Юқори молекулали бирикмаларнинг турuунлиги ва уларнинг бузилиши: тузлаш, коацервация, ивирланиш. Геллар ва ивирлар хоссаси


Download 433 Kb.
bet3/7
Sana08.03.2023
Hajmi433 Kb.
#1252328
1   2   3   4   5   6   7
Bog'liq
Юқори молекулали бирикмаларнинг турuунлиги ва уларнинг бузилиши

n(nGбeкиш<0,бу ерда n-полимерга eтган сувнинг моляр миrдори.
Кейинги расмда бeкиш жараёнининг кетма-кет содир бeладиган босrичлари ифодаланган. Бeкиш жараёнида системанинг энтальпияси ва энтропияси eзгаради.


Расмдаги 1дан2га eтишда эритувчини полимерга кириши ифодаланган. Бу жараён иссиrлик чиrиши билан кечади: Нбeкиш<0.Бунинг сабаби ЮМБ молекуласи сольватланади. Энтропия жуда кам eзгаради, бинобарин, бу босrичдаги Гиббс энергиясининг eзгариши энтальпия омили (фактори) билан белгиланади: G1,2  Нбeкиш<0


Расмда 2дан3га eтиш жараёнида эса макромолекулани эритувчининг барча xажми бeйича тарrалишининг дастлабки босrичи кeрсатилган. Бунда системанинг энтропияси ортади.S2,3>0). Бунинг сабаби полимер тeри uоваклашади ва эриш мобайнида полимер молекуласи rисман бeшашади. Системанинг энтальпияси бу босrичда жуда кам eзгаради. (Н2,3=0) ва Гиббс энергиясининг eзгариши энтропия омили туфайли содир бeлади:
G2,3=-ТS2,3<0
Расмдаги 3дан 4га eтишда ЮМБ макромолекуласини эритувчида тарrалиши натижасида гомоген эритма xосил бeлиш жараёнининг охирги босrичи ифодаланган. Бу жараёнда системанинг энтропияси кескин ортадиS3,4>>0), энтальпия бeлса, rарийб eзгармайди (Н3,4=0). Чунки эски боuларни узилиши ёки янгиларини xосил бeлиши кузатилмайди. Бу босrичдаги Гиббс энергиясининг eзгариши буткул энтропия eзгариши билан тушунтирилади.
Термодинамиканинг II rонунига мувофиr полимернинг бeкиш ва эриш жараёнининг тeлиr Гиббс энергияси оралиr босrичлар Гиббс энергияларининг йиuиндисидан топилади. (Гесс rонунига eхшаш).
GэришG1,2+G2,3+G3,4
Биринчи иккита reшилувчи (G1,2ва G2,3) бeкишга таълуrли бeлгани учун, бeкишдаги Гиббс энергиясининг eзгариши rуйидагича ифодаланади:
GбeкишG1,2+G2,3
Gбeкиш манфий rийматга эга, бинобарин, ЮМБ бeкиши eз-eзидан содир бeладиган жараёндир.
Бeкиш даражасига турли омилларнинг таъсири.
Бeкиш полимернинг даражаси унинг ва эритувчининг табиатига боuлиr. Агар эритувчининг макромолекула билан молекуляр таъсирланиши катта бeлса, eша эритувчида полимер яхши бeкади. Rутбланган (поляр) полимерлар поляр суюrликларда яхши бeкади (масалан, оrсил сувда). Rутбланмаган полимерлар эса rутбланмаган эритувчиларда яхши бeкади (масалан, каучук бензолда).
ЮМБнинг бeкишига яна системада электролитлар мавжудлиги, рН миxит, температура xам таъсир кeрсатади. ЮМБ бeкишига ионлар таъсири макромолекуладаги дегидратация жараёни билан тушунтирилади. Масалан, U- ёки Li+ жуда яхши гидратланади, J- ёки Cs+ нисбатан ёмон гидратланади. Демак, улар ЮМБ бeкишига турлича таъсир кeрсатади. Ионларнинг адсорбцияланиш хусусияти xам бeкишга ижобий таъсир этади. Масалан, J- ва NCS- ионлари желатинада адсорбцияланиши туфайли оrсил улар иштирокида яхши эрийди.
ЮМБ бeкишига рН таъсири расмда намойиш этилган. Расмдан кeриниб турибдики, изоэлектрик нуrтада бeкиш даражаси энг кичик rийматга эга.
ж елатиннинг бeкишига (1) ва коагуляциясига (2) рН таъсири Оrсилнинг изоэлектрик нуrтасини бeкиш даражаси ёки коагуляция даражаси орrали xам аниrлаш мумкин.
ЮМБ эритмасининг rовушrоrлиги. Штаудингер тенгламаси.
Муxитни xаракатланишга rаршилик rилаолиш мезони-rовушrоrлик (ички ишrаланиш) дейилади.
И.Нъютон суюrликни ламинар (rатламли) оrиши учун ушбу тенгламани яратди:
HР-кучланиш, Па; -динамик rовушrоrлик коэффициенти, Па.с; dV/dt-нисбий деформация тезлиги, с-1. Полимерлар эритмаси Нъютон rонунига бeйсунмайди. Rовушrоrлик коэффициентини () кучланиш () га боuлиrлиги мураккаб характерга эга.
Агар эритувчининг rовушrоrлик коэффициенти 0 билан ифодаланса, уларнинг eзаро нисбати(эритма) капиллярдан оrиб eтиш нисбатига (эритма/0) тенг бeлади ва нисбий rовушrоrлик деб аталади: (расм а)
нисбий=эритма/0=t/t0


а)Ламинар оrувчи Ньютон
суюrликлари учун нисбий де-формация тезлигини берила-ётган кучланишга боuлиrлиги.




б)Сувнинг ва ЮМБ эритмаси-нинг динамик rовушrоrлик коэф-фициентини берилаётган кучла-нишга боuлиrлиги.

Солиштирма rовушrоrлик xам мавжуд. У ушбу формула билан ифодаланади:



Келтирилган rовушrоrлик эса rуйидагича топилади:

бу ерда “С” ЮМБнинг эритмадаги концентрацияси
Тор интервалдаги концентрациялар учун соддагина боuлиrлик мавжуд:

бу ерда а,b-доимий сонлар
Бу боuлиrлик графикда тeuри чизиrни беради:(расм)


Юrоридаги “б” расмдаги ордината erи билан тeuри чизиr кесишиши натижасида xосил бeлган кесма (а) характеристик rовушrоrлик дейилади. У тажриба усулида топилади. Характеристик rовушrоrлик[] полимернинг молекуляр массаси билан Штаудингер формуласи орrали боuланган:
[]=К . М
бу ерда К- тажрибада топиладиган пропорционаллик коэффициенти, -даража кeрсаткичи бeлиб, у 1/21 оралиuида eзгаради. Rиймати rайишrоr (глобула) xолидаги полимерлар учун 1/2 ва rаттиr (таёrчасимон) полимерлар учун 1 rийматга эга бeлади.
Юrоридаги формула Штаудингер томонидан эмпирик тарзда топилган, у ЮМБ массасини тажрибада eлчашда reлланилади.
Штаудингер формуласидан шу нарса аёнки, полимернинг rовушrоr оrиши молекуляр занжирларнинг конформациясига боuлиr. Бинобарин, уларнинг rаттиrлигига xам боuлиr. Оrим кучайса ЮМБ тугунчалари суюrлик оrимида чeзилади ва оrимга rаршилик камаяди. Молекулаларни оrим йeналишига ёки кeндалангига rараб жойлашиши ЮМБ rовушrоrлигини eзгаришига олиб келади.

Download 433 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling