Yonilg„i hamda qo„shimcha yoritgichlardan foydalanishga bo„ladigan xarajatlarni

O„zbekistonda himoya qilinagn joy sabzavotchiligining qisqacha tarixi, ahvoli 
va rivojlanishi. O„zbekistonda himoya qilingan joy maydonlarini o„sishi 60 
yillarning oxiriga to„g„ri keladi. Bu davrgacha O„zbekistonda himoya qilingan joy 
maydonlari juda kam edi. Qishki issiqxonalar umuman yo„q darajada, faqat 
ko„chat yetishtirish uchun parniklar mavjud edi. 60 yillardan boshlab zamonaviy 
issiqxonalarni yaratish va ularni qurish yig„ma metall konstruktsiyalarni maxsus 
zavodda tayyorlash, kimyo sanoatida esa yorug„lik o„tkazuvchi materiallarni ishlab 
chiqarish keng yo„lga qo„yilgandan so„ng o„simlik o„stiriladigan inshootlarni 
maydoni yildan-yilga ortib bordi. 1965 yili respublikada atigi 3,7 ga qishki 
issiqxonalar 24,4 ga parnik bor edi. 1970 yilga kelib himoyalangan joy maydoni 
424,4 ga.ni (1965 yilda 28,1 ga) shu jumladan qishki issiqxonalar 66,6 ga.ni 
vaqtincha plenka bilan qoplangan qurilmalar maydoni 351 ga.ni tashkil qildi. 
Keyinchalik himoyalangan yer maydonlari tez suratlar bilan ortib bordi va 1980 
yilga kelib ularni maydoni 1326 ga.ni, shu jumladan oynavand issiqxonalar 227,4 
ga.ni, plenkali issiqxonalar 43,3 ga.ni, parniklar 30,4 ga.ni va vaqtincha plenka 
bilan qoplangan qurilmalar 1068 ga.ni tashkil qildi. Keyingi yillarda ularni 
maydonini 2,0-2,3 barobar oshirish masalasi qo„yilgan edi. Bunda issiqxonalar 
maydonini 1070 ga.ga, shu jumladan oynavand issiqxonalarni esa 500 ga, 
vaqtincha plenka bilan qoplangan maydonlarni 1800 ga yetkazish ko„zda tutilgan 
edi. 
Hozirgi vaqtda respublikada himoyalangan yer maydoni 3050 ga.ni tashkil 
qildi. Shundan oynavand issiqxonalar 500 ga.ni plenkali issiqxonalar, 750 ga.ni, 
vaqtincha plenka bilan qoplangan qurilmalar 1770 ga.ni tashkil qiladi. Parniklarni 
maydoni yildan yilga kamaymoqda. Bunga asosiy sabab ulardan foydalanishga 
sarflanadigan harajatlar boshqa inshootlarga qaraganda ancha ko„pligidir.
Oxiri yillarda O„zbekistonda himoyalangan yerlarda 50 ming tonnadan ortiq 
sabzavot mahsulotlari yetishtirilmoqda. Ularning 60 % vaqtincha plenka bilan 
qoplangan qurilmalar yetishtiriladi. 
 
Respublikada himoyalangan yer inshootlarining asosiy maydoni Toshkent 
viloyatida joylashgan bo„lib, Samarqand, Jizzax, Buxoro va Namangan 
viloyatlarida ham sabzavotchiligini rivojlantirishga katta ahamiyat berilmoqda. 
Tibbiyot korxonalarining tavsiyalariga ko„ra O„zbekiston sharoitida aholi 
jon boshiga 7,6 kg, shundan 4,1 kg pomidor, 3,3 kg bodring va 0,2 kg ko„kat 
sabzavotlarni mavsumdan tashqari davrlarda iste‟mol qilish lozimligi ta‟kidlangan. 
1980 yilda O„z-bekistonda har bir jon boshiga 2,8 kg sabzavot to„g„ri kelgan. 
Hozirgi vaqtda ularni iste‟mol qilish me‟yori 3,0-3,5 kg.ga to„g„ri keladi. 
Shu boisdan aholini mavsumdan tashqari davrlarda sabzavot mahsulotlari 
bilan to„la ta‟minlash maqsadida respublikada himoya qilingan yer may

---

donlarini 2,0-2,5 barobarga kengaytirish, hosildorlikni oshirish. Inshootlar 
maydonidan unumli foydalanish, mavjud himoyalangan yer inshootlarini qayta 
kirib yangilash, issiqxona xo„jaliklarini markazlashtirish va ixtisoslashtirish, 
sabzavot va ko„chat yetishtirishni keng sanoat asosida o„tkazish, yangi zamonaviy 
texnologiyalar va navlarni ishlab chiqarishga joriy etish, sabzavot xillarini 
ko„paytirish hamda mahsulotlarni ishlab chiqarishga sarflanadigan harajatlarini 
kamaytirish vazifalari qo„yilgan.