikkinchi yoshlik» imkoniyati.

http://fayllar.org