‘z b e k I s t n r e s p u b L ik a s I o liy va ‘rta m a X s u s ta’l im V a zir lig I m. P. Boltabayev, M. S. Qosimova

11.2.1-rasm. 
Oilaviy korxonani tashkil etish algoritmi1.
1 S.K Salayev, N.B. Fayzullayev, B.U. Tadjfyev. 0 ‘zbekistonda oilaviy tadbirkorlik 
va kichik biznesni rivojlantirish yo'nalishlari. — Т.: «Fan vatexnologiya», 2011. — 21-bet.

---

xizm ati ko'rsatish, ta ’m irlash va qurilish, buxgalterlik ishlari va 
audit kabilardir.
Oilaviy tadbirkorlikda alohida o 'rin n i bir necha avlodlar alm a- 
shinuvi davom ida aksiyalarning nazorat paketlari bitta oila q o 'lid a 
b o 'lg an yirik korporasiyalar, aksiyadorlik jam iyatlar, «moliyaviy 
imperiyalar» tutadi.
O 'zbekiston R espublikasida oilaviy tadbirkorlikning d inam ik 
rivojlanishi ularning taraqqiyoti uchun m uhim b o'lg an rivojlangan 
davlatlardagi kabi institusional shart-sharoitlarni yaratishga q ara­
tilgan cho ra-tad birlarn i am alga oshirishni taqozo etadi. G 'a rb
tadqiqotchilarining m a ’lum otlariga ko'ra, oilaviy tadbirkorlik su b ­
yektlari um um iy kichik korxonalarning 68 foizini tashkil e ta d i1.
Oilaviy tadbirkorlik kichik biznesning o'ziga xos tashkiliy- 
huquqiy shakli sifatida m am lakat iqtisodiyotidagi aham iyati katta 
b o 'lib , u bir qato r afzalliklarga ega:
1. M oslashuvchanlik va innovatsiyalarning yuqori darajasi, 
o'zgaruvchan b o zo r talablariga tez m oslashish qobiliyati;
2. Oila institutini m ustahkam lash kabi m uhim ijtimoiy vazifani 
bajaradi, bolalarni m uvaffaqiyatli tarbiyalashga im kon bergani 
holda, ularni ijtimoiylashtirishga ham da demografik m uam m olarni 
hal qilishga im kon beradi;
3. Ishlab chiqarish sam aradorligini oshirishga b o 'lg an yuqori 
intilish darajasini ta ’m inlaydi;
4. Iqtisodiyotning b arq aro r rivojlanishining zaruriy sh arti 
b o 'lg an fuqarolarning tadbirkorlik nuqtai nazaridan o ‘z - o ‘zini 
ro'yobga chiqarishga im kon beradi.
5. Jam iyatda ijtim oiy-iqtisodiy holatning barqarorlashuviga 
im kon beradi.
Bir necha yuz yillar davom ida shakllangan g 'arb m am lak at- 
larida tadbirkorlikning rivojlanishi tarixi ko'rsatishicha, tadbirkorlik 
oilani m ustahkam lanishiga im kon beradi, oila ichidagi ziddiyatlar 
m iqdorini kam aytiradi va m aishiy m uam m olarni echish im ko­
niyatlarini oshiradi.
1 Деловая Москва. 2006. №25. (16). C l 1.

---

Oilaviy biznes uchun m oslashuvchanlik va barqarorlik xos 
bo'lib, barqaror oilaviy aloqalar oilaviy korxona biznes-tuzilm asida 
o 'z ifodasini topadi va bu esa iqtisodiy faoliyat yuritish tavak- 
kalchiligini pasaytiradi, uning barcha a ’zolar rag'batlantirish d a­
rajasini oshiradi.
Q arin d o sh lar ishlaydigan firm a bo lalarn i, oilan in g keksa 
a ’zolarini, jism oniy imkoniyati cheklangan kishilarni ishga joylash- 
tirishga im kon beradi. U larning oila ishida to 'la-to 'k is qatnashish 
bola va o 'sm irla rn i ijtim o iy lash tirish, ularni kelgusi m eh n at 
faoliyatiga moslashtirish im konini beradi.
X o'jalik yuritishning kichik shakli sifatida oilaviy korxonalar 
yirik va o'rta firmalaming yanada samarali faoliyat yuritishiga yordam 
beradi. O datda, oilaviy korxonalar mahalliy xom ashyoda mahalliy 
bozor uchun ishlagani holda, m intaqaviy bozorni rivojlantirish, 
takom illashtirishni uncha katta bo'lm agan doim iy buyurtm alar 
bilan ta ’minlashga xizmat qiladi.
Bundan tashqari, oilaviy tadbirkorlikni rivojlanishi ijtim oiy- 
siyosiy va iqtisodiy barqarorlikning om illaridan biri b o'lgan, «o'rta 
sinfni» o'sishining asosi bo'lib xizm at qiladi.
S hunday qilib, oilaviy tadbirkorlik zam onaviy O 'zbekiston 
iqtisodiyotida quyidagi 
iqtisodiy vazifalarni 
bajaradi:
1. Oilaviy biznes - jamiyatning siyosiy barqarorligi va demokratik 
rivojlanishning kafolati bo'lgan o 'rta sin f shakllanishining asosi 
hisoblanadi.
2. Oilaviy bi/nes vakillaii nafaqat o ‘z-o ‘zining samarali bandligini 
ta ’minlaydi, balki yangi ish o'rinlarini ham tashkil etadi.
3. Rivojlangan oilaviy biznes iste’m olchilar va bozorning tez 
o 'zgaruvchan talablariga m uvofiq holda tovar va xizm atlar ishlab 
chiqarib, iste’m olchilarning asosiy qismiga xizm at ko'rsatadi.
4. Kichik tadbirkorlik sektori innovatsion xarakterga ega bo'lib, 
tavakkalchilikka asoslangan yangi m ahsulot va xizm atlarni tez, 
qulay va oson o'zlashtiradi.
5. Kichik biznes shaxsning ichki salohiyatini ochishga, m ehnat 
faoliyatida o ‘z - o ‘zini nam oyon qilishga imkon beradi.
6. Oilaviy tadbirkorlikning om m aviy rivojlanishi ja m iy at ru- 
hiyatining o'zgarishiga va aholining aksariyat qismi qadriyatlari

---

y o 'n alish in i yangi ijtim oiy-iqtisodiy sharoitlarga m oslashtirishga 
im kon beradi.
7. Dastlabki bilim , malaka va ko'nikm alarni am alga oshirish, 
sinab k o ‘rish uchu n faoliyat m aydoni, «poligon» vazifasini bajaradi.
8. Iste’m olchilar bilan bevosita m ustahkam aloqalar o'rnatishga 
im kon beradi.
9. M axalliy shart-sharoitlarga tez va o so n m oslashgani holda, 
op erasio n xarajatlari kam bo'ladi.
10. Oilaviy tadbirkorlikda boshqarish oddiy b o ‘ladi va kapital 
q o 'y ilm alar tez qoplanadi va h.k.
S hu nd ay qilib, oilaviy tadb irk o rlik nin g asosiy vazifalarini 
quyidagicha ifodalashim iz m um kin ( 1 1.2.2-rasm ).