Óz betinshe jumíSÍ Tema

Usı teoriyanıń ush abzallıǵı bar:
a) galaktikalardagi planetalar sistemasınıń payda bolıwı tosınarlı emes, bálki nızamlı hám anıq hádiyse bolıp tabıladı, sebebi qaralaw (ózinden nur shıǵarmaytuǵın ) kosmik element bultları Júdá kóp hám juldızlardıń bunday bult menen gezlesiwi teztez bolıp turatuǵın hádiyse bolıp tabıladı dep qaraydı ;
b) Quyash sistemasındaǵı hámme denelerdiń (planetalar, olardıń joldasları, asteroidlar, kometalar) payda bolıwı qanday da birden-bir process dep esaplaydı ;
d) Quyash sistemasındaǵı hámme tiykarǵı ayrıqshalıqlardı jaqsı túsintirip beredi.
Sonday etip planetalar suwıq deneler retinde strukturalıq hám salıstırma salmaǵı túrlishe bolǵan bóleklerdiń kompleksinen payda bolǵan. Bul bólekler arasında radioaktiv elementlar ónim bolǵan. Radioaktiv elementlar bolsa óz-ózinen bóleklenip ıssılıq shıǵarıw ózgeshelikine iye. Elementlaming radioaktiv bólekleniwi nátiyjesinde planetanıń ishki bólimleri qıziy baslaǵan hám planeta yumshab, plastik bolıp qalǵan. Bunday jumsaq elementlar júdá aste háreket ete baslaǵan. Jeńillew elementlar az-azdan joqarıǵa jıljıtılıp shıqqan, salmaqlilew elementlar bolsa ástesekin orayǵa tusha baslaǵan. Salmaqlıq kúshi tasirida júz beretuǵın bunday ishki qatlamlarǵa bóliniw (saralanıw ) procesine gravitatsion qatlamlarǵa bóliniw dep ataladı. Qatlamlarǵa bóliniwdiń barıwı elementtıń jabısatuǵınlıq dárejesine baylanıslı boladı. Basım artqan tárepke elementtıń jabısatuǵınlıǵı orta baradı. Sol sebepli planetalardıń sırtqı bólimlerinde ishki tereń bólimlerine salıstırǵanda qatlamlarǵa bóliniw procesi ańsatlaw hám tezirek júz beredi.
Jerdiń ishki bólegindegi gravitatsion qatlamlarǵa bóliniw tasirida tıǵızraq oraylıq yadro hám kiyim-kensheklew yuzadagi qatlam ónim bolǵan. Bular arasında bolsa qısıqlıǵı ortasha bolǵan qatlamlar jaylasqan. Málim sharayatta dárya tagida payda bolǵan muz úzindi («o'zan tagi muzi») arnawlı bir waqıtta dárya maydanına qalqıb shıqqanda ózine jabıwǵan salmaqli taslardı da ózi menen birge alıp shıqqanı sıyaqlı, jeńil taslar menen birge geoximik tárepten olar menen baylanıslı bolǵan salmaqli radioaktiv elementlar da joqarıǵa shıǵıp, jer qabıqınan jay alǵan.

Paydalanǵan ádebiyatlar dizimi:

1. 
   Vahobov H. va boshqalar. Umumiy yer bilimi. T.: “Bilim” nashriyoti, 2005. –256-b.
   
2. 
   Аношко В. С., Трофимов А. М., Широков В. М.
   
3. 
   Основы географического прогнозирования. Минск., 1985.
   
4. 
   
5. 
   Калесник С. В. Умумий ер билими киска курси. Т.:
   
6. 
   Ук,итувчи. — 1966, 268 б.
   
7. 
   
8. 
   Криволуцкий А.Е. Голубая планета. М.: Мысль. —
   
9. 
   1985, 335 с.
   
10.