Z. A. Sulaymonova, D. A. Hazratova, S. A. Karomatov

Nefelometriya usılı
“Opalestsensiya” hádiysesine tıykarlanıp, kolloid eritpelerdiń koncentraciyasın hám kolloid bólekshelerdiń ortasha ólshemin anıqlaytuǵın ásbap - nefelometr dep ataladı (10 -súwret). Eger málim nur dáreginen paydalanılsa, anıq dispers faza hám anıq dispersion ortalıqlar ushın Reley teńlemesine kiretuǵın birpara shamalar (n1, n2, λ, ρ) ózgermay qaladı. Sonnan Reley teńlemesi tómendegi qısqa formanı aladı

Nefelometrik tekseriwler ushın eki birdey tsilindrik ıdıs alıp (4, 5), olardıń birine koncentraciyası málim (standart ) kolloid eritpe, ekinshisine tekseriw ushın berilgen kolloid eritpe solinadi. Eki ıdıs bir jaqtılıq dáreginen yoritiladi (1). Bul waqıtta eki ıdısda Tindal effekti payda boladı. Kolloid eritpelerden tarqalǵan nur ásbaptıń tóbe bólegindegi okulyarǵa túsedi (10 ). Sınalatuǵın kolloid eritpediń koncentraciyası standart kolloid eritpe koncentraciyasına teń bolmasa, eki kolloid eritpelerden tarqalǵan jaqtılıqtıń intevsivligi hár túrlı boladı. Nátiyjede okulyarda kórinetuǵın eki yarım sheńberdiń biri jarıqlaw hám ekinshisi qarańǵılaw boladı. Kolloid eritpelerden tarqalǵan jaqtılıqtıń intensivligi zolning koncentraciyasına proportsional bolǵanı ushın sınalatuǵın hám standart kolloid eritpege túsken nurlar birdey sanlı bólekshelerden tarqalǵandagina okulyar daǵı eki yarım
50
Sheńber birdeyde yoritiladi. Cilindrik shıyshe ıdıslardan birin (2, 3) (arnawlı úskene járdemi menen) joqarıǵa kóteriw yamasa tómenge túsiriw arqalı ıdıs daǵı kolloid eritpelerdiń yoritiladigan biyikliklerin ózgertirip eki yarım sheńberdi birdey jaqtılandıriwge erisiw múmkin. Shama menen oylayıq, bul biyiklikler h1 hám h2 bolıp, eki eritpe degi kolloid bólekshelerdiń kólemleri bir-birine teń bolsın, ol halda eki eritpe ushın K=Kv=const boladı. Sheńberdiń eki yarım bólimleri birdeyde ayqınlıqqa iye bolǵanlıǵı sebepli:

Teńlikke iye bolamız. Bul erda I01 - sinalayotgan eritpe degi jaqtılıq kúshi, I02 -standart kolloid eritpe salınǵan ıdıs daǵı jaqtılıq kúshi, C1- sınalatuǵın eritpe koncentraciyası, C2-standart kolloid eritpe koncentraciyası. Joqarıdaǵı teńlemeni ózgertirip, tómendegishe jazamız

tiykarında C1 ni esaplay alamız.