‘z b e k I s t n r e s p u b L 1k a s I o L iy va ‘rta m a X s u c ta’l I m V a zir L ig I

2 3 - § . Suyuqlik va quruq bug‘ning asosiy parametrlari. B u g6 hosil
b o ‘lish issiqligi
Suvning 0°C haro ratd a va turli bosim lardagi solishtirm a hajm in i 
t a q r i b a n
v Q» 0 ,0 0 1 m 3/ k g
g a t e n g , d e b h i s o b l a s h m u m k i n
(
i
i
^
v
0
= — = ------- =
0
,
001
m
3
/ 
kg
^ 
p
1000
hajmi 
v'.
Bosim ortishi bilan, harorat h a m ortadi va yuqori bosim larda
0 °C dagi solishtirma hajm dan sezilarli farq qiladi. M asalan, 
p
= 5 0 bar 
bosim da v 7= 0,0012859 m
3
/kg, p = 220 bar b o ‘lsa, v y = 0,00269 m 3/k g
b o ‘ladi. S u v n in g h a r o r a t i n i 0°C d a n m a ’lu m b o s im d a g i q a y n a s h
h aroratigacha oshirish u c h u n sarflanadigan issiqlik mikdori quyidagi 
tenglam a yordam ida aniqlanadi:
q =h‘ - h j
(91)
bunda: h ; — qaynayotgan suvning entalpiyasi; 
h(j —
suvning 0°C dagi entalpiyasi.
Kritik nuqta к dagi holat param etrlarining qiymatlari quyidagicha: 
Pkr =221 bar; vkr =0,00326 m
3
/k g ;tkp =374"C
T e r m o d in a m ik a d a suvning u c h la m c h i nuqtasidagi entalpiyasi va 
entropiyasi nolga teng deb qabul qilingan:
S()* =
0
; h 0' =
0
. 
(92)
Suvning uchlam chi nuqtasidagi param etrlari quyidagiga teng:
PA = 0,00611 bar; vA = 0,001 m
3
/kg; tA = 0 , 0 1°C.
Suvning uchlam chi nuktadagi ichki energiyasi:
U
01
= h
0
'- p 0; 
V
q
=0-0,00611 • 10
5
- 0 ,0 0 1 = - 0 ,6 1 1 J/kg. 
(93)
Bu kattalik juda kichik m i q d o r b o ‘lib, 0°C da suvning ichki energiyasini 
ta q r i b a n
u (/»Q
deb h isoblash m u m k in . Q a y n a y o tg a n s u y u q lik n in g
entalpiyasi bosimi va haroratiga asosan, t o ‘yingan suv bug‘iningjadvalidan 
aniqlanadi.
Q a y n a y o t g a n s u v n in g ichki en e rg iy asi e n ta lp iy a ifodasi o rq a li 
aniqlanadi:
h = u + pv
yoki
u' —h' — pv'
(94)
Qaynash haroratigacha qizdirilgan suvga yana issiqlik berilishi davom
ettirilsa, b u g ‘lanish sodir b o ‘la boshlaydi. Bug‘lanish davom ida harorat
55
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

oxirgi suv tomchisi bu g ‘ga aylanmagunga qadar o'zgarmaydi. Bug‘lanish 
jarayoni ham izotermik, ham izobarik jarayondir.
Tarkibida suv zarrachalari b o ‘lmagan, bosimi va harorati t o ‘yinish 
bosimi va haroratiga teng boMgan bug‘ — quruq to ‘yingan bug‘ deb ataladi.
1
kg suvni to ‘yinish (qaynash) haroratida toMiq quruq t o ‘yingan bugkga 
aylantirish uchun sarflanadigan issiqlik — bug4 hosil bo‘Iish issiqligi deb 
ataladi. Bug‘ hosil b o ‘lish issiqligi 
r
harfi bilan belgilanadi. Bug
4
hosil 
b o ‘lish issiqligi bosim va harorat orqali aniqlanadi.
U p — ichki, i|/ — tashqi bu g ‘ hosil b o ‘lish issiqligiga b o ‘linadi
Quruq t o ‘yingan bu g ‘ning entalpiyasi:
h"
=
h'
+ 
r
(95)
Quruq t o ‘yingan bug‘ning ichki energiyasi:
u" =h" — pv"
(96)
T o ‘yingan bug‘ning holati bitta parametr: bosim yoki harorat bilan 
aniqlanadi. 
h", h , r,
v", v ning qiymatlari suv bug‘ining jadvallaridan 
topiladi.