Z. X. A L im o V a transport vositalarida

н н н н н н н н
I 
I 
I 
I 
I 
I 
I 
I 
H - C - C - C - C - C - C - C - C - H
I 
I 
I 
I 
I 
I 
I 
I 
H H H H
H H H H
B enzin tarkibida norm al-parafm uglevodorodlam ing b o ‘lishi 
m aqsadga m uvofiq emas, chunki shunday uglevodorodlar b o ‘lgan 
y o n ilg 'i dvigatelda yom on yonadi. N orm al-parafin uglevodorodlar 
yuqori harorat ta ’siriga beqaror b o ‘lib, tez oksidlanadi va detonatsion 
(portlab) yonishi tufayli tezyurar dizel yonilg‘isining o ‘z-o ‘zidan 
alangalanish qobiliyatini oshiradi. N orm al-parafin uglevodorodlam ing 
qotish harorati yuqori b o ‘lgani uchun ular k o ‘proq yozgi sort dizel 
y o n ilg ‘i va m oylarida ishlatiladi.
Izom er-parafin uglevodorodlar norm al-parafin uglevodorod- 
lam ing izom erlari hisoblanadi. 
U lar turli-tum an tarm oqlangan 
strukturalar hosil qiladi. Bitta oktanning kim yoviy form ulasiga С 8Н |8 
izooktaolar deb ataluvchi 17 xil birikm a javob beradi. U lam ing 
tarkibidagi elem entlar bir xil b o ‘lsa ham , ular turli xil tuzilishga ega 
(m olekulalarda atom lar turlicha joylashadi). Shuning uchun ham
ulam ing kim yoviy va fizikaviyaviy xossalari har xildir.
Masalan: 17 ta izooktandan bin 2,2,4-trimetilpentan deb ataluvchi 
birikma qo‘yidagicha tuzilishiga ega:
H 
H
I 
I
H H-с- H H H-C-H H 
I 
I 
I 
I 
I
H - C - C - C
с - с- 
H
I 
I 
I 
I 
I
H H-C- H H 
H 
H
I
H
Izom er-parafin uglevodorodlar benzin tarkibida qancha 
ko‘p 
b o ‘lsa, sh u n ch ay o n ilg ‘i to‘liq yonadi.