Yosh duradgor

I. Yangi mavzu bayoni: 
Yog‘ochdan turli buyumlar tayyorlash uchun yog‘och materiallarni o‘lchash va rejalash 
kerak bo‘ladi. Buning uchun maxsus asboblardan foydalaniladi. O‘lchash deb yog‘och 
materialning o‘lchamlarini va shaklini aniqlashga aytiladi. Bu asboblarga chizg‘ichlar, metr, 
ruletka, go‘niyalar,xatkash va o‘lchov andazalari kiradi. O‘lchov andazalari bir xil buyumni ko‘plab 
tayyorlashda qo‘llaniladi. O‘lchov andazasi bir xil uzunlikni ko‘p marta o‘lchash uchun kerakli
kattalikda tayyorlangan reyka, tayoqcha yoki shu kabilardan iborat. Tayyor buyum namunasidan 
ham foydalansa bo‘ladi. 
Arralar 
Arralar yog‘och materiallaridan buyumlar tayyorlashda yog‘ochni turli yo‘nalishlarda qirqish
ishlarini bajarish uchun ishlatiladi. Bunda yog‘och ko‘ndalangiga, bo‘yiga, har xil qiyalikda ham 
turli egri chiziqlar bo‘ylab qirqiladi. Bu ishlar asosan turli arralar yordamida bajariladi. Bu arralar 
tuzilishiga ko‘ra qo‘l kuchi ishlatiladigan, elektr va zanjirli arralarga bo‘linadi. Yog‘ochdan boshqa 
materiallarni arralash uchun maxsus arralar ishlatiladi. Arralar qo‘larra (dastarra), ikki kishi 
birgalikda ishlatiladigan sarjin (g‘o‘labo‘r) arra va taxtabur arralarga bo‘linadi. Arralarning turlari 
ko‘p bo‘lib, ularning asosiy qismi po‘latdan tayyorlanadi. Arra tanasining uzun tomoni yonidan tish 
chiqariladi. Arra tanasining uzunligiga ko‘ra uzun va qisqa, qalinligiga ko‘ra qalin va yupqa, 
kengligiga ko‘ra keng, tor, ingichka va qilarra turlarga bo‘linadi. Tishning tuzilishiga ko‘ra bir 
tomonga arralaydigan, ikki tomonga arralaydigan hamda tishining kattaligiga ko‘ra yirik, o‘rta, 
mayda tishli arralarga ajratiladi. Bu arralar faner va yog‘ochdan shakldor buyumlarni arralash 
uchun ishlatiladi. 
4-rasm. Arra turlari: a – burcharra; b – g‘o‘labo‘rarra; d – dastarra. 
 
Qo‘larralarning burcharra, burama yoyarra deb ataladigan turlari mavjud 
Burcharralar tanasi yupqa bo‘lib, tor iz hosil qilish orqali aniq arralash ishlarini bajarish uchun 
xizmat qiladi. Shu bilan birga arralash uchun kamroq kuch sarflash imkonini beradi. Ularni ishlatish 
vaqtida yupqa tanasini tarang tutib turish uchun maxsus moslamadan foydalaniladi. Moslamaga 
o‘rnatilgan burcharraning tuzilishi arra tanasi, 2 ta quloq, 2 ta dasta, 1 ta kergi chilvir va burov 
tayoqchasidan iborat. Bu arrani ishlatish vaqtida tanasini tarang tutib turish uchun chilvir orasidan 
o‘tkazilgan burov tayoqchasini aylantirib chilvirni taranglash kerak. Burcharralar kashakliarra, 
yoyarra deb ham ataladi. Burama yoyarralar taqasimon tutqichga mahkamlanadi. Ular yupqa, ensiz 
va kaltaarra tanasidan iborat ixcham qo‘larra bo‘lib, faner, yupqa taxta va boshqa materiallardan 

---

 
shakldor buyumlar yasash uchun ishlatiladi. Bunday arralar tanasining qalinligi 0,6–1,25 mm eni 2–
10 mm, uzunligi 200–350 mm gacha bo‘ladi. Burilma arralar lobzik yoki qilarra deb ham ataladi.