‘z b e k I s t n r e s p u b L 1k a s I o L iy va ‘rta m a X s u c ta’l I m V a zir L ig I

39-rasm. P=const GTQ T-S 
diagrammasi
Keltirilgan issiqlik miqdori 
Olib ketilgan issiqlik miqdori esa 
q; = C r (T
4
- T, )
T 2, T 3, T 4, haroratlarni T, orqali ifodalaymiz. 
1-2
adiabata orqali:
(171)
93
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

bundan:
ТЧ 
Л a-zl
— /
__
к
Tl 
2
= P *
T = T, 
r
Y . 
(172)
: 
■, 
p
2—3 izobara orqali:
T ,
F ,
—— = —— = p 
T2 
V
,
p
bundan:
A.'—1
T
3
= T
2
• p va T 3= T, 
p * 
-P 
(173)
3 - 4 adiabata orqali:
T ,
p,,.— 
. л , — 
. л , — 
l
—
= (— ) * = ( — - ) * = ( —
) 
- — 
r
3
{ P 3 > 
( P 2 >
V , p '
К
-
1
bundan:
K-l
к
- 1
T4 = T, p
к
 
- p P * 
= T , • p 
(174)
Shu qiymatlarni F IK ifodasiga q o ‘yish bilan quyidagini hosil qilamiz. 
„ = 1 ---------- ------------------ r = l ------- , 
(175)
11 
y-1 
y-l 
K-l
Txp K P - T xp
* 
p
* ( p - 1 )
1
Tl , = l -
K - l
p K
94
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Bu ifodadan koTinib turibdiki, F IK bosimni oshirish darajasiga va 
adiabata ko'rsatkichiga bo g ‘liq ekan.
4 2 - § . Hajm o ‘zgarmas b o ‘lganda issiqlik keltiruvchi gaz turbina
qurilmasining sikli
Bu siklning chizm a tasviri 40-rasm da keltirilgan.
40-rasm. V=const GTQning chizma tasviri
Kompressorda siqilgan havo ressiver orqali havo klapanidan yonish 
kamerasiga kelib tushadi. U yerga yoqilg‘i nasosidan yoqilg‘i tushib, 
yonish jarayoni sodir b o ‘ladi, so‘ngra yonishda hosil b o ‘lgan m ahsulotlar 
gaz turbinasiga tushib, ishlatilib boMingan gazlar tashqariga chiqarib 
yuboriladi. Bunday siklning P-V va T -s diagrammasini quyidagi chizm ada 
ko'ram iz.
41-rasm. V=const bo'lganda issiqlik 
keltiruvchi siklning P - V diagrammasi
42-rasm. V— const bo
‘Iganda 
issiqlik keltiruvchi siklning T-s 
diagrammasi
95
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Bosimni oshirish darajasi p =~
7
>~ va q o ‘shim cha bosimni oshirish
^ i
P 3
darajasi 
Л = ~р~
Bu siklning xarakteristikalari b o ‘lib hisoblanadi.
Keltirilgan issiqlik miqdori
q, =
C v (T
3
- T 2) 
(176)
Olib ketilgan issiqlik miqdori esa
q
2
= C p ( T
4
- T , )
(177)
q, va q
2
ni ng q i y m a tla r i n i F I K ni a n i q l a s h ifo d a sig a q o ‘yib, 
quyidagilarni olamiz:
„
. 
q? 
, 
° p ( T
4
- T . ) 
, 
k ( t
4
- t . )
' 
q, 
c v (T, - T 2) 
T , - T ,
(l78)
T 2, T 3, T
4
haroratlarni T, orqali ifodalaymiz.
1-2
adiabata orqali:
р 2
К -
bundan:
" P
T ; = T, 
. 
(179)
2-3 izoxora orqali:
T 3
_
P 3
bundan:
A
C
—
1
T := T
2
• 
X
va T 2= T, p
К
• 
X
(180)
3-4 adiabata orqali:
96
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

bundan:
1
—
T^ = T 3( p X ) k ' = T '
(182)
Shu qiymatlarni F IK ifodasiga q o ‘yish bilan quyidagini hosil qilamiz.
(183) 
ifodadan k o ‘rinib turibdiki, siklning F IK к, p, 
X
kattaliklar 
ortishi bilan ortadi.
1. 
Bosim o ‘zgarmas b o ‘lgandagi gaz turbina qurilmasi (P = co n s t) 
siklinining har bir nuqtasidagi parametrlarini, foydali ishini, keltirilgan 
va olib ketilgan issiqlikni, F IK ni aniqlang, agar P , = l bar, t 1=27°C, 
t2=700°C, ^ P j / P ^ l O ; k = 1,4 berilgan b o ‘lsa. Ishchi jism — havo. Issiqlik 
sig‘imini o ‘zgarmas deb hisoblang.
(183)