Yodlash uchun manbaalar: 1917-yilda

2002-yilda:

1. “Qatag’on qurbonlari” xotirasi muzeyi;

2. Termiz shahrining 2500 yilligi nishonlandi;

3. Shahrisabz shahrining 2700 yilligi nishonlandi;

4. Vestminister universiteti ochildi;

5. “Nexia Donc” chiqa boshladi;

6. “Sug’ura to’grisada” qonunni qabul qilingan;

7. Sug’urta tashkillotlarining 3 yil muddatga daromad solig’idan ozod qilindi;

8. Prezidentlik lavozimi 5 yildan 7 yilga uzaytirildi;

9. “O’zbekiston Respublikasi Oliy majlisi senati to’g’risida va O’zbekiston Respublikasi Oliy majlisi qonunchilik palatasi tog’risida” qonun qabul qilindi;

10. “O’zbekistonda arxeologik tadqiqotlar yillik to’plami joriy qilindi;

11. I. Karimov Ostonaga tashrif buyurdi;

12. I. Karimov AQSHga rasmiy tashrif buyurdi;

13. I. Karimov Amerika jamoatchiligi tomonidan “Xalqaro miqiyosdagi lider” mukofoti bilan taqdirlandi;

14. Yevropada yagona valyuta-yevro joriy qilindi;

15. I.Karimov Yaponiyaga tashrif buyurdi;

16. BMT bosh kotibi Kofe Annan O’zbekistonga tashrif buyurdi;
2003-yilda:

1. “Lacetti” chiqa boshladi;

2. O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasiga o’zgartirish kiritildi;

3. “O’zbekiston va Xitoy o’rtasida do’stlik asoslari to’g’risida” gi shartnoma imzolandi;

4. Moskvada “O’zbekiston va Rossiya o’rtasida do’stlik, hamkorlik va sherikchilik munosabatlari to’g’risida” gi shartnoma imzolandi;

5. Turkmaniston MDH davlatlaridan chiqdi;

6. Ozarbayjonda Geydar Aliyev vafot etib, o’g’li Ilhom Aliyev prezidentlikka keldi;

7. Gruziyada E. Shevarnadze iste’foga chiqdi;

8. B. Brit Eronga qarshi koalitsiyada ishtirok etdi;

9. AQSH va B.Britaniya qo’shinlari Bag’dodga bostirib kirdi;

10. “O’zbekiston respublikasi Vazirlar mahkamasi to’g’risida’’gi qonunning yangi tahriri qabul qilindi;

11. O’zLIDEP tashkil topdi;

2004-yilda:

1. Latviya, litva, Estoniya NATOga a’zo bo’ldi;

2. Hindistonda hokimiyat tepasiga Monmonax Singx keldi;

3. Hamid Karzay Afg’oniston prezidenti etib saylandi;

4. Quroni karimning Shayx Mansur tarjimasida izohli nashri chop etildi;

5. O’zbekiston transport va komunikatsiyalari uyushmalari tashkil etildi;

6. “Maktablar to’g’risida” prezident farmoni chiqdi;

7. O’zbekiston va Rossiya o’rtasida “Strategik sherikchilik shartnoma” imzolandi;

2005-yilda:

1. Qirg’izistonda “Lola inqilobi” yuz berdi;

2. Angela Merkel GFR kansleri etib saylandi;

3. Entony Bler B.Britaniya bosh vaziri etib tayinlandi;

4. Eronda Mahmud Ahmadnajod president etib saylandi;

5. O’zbekiston Respublikasi Oliy majlisi ikki palatal tizimda ishlay boshladi;

6. Rossiya va O’zbekiston o’rtasida “Ittifoqchilik munosabatlari to’g’risida” shartnoma imzolandi;
2006-yilda:

1. “Vazirlar mahkamasi huzurida fan va texnologiyalarni rivojlantirishni muofiqlashtirish qo’mitasi” tashkil qilindi;

2. Ma’mun akademiyasi” tashkil etildi;

3. “Lamonosov nomidagi Moskva Davlat Universiteti” tashkil etildi;

4. Chernogoriya Serbiyadan ajralib chiqdi;

5. O’zbekiston va Yaponiya o’rtasida manfaatli munosabat yo’lga qo’yildi;

2007-yilda:

1. “Ijtimoiy himoya yili” deb e’lon qilindi;

2. M.I. Gupkin nomidagi Rossiya neft va gaz universiteti tashkil etildi;

3. Marg’ilon shahrining 2000 yillik yubileyi o’tkazildi;

4. Samarqand shahrining 2750 yillik yubileyi o’tkazildi;
2008-yilda:

1. Nexia 2 mashinasi chiqarila boshlandi;

2. Soliq kodeksining yangi tahriri qabul qilindi;

3. MDIS ochildi;

4. O’lim jazosi bekor qilindi;

5. O’zbekiston” Milliy tiklanish demokratik partiyasi va Fidokorlar demokratik partiya”lari birlashdi;

6. O’zbekiston “Ekologik harakati” tuzuldi;

7. Saylov to’g’risidagi qonun hujjatlari takomillashtirilishi bilan O’zbekiston respublikasidagi ayrim qonunlarga o’zgartirish va qo’shimchalar kiritish to’g’risida qonun qabul qilindi;

8. Yoshlar yili deb e’lon qilindi;

9. Gruziya MDH ga ozod qilindi;

2009-yilda:

1. Turin politexnika universitetining filiali ochildi;

2. Germaniya bilan hamkorlikda “MAN Auto O’zbekiston Qo’shma Korxonasi” tuzildi;
2010-yilda:

1. Barkamol avlod yili deb e’lon qilindi;

2. Qirg’izistonda Roza Otunbayeva hokimiyat tepasiga keldi;

3. Janubiy Qirg’izistonning O’sh va Jalolobod shaharlarida o’zbek jamoalariga qarshi fitna uyushtirdi;

4. XXSR raisi O’zbekistonga tashrif buyurdi;

5. Termiz-Xayraton-Mozori Sharif yo’nalishidagi temir yo’li ochildi;

6. “O’zbekiston va Xitoy o’rtasida do’stlik, hamkorlik va sheriklik munosabatlarini har tomonlama chuqurlashtirish va rivijlatirish to’g’risidagi” qoshma deklaratsiya imzolandi;

7. BMT bosh kotibligiga Pan Gi Mun keldi;

2012-yilda:

1. Yaponiyada Sindro Abe hukumat tepasiga keldi;

1918-yilda:

Said Abdullo (1918-1920-y.y.) va Fridrix Ebbert - bir yilda (1918-yilda) hokimiyat tepasiga kelgan shaxslar. Asfandiyorxon (1910-1918-y.y.), Vilgelm II (1888-1918-y.y.), Maxmud V Rishod (1909-1918-y.y.) - bir yilda (1918-yil) hokimiyatdan ketgan shaxslar.

1920-yilda:

Sayid Olimxon, Said Abdullo, V.Vilson - bir yilda (1920-yil) hokimiyat tepasidan ketgan shaxslar.

1923-yilda:

Misrda va XSSR da - bir yilda (1923-yil) konstitutsiya qabul qilindi.

Mustafo Kamol Otaturk va Primo de Rivero (1923-1930-y.y.) - bir yilda (1923-yil) hokimiyat tepasiga keldi.
1930-yilda:

Primo de Rivera (1923-1930-y.y.) va Ipalito Irrigoyen - bir yilda (1930-yil) hokimiyatdan ketgan shaxslar. Argentina va Braziliyada - bir yilda (1930-yil) davlat to’ntarishi o’tkazilgan. Kuba, Kolumbiya, Chilida – bir yilda (1930-yil) harbiy diktatura quladi.

1940-yilda:

Franklin Ruzvelt (1940-1944-y.y.) va U.Cherchill (1940-1945-y.y.) - bir yilda (1940-yil) hokimiyat tepasiga kelgan shaxslar. Fanklin Ruzvelt va N.Chemberlen - bir yilda (1940-yil) hokimiyat tepasidan ketgan shaxslar.

1973-yilda:

Muhammad Dovud (1973-1978-y.y.) va Augusto Penochit (1973-1990-y.y.) - bir yilda (1973-yil) hokimiyat tepasiga kelgan shaxslar.

1977-yilda:

SSSR va Afg’onistonda - bir yilda (1977-yil) konstitutsiya qabul qilingan.

1979-yilda:

Margaretto Tetcher (1979-1990-y.y.), Oyatullo Humayniy (1979-1989-y.y.), Hafizullo Amin, Saddam Husayn - bir yilda (1979-yil) hokimiyat tepasiga kelgan shaxslar.

1982-yilda

Andropov va Gelmut Kol (1982-1990-y.y.) - bir yilda (1982-yil) hokimiyat tepasiga kelgan shaxslar.

1989-yilda

Turg’ut O’zal (1983-1989-y.y.) va Oyatilla Humayniy (1979-1989-y.y.) - bir yilda (1989-yil) hokimiyat tepasidan ketgan shaxslar.

1990-yilda:

Gelmut Kol (1990-1998-y.y.), Jon Meyjor, Sulaymon Demirel - bir yilda (1990-yil) hokimiyat tepasiga kelgan shaxslar. Margaretta Tetcher (1979-1990-y.y.) va Benazir Bxutto - bir yilda (1990-yil) hokimiyat tepasidan ketgan shaxslar.

Inqiloblar:

1. 1919-yilda - Xitoy “Talabalar isyoni” yoki “4 may harakatlari”;

2. 1962-yilda - Kuba “Karib inqirozi”;

3. 1963-yilda - Eron “Oq inqilob”;

4. 1975-yilda - Portugaliya (ketma-ket);
Sovet va Germaniya - o’rtasida imzolangan shartnomalar:

1. 1918-yilda - Brest-Litovsk.

2. 1922-yilda – Ropallo.

3. 1939-yilda - Molotov-Ribbentrop yoki “O’zaro hujum qilmaslik” (ketma-ket).

Urushlar:

Iroq-Eron (1980-1988-y.y.) va AQSH-Vyetnam (1965-1973-y.y.) - o’rtasida urush 8 yil davom etgan.

Buyuk Britaniya, Fransiya, AQSH – “Katta Uchlik” davlatlari.

Buyuk Britaniya, Fransiya, Germaniya, Italiya, Chexoslavakiya – 1938-yil Myunxen kelishuvini imzolagan davlatlar.

Fransiya va AQSHda – bir yilda (1928-yil) hukumat uchun saylovlar bo’lib o’tgan.

“Milliy Blok” – Fransiyada, “Natsional – sotsialistik ishchi partiyasi” – Germaniyada, “Fashistlar partiyasi” – Italiyada – bir yilda (1919-yil) tashkil topgan.

“Brest-Litovsk” va “Qiziltepa” – bitimlari bir yilda (1918-yil) imzolangan.

Misr va SSSR – bir yilda (1922-yil) mustaqillikga erishgan davlatlar.

“Brest-Litovsk” – 1918-yilda, “Rapallo” - 1922-yilda, “O’zaro hujum qilmaslik” va “Chegaralar to’g’risida” - 1939-yilda – Rossiya va Germaniya o’rtasida imzolangan bitimlar (ketma-ket).

1933-yil - Yaponiya, 1937-yilda - Italiya, 1939-yilda – SSSR – Millatlar Ligasidan chiqqan davlatlar.

1928-yilda - birinchi, 1933-yilda - ikkinchi, 1938-yilda - uchinchi - besh yillik rejalar SSSR tarixida qabul qilingan.

Sovet – yapon – “o’zaro hujum qilmaslik” va Germaniya – Turkiya – “Do’stlik” – davlatlari o’rtasida o’zaro bir yilda (1941-yil) shartnomalar imzolangan.

Rossiya - bilan 1939-yilda, Turkiya - bilan 1941-yilda – Germaniya tomonidan “Do’stlik” bitimi imzolangan.

Fransiya va Ispaniyada - birinchi jahon urushidan keyin “Xalq fronti” tashkil topgan.

AQSH va Ispaniyada – bir yilda (1936-yil) hukumat almashgan.

Argentina, Braziliya, Kolumbiya, Kuba, Chili – davlatlarida bir yilda (1930-yil) diktaturlik rejimi yoki hukumat almashinuvi yuz bergan.

F.D.Ruzvelt – “yaxshi qo’shnichilik”, T.Ruzvelt – “Yo’g’on kaltak” – siyosatlari Lotin Amerikasi mamlakatlariga nisbatan qo’llangan.

Xitoyda - 1919-yilda, Fransiyada – 1968-yilda – yuz bergan chiqishlarda talabalar namoyishda ishtirok etgan.

Fransiya va Xitoyda – yuz bergan inqiloblarga “Buyuk” so’zi qo’shib ishlatilgan.

Hindistonda - 1919-yilda, Xitoyda - 1925-yilda – tinch namoyishchilar inglizlar tomonidan o’qqa tutilgan.

Eron va Turkiya – Germaniya bilan yaqinlashish siyosatini olib borgan davlatlar.

Sovet va ingliz qo’shinlari – Eronga, Germaniya va Italiya qo’shinlari – Misrga – bir yilda (1941-yil) qo’shin kiritilgan.

Atlantika xartiyasi – 1941-yilda, Tehron konferensiyasi – 1943-yilda, Qrim (Yalta) konferensiyasi - 1945-yilda,

Potsdam konferensiyasi – 1945-yilda – Buyuk Britaniya bosh vaziri U.Chirchill davrida imzolangan.

NATO va O’IYK – bir yilda (1949-yil) tashkil topgan tashkilotlar.

SQCH–1 – 1972–yilda, SQCH-2 – 1979-yilda – SSSR va AQSH o’rtasida imzolangan bitimlar.

Karl I, Nikaloy I, Duayt Ezyenxauer – davrida mamlakatda reksiya (senzura) yanada kuchaygan.

G.Guver va Duayt Ezyenxauer – Respublikachilar partiyasidan bo’lgan AQSH prezidentlari.

V.Vilson va R.Reygan – davrida soliq sohasida ayrim islohotlar o’tkazilgan.

PAlen va Jozef Makkarti – tarixda “Senator” bo’lgan shaxslar.

Stolipin, Islomxo’ja, Mirzo Nasrullo – tarixda “Bosh vazir” bo’lgan shaxslar.

Misrda – 1923-yilda, SSSR – 1924-yilda, Fransiyada – 1946-yilda, Italiyada – 1948-yilda, Hindistonda – 1949-yilda – konstitutsiya qabul qilingan (ketma-ket).

Y. Andropov va Gelmut Kol – bir yilda (1982-yil) hokimiyat tepasiga kelgan shaxslar.

Gelmut Kol (1982-yil) va P.Eylvin (1989-yil) – “Xristian – demakratlar partiyasi”dan bo’lgan hukumat rahbarlari.

M.Teacher, J.Meyjor, A.Penochit – davrida mamlakatda neokonservativ variant tanlangan.

1921-, 1933-y.y. – SSSR tarixida ocharchilik yuz bergan.

1918-, 1922-, 1939-y.y. – SSSR (Rossiya) va Germaniya o’rtasida shartnomalar (bitimlar) imzolangan.

1919-, 1942-y.y. – Eron hukumati tomonidan Buyuk Britaniya bilan bitim imzolangan.

1946-, 1958-y.y. – Fransiya tarixida konstitutsiya qabul qilingan.

1982-, 1990-y.y. – Germaniyada (yoki GFR) o’tkazilgan saylovlarda G.Kol g’alaba qozongan.

1983-, 1989-y.y. – Turg’ut O’zol Turkiya prezidenti qilib saylangan.

1973-, 1978-y.y. – Afg’onistonda shoh taxtdan ag’darildi (yoki davlat to’ntarilishi).

Ma’lumotlar yig’indisi

1919-yil 18-yanvardan – 1920-yil 20-yanvargacha Parijda 27 ta davlat ishtirokida Parij konferensiyasi bo’lib o’tdi.

Buyuk Britaniya, Fransiya, ASHQ – “Katta Uchlik” davlatlari konfrensiyada asosiy ro’lni o’ynagan.

Versal tinchlik shartnamasiga ko’ra – Germaniya 132 mlrd marka reparatsiya to’laydigan bo’ldi.

V.Vilson tashabbusi bilan – 1919-1946-y.y. faoliyat ko’rsatgan Xalqaro tashkilot Millatlar Ligasi tashkil etilgan.
Millatlar Ligasiga quydagi vazifalar yuklatilgan:

1. Jahonda tinchlik uchun kurash;

2. Xalqlar o’rtasida hamkorlik va xafsizliz masalalari.

Millatlar Ligiyasida – “Mandat tizmi” joriy qilingan. Buyuk Britaniya va Fransiyaga – Germaniya va Turkiyaning sobiq mustamlakalarini boshqarish huquqini qonuniy qilib berdi.

1921-yil 12-noyabrdan – 1922-yil 6-fevralgacha – Uzoq Sharq va Tinch Okeonidagi muommalarni hal qilish

maqsadida Vashington Konferensiyasi chaqirilgan.

Italiyada – fashizm paydo bo’lgan.

1930-yillar oxiriga kelib – Versal-Vashington tizmi inqirozga yuz tutdi.

Buyuk Britaniyadan – “Nevill Chemberlen”, Germaniyadan – “A.Gitler”, Fransiyadan – “E.Dalade”, Italiyadan – “B.Mussalini” – 1938-yil imzolagan Myunxen kelishuviga ko’ra “Chexoslavakiyaning Sudet viloyati Germaniyaga berildi”.

1931-yilda qabul qilingan Vestminster statusiga ko’ra – mamlakat “Britaniya Millatlar Hamdo’stligi” nomini oldi. N.Chemberlen - tomonidan Germaniyaga nisbatan “yon berish siyosati” yuritilgan.

Versal shartnomasiga ko’ra Fransiya Elzas va Lotaringiyani (1871-1919-y.y.=48 yil) qaytarib oldi va Saar ko’mir havzasini 15 yil muddatga olgan (1919-1934-y.y.).

1924-1929-y.y. – AQSH iqtisodiy jihatdan eng rivojlangan mamlakatga aylandi.

Germaniyada inqilob – 1918-yil noyabrda Kil dengizchilarining qo’zg’alonidan boshlandi.
Bolsheviklar tomonidan amalga oshirilgan tadbirlar:

1. Qo’shinlar soni 1 mln kishiga yetkazildi;

2. Armiyada qat’iy tartib o’rnatildi;

3. Ko’plab general va ofitserlar sovetlar tomoniga jalb qilindi;

4. mamlakat “yagona harbiy lager” deb e’lon qilindi;

Sovetlar tomonidan – “oziq-ovqat razvyotkasi” va “madaniy inqilob” amalga oshirilgan.

1939-yil 23-avgustda Germaniya va Rossiya o’rtasida imzolangan “Hujum qilmaslik to’g’risi”dagi bitimga ko’ra – Finlandiya, Bessarabiya, Boltiqbo’yi mamlakatlari (Latviya va Estoniya) SSSR ga berildi.

1922-yilda qirol Viktor Emmanuil III – Mussolinini (1922-1945-y.y.) hukumat boshlig’i qilib tayinlandi.

Ispaniya – birinchi jahon urushida betaraf qolgan davlat.

Buyuk Britaniya va Fransiya – Ispaniyadagi fuqarolar urushiga (1936-1939-y.y.) “aralashmaslik” siyosatini yuritdi.

Germaniya va Italiya – Ispaniyadagi fuqarolar urushida (1936-1939-y.y.) falangachilarga qurol-yorog’ yetkazib berish siyosatini yuritdi.

Kuba – shakari narxi 11 baravar oshdi.

“Birinchi jahon urushi” natijasida Lotin Amerikasi mamlaktlarida:

1. Kapitalizm jarayoni yanada tezlashdi;

2. Kapital jamg’arildi;

3. Mahalliy ishlab chiqarish rivojlandi;

Yaponiyada – “Yosh ofitselar (zobit)” tashkiloti tuzilgan.

Italiyada – “Katta fashishtik kengash” tuzilgan.

Nankin va Shanxay – Chan Kayshi hukumati tomonidan bosib olingan.

Shu davrda Gomindanchilar va Kommunistlar o’rtasida ajralish ro’y berdi.

Gomindanchilar - inqilob o’z vazifasini bajardi deb hisoblashdi.

Kommunistlar - sotsializm qurish kerak deb hisoblashardi.

Gandizm -1920-1940-yillarda Maxatma Gandi tomonidan Hindistonda amalga oshirilgan. Gandizm o’z ichiga zo’ravonliklarsiz kurashni oladi. Bu nazariya to’lig’icha dehqonlar psixologiyasiga mos edi.

Afrika xalqlarining siyosiy faollashuvida Panafrika kongresslari katta rol o’ynadi.

Bu harakat arboblari Uilyam Dyubua va Markus Garvi edi.

Ikkinchi jahon urushi Germaniyaning 1939-yil 1-sentabrda Polshaga hujum qilishi bn boshlandi. Bunga javoban

Fransiya va Buyuk Britaniya 3-sentabr kuni Germaniyaga qarshi urush e’lon qildi.

Vengriya,Ruminiya, Slovakiya va Bolgariya - fashistlar tarafida qatnashdi. Gitler keyinchalik SSSRga qarshi

“Barbarossa’’ rejasini tasdiqladi. 1941-yil 22-iyun SSSRga hujum qildi. 1941-yilning dekabrida Moskva ostonalarida fashistlar dastlabki jiddiy mag’lubiyatga uchradi, ammo 1942-yilning bahor-kuzida Volga va Shimoliy Kavkazga chiqdilar. Yaponiya tez orada Malayziya, Birma, Filippin, Indoneziyani bosib oladi, qo’sinlari esa Hindiston va Avstraliya bo’sag’asida turardi. 1942-yilning noyabrda fashistlar Stalingrad jangida katta qo’shini bilan qurshovga tushib qoldi.

Fashistlar barcha kuchlarni Sharqiy frontga tashlashga majbur bo’ldiva oqibatda 1943-yilga kelib Itayan-German qo’shinlari esa Afrikadan butunlay chiqarildi. 1944-yilga kelib SSSR o’z hududini to’liq ozod qildi, keyinchalik Sharqiy Yevropaga kirib keldi. 1944-yilda ittifoqchilar (AQSH va Buyuk Britaniya ) Fransiyaning shimoli-g’arbiga harbiy kuchlarni kiritdi. Natijada Fransiya va Belgiya ozod etildi. 1945-yilning 16-aprelidan 2-mayigacha Berlin operatsiyasi amalga oshirildi.Germaniya 9-mayda taslim bo’ldi. Yaponiyaga 6-va 9-avgust kunlari Atom bombasi tashlangach 2-sentabrda taslim bo’ldi. Bu urushga jami 110 mln odam safarbar qilindi va 65 mln inson halok bo’ldi. Urushdan so’ng butun dunyo ikkiga AQSH boshchiligidagi kapitalistik va SSSR boshliq sotsialistik lagerga bo’lindi. Buning natijasida esa kuchli qarama-qarshlikdagi harbiy-siyosiy blok shakllandi.

Urushdan keyin AQSH har tomonlama G’arb yetakchisiga aylandi.Harbiy ishlab chiqarishning konversiyasi amalga oshirildi.

1952-yil – AQSHda prezident etib saylangan D.Eyzenxauer boshqaruvi davrida “Makkartizm” vujudga keldi. Bu harakat senator J.Makkarti boshchiligida siyosiy reaksiyani avj oldirdi.

1980-yilgi – AQSHda o’tkazilgan prezident saylovlarda muvaffaqiyat qozongan Ronald Reygan tomonidan

“Reyganomika” amalga oshirildi va bu tufayli iqtisod ancha barqarorlashdi.

Urushda Sovetlar 27 mln fuqarolaridan ajraldi. U uchun urush katta yo’qotishlar olib keldi va o’z ichki

infratuzilmalaridan kelib chiqib tinch hayotga yo’naltirildi.

1970-yillardan – boshlab Sovet davlatida iqtisodiy hayotida ,,Turg’unlik’’ vujudga keldi . “Qayta qurish” davrida M.Gorbachyov ilgari surgan yangicha siyosiy tafakkur tashabbusi orqali esa AQSH va boshqa davlatlar bilan keskin ijobiy o’zgarishlar ro’y berdi.
1991-yil - GKCHP isyoni yuz berdi, unga vitse-prezident Yanayev boshchilik qildi.

Ular quyidaqilarni e’lon qildi;

1. Mamlakatda favqulodda holat e’lon qildi;

2. 1977-yilgi konstitutsiyaga xilof tuzilgan barcha tashkilotlarni tarqatib yubordi;

1. Muxolifdagi partiya va harakatlar faoliyati to’xtatildi;

2. Ommaviy axborot vositalari ustidan nazorat o’rnatildi;

3. Moskvaga armiya kiritildi;

Ammo ular Yelsin boshchiligida demokratik kuchlar va Moskva aholisi qarshiligiga duch keldi va isyon bostirildi. Bu to’ntarishdan so’ng barcha respublikalar mustaqillik e’lon qildi.

Buyuk Britaniya urushdan kuchsizlanib chiqdi, AQSHga nisbatan qaramlik kuchaydi. Urushdan keyingi saylovda Leyboristlar g’alaba qozondi.

Konservatorlar M.Tetcher davrida:

1. Ichki siyosatda asosiy e’tibor xususiy tadbirkorlikka qaratildi;

2. Iqtisodga davlat aralashuvi kamaytirildi;

3. Inflatsiyaga qarshi kurash bosh vazifa qilib belgilandi;

Urush tugagach Yaponiya barcha mustamlakalarini yo’qotdi, hududi AQSH tomonidan okkupatsiya qilinib unga general D.Makartur boshchilik qildi.

Xitoyda Mao Szedun vafotidan so’ng - hokimiyatga Den Syaopin boshliq pragmatiklar keldi.

Hindiston urushdan keyin diniy asosda ikkiga bo’lindi. Bo’limish tufayli ikki davlat o’rtasida uzoq davom etuvchi urush boshlandi. Musulmonlarni himoya qilgan Gandi hind-mutaasibi tomonidan o’ldirildi.

Kamol Otaturk vafotidan - keyin Turkiyani Ismet Inenyu boshqardi.

Lotin Amerikasi mamlakatlari oldida taraqqiyotning uch yo’li mavjud bo’lgan:

1. Konservatorlik;

2. Inqilobiy;

3. Milliy Islohotchilik.

Mahmudxo’ja Behbudiy aytganidek ,,Haq olinur,berilmas’’.

Rossiyada bo’lgan Fevral inqilobi natijasida , samoderjaviye hukmronligiga barham berdi.Romanovlar sulolasi tugatilib , monarxiyaga barham berildi.Hokimiyatga burjuaziya vakillaridan iborat Muvaqqat Komitet keldi, shu bilan birga joylarda ishchi deputatlari Soveti tuzildi. Turkiston general-gubernatorligi tugatilib (oxirgi gubernator Kuropatkin edi), uning o’rniga Turkiston komiteti tuzildi.

1917-yil 14-martda Toshkent shahrida jadidlar tashabbusi bilan “Sho’roi Islomiya” tuzildi.

1917-yil 16-martda Toshkentda Butunturkiston musulmonlarining I qurultoyi bo’lib o’tdi, unda Turkiston o’lka musulmonlar kengashi ( Kraymussovet) tuzildi. Unga Mustafo Cho’qay –rais, Ahmad Zakiy Validiy –kotib etib tayinlandi.

Ammo bir guruh eskilik tarafdorlari va ulamolar 1917-yilning iyunida Sho’roi Islomiyadan ajralib chiqib Sho’roi Ulamo ni tuzishdi. O’zlarining mustaqil Al-izoh jurnalini chop etishgan.

1917-yilning o’zida Lenin boshchiligidagi Sovetlar dastlab Petrograd va Moskva shaharlarida 25-oktabrda davlat to’ntarishini amalga oshirdi. Lenin boshchiligida XKS (Xalq Komissarlari Soveti) tuzildi.

1917-yil 15-22-noyabrda bo’lgan Turkiston ishchi va soldat deputatlari Sovetlarining III o’lka syezdi Turkiston o’lka Xalq Kommissarlari Soveti tuzildi.Unga Kolesov boshchilik qilib 7 nafar Bolshevik va 8 nafar so’l eserlardan iborat edi. Odatdagidek mahalliy aholi vakillaridan hech kim kiritilmadi .

1917-yilda 26-noyabrda Qo’qonda Butunturkiston o’lka musulmonlari IV favqulodda qurultoyi bo’lib o’tdi. Unda qabul qilingan qarorga ko’ra Turkistonni Rossiya Federatsiyasi tarkibida Muxtor deb e’lon qildi. Turkiston muxtoriyatining hokimiyati Ta’sis Majlisi chaqirilgunga qadar Turkiston Muvaqqat Kengashi va Turkiston Xalq Majlisiga o’tdi. Qurultoy yakunida Muvaqqat Kengashning 8 nafar a’zosi tayinlandi.

Unga ko’ra :

1. Muhammadjon Tinishboyev - Bosh vazir, Ichki ishlar vaziri;

2. Islom Shoahmedov - Bosh vazir o’rinbosari;

3. Mustafo Cho’qay -Tashqi ishlar vaziri;

4. Ubaydulla Xo’jayev - Harbiy vazir;

5. Yurali Agayev - Yer va Suv boyliklari vaziri ;

6. Obidjon Mahmudov – Oziq-ovqat vaziri;

7. Abdurahmon O’razayev - Ichki ishlar vazirining o’rinbosari;

8. Solomon Gersfeld - Moliya vaziri etib tayinlandi.

Keyinchalik Mustafo Cho’qay Bosh vazir lavozimini egalladi.

Qurultoylarni ,,Ulug’ Turkiston’’ gazetasi yoritib bordi.

Toshkentda 1917-yil dekabrda ko’p ming kishilik aholi ishtirokida (Munavvar qori boshchiligida ) Muxtoriyatni yoqlab miting o’tkazildi.

Sovetlar muxtoriyatni tugatish payiga tushdilar va buning uchun Toshkentdan qizil askarlar chaqirtirildi va arman dashnoqlari bilan Qo’qonga hujum uyushtirildi. Xuddi shu vaqtdan esa muxtoriyatga Qo’qon mirshablari bo’shlig’i Kichik Ergash rahbarlik qildi.Bunga qarshi bolsheviklarga Toshkentdan Perfilev boshliq askarlar yordamga keldi. O’t ichida qoldirilgan Qo’qon taslim bo’ldi va 72 kun yashagan Muxtoriyat tugatildi.

Lenin tomonidan yuborilgan P.Kobozev favqulodda komissar etib tayinlandi.

1918-yil 20-aprelidan – 1-mayiga qadar bo’lib o’tgan o’lka sovetlarining V syezdida bolsheviklar taklifi asosida RSFSR tarkibida TASSR ( Turkiston Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi) tuzildi.

1918-yil iyunda esa Turkistonda RKP(Rossiyskie Kommunisticheskie Partiya )ning tarkibiy qismi bo’lgan

TKP(Turkiston kommunistik partiyasi) tuzildi.

1919-yilda Turor Risqulov tashabbusi bilan Musulmonlar Byurosi (MusByuro) tuzildi.

1920-yili T.Risqulov TASSR o’rniga Turk respublikasi, TKP o’rniga Turk partiyasini tuzish va yana o’lka