‘z b e k I s t n r e s p u b L 1k a s I o L iy va ‘rta m a X s u c ta’l I m V a zir L ig I

Nazorat savollari
7. Qanday termodinamik jarayonlarni bilasiz?
2. Izoxorik jarayon tahlilini keltiring.
3. Izobarik jarayon tahlilini keltiring.
4. Izotermik jarayon tahlilini keltiring.
5. Adiabatik jarayon tahlilini keltiring.
6. Politropik jarayon tahlilini keltiring.
41
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

V B O B . T E R M O D IN A M IK A N IN G IK K IN C H I Q O N U N I
f
17-§. Aylanma jarayonlar
Jism bir qancha o ‘zgarishlarga uchrab, ish bajarib, yana o ‘zining 
dastlabki holatiga qaytib kelishiga aylanma jarayonlar deyiladi. Aylanma 
jarayon degani — sikl (davriylik)dir.
Agar jarayon soat strelkasi bo'ylab harakat qilsa, ya’ni kengayish chizig‘i 
siqilish chizig‘idan loqori joylashgan b o ‘lsa, bunday aylanm a jarayon 
to ‘g ‘ri sikl deyiladi. Bu siklda kengayish ishi torayish ishidan katta b o ‘ladi. 
Bu sikl b o ‘yicha barcha issiqlik mashinalari ishlaydi. (11-rasm)
Agar jarayon soat strelkasiga qarama-qarshi y o ‘nalgan b o ‘lib, kengayish 
chizig‘idan pastda joylashgan b o ‘lsa, bunday aylanm a jara yon teskari 
sikl deyiladi. Bu siklda kengayish ishi torayish ishidan kichik bo'ladi. Bu 
sikl b o ‘yicha barcha sovitish mashinalari ishlaydi. (12-rasm)
Ishchi diagram m a b o clgan P-V diagram m ada aylanm a jarayonlarni 
k o ‘rishimiz mumkin.
11-rasm. To‘g‘ri aylanma jarayonning P -V diagrammadagi ко'rinishi. 
Ia2 - kengayish chizig'i; 2 v l — siqilish chizig'i; 
q l - berilgan issiqlik miqdori; q2 — ajralgan issiqlik miqdori
P 
issiq m anba T ^ c o n s t
P 
issiq m anba T ,= c o n s t
sovuq m anba T 2=const
1 2 - rasm. Teskari aylanma jarayonning P- 
V diagrammadagi ко"rinishi.