Yuklovchilar. Yuklovchilarning asosiy funksiyalari

---

Yuklovchilar. Yuklovchilarning asosiy funksiyalari. 
Yuklovchi - informatika fanida, bajariladigan fayllarni yuklash va tegishli yangi 
jarayonlarni boshlash uchun mas'ul dastur. Odatda bu operatsion tizimning bir 
qismidir, lekin u mustaqil dastur ham bo'lishi mumkin - masalan, operatsion tizimda 
boshqa operatsion tizimlar uchun tuzilgan dasturlarni ishga tushirish (Misol uchun 
emulyatorlar, WINE). 
Yangi dasturni ishga tushirishda yuklovchi quyidagi vazifalarni bajaradi: 

Bajariladigan fayldan ma'lumotlarni o'qish. 

Ehtiyoj bo'lsa, etishmayotgan dinamik kutubxonalarni xotiraga yuklash. 

Yangi dasturning kodidagi nisbiy manzillarni va ramziy havolalarni aniq manzil 
bilan almashtirish, xotiradagi mavjud joyni hisobga olish, ya'ni manzillarni 
bog'lashni amalga oshirish. 

Xotirada yangi jarayon tasvirini yaratish va uni bajarilishini rejalashtirish. 
GPT va MBR bo'linmalarini taqqoslash. 
Kompyuter qanday yuklanishini hech o'ylab ko'rganmisiz? Uskuna va 
operatsion tizimdan qat'i nazar, barcha kompyuterlar an'anaviy BIOS-MBR usuli yoki 
OTning so'nggi versiyalarida qo'llaniladigan zamonaviy UEFI-GPT yordamida 
yuklanadi. 
GPT va MBR bo'lim tuzilmalarini taqqoslaymiz; GPT-Guid Partition Table va MBR-
Master Boot Record degan ma'noni anglatadi. 
Shaxsiy kompyuteringizda yoqish tugmasini bosganingizda, operatsion tizimni 
xotiraga yuklaydigan jarayon boshlanadi. Birinchi buyruq sizning qattiq diskingizda 
bo'lim tuzilishi nima bo'lishiga bog'liq. 
Agar ikkita bo'lim tuzilishi mavjud bo'lsa: MBR va GPT, diskdagi bo'lim tuzilishi 
uchta narsani aniqlaydi: 
MBR yuklash jarayoni 
Agar sizning tizimingizda MBR tuzilishi ishlatilsa, birinchi BIOS- yuklanadi. BIOS 
bootloader dasturini o'z ichiga oladi. Bootloader dasturiy ta'minotida klaviaturani 
ishlatish, video displeyga kirish, diskni kiritish-chiqarish va bootloaderni yuklash 
uchun kod kabi past darajadagi funktsiyalar mavjud. BIOS yuklash moslamasini 

---

aniqlay olishidan oldin u tizim konfiguratsiyasi funktsiyalarini quyidagilardan boshlab 
bajaradi: 

Yoqilganda o'z-o'zini sinab ko'rish. 

Videokartani aniqlash va ishga tushirish. 

BIOS-ning boshlang'ich ekranini ko'rsatadi. 

Xotirani (RAM) tezkor tekshirishni amalga oshirish. 

Plug va play qurilmalarining konfiguratsiyasi. 

Yuklash moslamasini aniqlash. 
BIOS yuklash moslamasini aniqlagandan so'ng, ushbu qurilmaning birinchi disk 
qismini xotiraga o'qiydi. Diskning birinchi sektori 512 baytlik asosiy yuklash 
yozuvidir (MBR). Ushbu o'lcham uchta ob'ektga mos keladi: 
Birinchi bosqich bootloader (446 bayt). 
Diskni ajratish jadvali (har bir bo'lim uchun 16 bayt × 4 qism) - MBR faqat to'rtta 
bo'limni qo'llab-quvvatlaydi, quyida keltirilgan. 
Ushbu bosqichda MBR bo'lim jadvalini tekshiradi va yuklash sektorini RAMga 
yuklaydi - Volume Boot Record (VBR). 
VBR odatda boshlang'ich dastur yuklagichini (IPL) o'z ichiga oladi, ushbu kod yuklash 
jarayonini boshlaydi. Boot loader operatsion tizimni yuklaydigan ikkinchi bosqichni 
o'z ichiga oladi. Windows XP singari Windows NT tizimlarida yuklash yuklagichi 
avval NT Loader (qisqartirilgan NTLDR) deb nomlangan boshqa dasturni yuklaydi, 
so'ngra operatsion tizimni yuklaydi. 
Linux yadrosi asosida ishlaydigan operatsion tizimlar uchun GRUB (Grand Unified 
Bootloader) yuklash yuklagichi ishlatiladi. Yuklash jarayoni yuqorida tavsiflanganga 
o'xshaydi, faqat farqi birinchi va ikkinchi bosqichlarda yuklash moslamalari 
nomlarida. 
Translyatorlarning yana bir turi assembler yoki zagruzchik (yuklovchi) 
deyiladi. Ularning kirish tipi mashina yoki mashinaga mo’ljallangan tiplar
geruhiga kiradi. Bu tillar yordamida programma tuzishda katta tezkorlikka 
(programmani mashinada bajarish nuqtai nazardan) erishiladi , ammo
programmani loyihalash (ishlab chiqish) murakkablashadi, chunki biz 
programmani har bir kichik detalini asoslashimiz kerak.