Z. T. Taxirov nashr jarayoni asosiy bosqichlari

Takrorlash va mulohaza uchun savollar
1. Manzara tasviri nima uchun kerak?
2. Badiiy ijodda bosh qahramon kayfiyatini ko‘rsatishda 
manzara tasviri qanday ahamiyatga ega?
3. Qodiriy va Oybeklaming manzara tasvirdagi mahoratini 
qanday izohlaysiz?
4. Bosh qahramon kechinmalari va tabiat tasvirining qanday 
bog'liqligi bor?
3-§. Asosiy bo‘lmagan personajlar tasviri
• 
Personajlar tasviri
• Ikkinchi va uchinchi darajalipersonajlarning bosh 
qahramon taqdiridagi o ‘rni va ahamiyati.
• 
Asosiy bo‘lmagan personajlar va ijtimoiy muhit.
• Asosiy bo‘lmagan personajlar - ijtimoiy qatlamni tashkil 
etuvchilar.
Qaysi bir asar bo'lmasin undagi bosh qahramonlar voqealar 
to‘foni orasida goh-goh ko‘rinmay ketadi, go‘yo voqea, hodisalar 
bag'riga singib ketgandek. Mana shunday paytda ijodkor ikkinchi 
yoki uchinchi darajali personaj - qahramonlar tasvirini birinchi 
o‘ringa qo'yadi. Bunday usul orqali ijodkor bosh qahramon(lari) 
ni e’tibordan chetga qoldirishni emas, balki kitobxon e’tiborini 
ikkinchi, uchinchi darajali personajlargajalb etish yo‘li bilan asosiy 
qahramonlari qanday muhit, sharoit va jamiyatda yashayotganini 
ko‘rsatishga intiladi. Boshqa tamondan ijodkoming maqsadi
191

---

kitobxonni jamiyatdagi turli ijtimoiy qatlamlar va bu qatlamni 
hosil qiluvchilar bilan tanishtirishdir. Ma’lumki, hech bir asarda bu 
qahramonlar asaming boshidan to oxirigacha bo‘y ko‘rsatmaydilar. 
Go‘yo bosh qahramonlaming uzoq yo‘lidagi bir manzildek tezda 
ortda qoladilar. Ular o‘z zimmalariga muallif tamonidan yuklangan 
vazifani o‘tagach, ko‘zdan g‘oyib bo‘ladilar. Lekin, ulug‘ ijodkorlar 
bunday personajlami shunday mahorat bilan yaratadilarki, ular 
tarixi bilan mukammal tanishtiradilar, katta asar ichidagi, kichik, 
ammo mustaqil bir asar kabi o‘quvchi xotirasida mustahkamlanib 
qoladi. Masalan, Abdulla Qodiriyning “Obid ketmon”idagi “Bir 
kulki va bir tulki” kabi.
“0 ‘tkan kunlar” romanida ham adib ikkinchi va uchinchi darajali 
personajlar tasviriga alohida e’tibor qaratadi.