Zahiriddin muhammad bobur nomidagi andijon davlat universiteti ingliz tili grammatikasi va til amaliyoti
Download 0.77 Mb. Pdf ko'rish
|
ingliz va ozbek tillarida sabab ergsh gapli qoshma gaplarning lingvokulturologik jihatlaring qiyosiy tahlili va ularni tarjima qilish hamda oqitish muammolari
- Bu sahifa navigatsiya:
- It being
- -gan, -ganlik
- –gani uchun, -ganlik uchun
- –gan, ganlik sababli (tyfayli, sababdan orqasida, natijasida)
There being a serve storm at sea (As there was a serve strmat sea), the
steamer could not leave thre port It being Sunday (As it was Sunday), the librarywas closed [29; 73].
Yuqorida takidlaganimizdek ingliz tilida ham , o‟zbek tilida ham sabab ergash gaplar turili xil gramatik vositalar yordamida bog‟lanadi. Lekin bu bog‟lovchi vositalarning farqli jihatlari ham mavjud bo‟lib, quyida biz ularning farqli tomonlarini qiyosiy jihatdan tahlilini ko‟rib chiqamiz.
O‟zbek tilida sabab ergash gapni bosh gapga bog‟lashga hizmat qiluvchi vositalarning ko‟pchiligi –gan, -ganlik qo‟shimchalariga kelishik qo‟shimchlari va turli hil sababni ifodalovchi so‟zlarni qo‟shish orqali yasaladi:
(-gan, ganlik + dan) sabab ergash gagpni bosh gapga bog‟lovchi vosita hosil qilinadi va ko‟pincha -gan+dan, -ganlik+dan formasi orasida egalik affikslari qo‟shilib ketishi mumkin [5; 50]:
[35; 62]. 42
Oladigan hosilim qarz bilan uchma-uch kelaverganligidan, paxta ishini tashlab yuborgan edim [5; 50].
Bunday gaplarda sabab ergash gap oldin, bosh gap keyin keladi. Lekin ingliz tilida kelishiklar turlari o‟zbek tilidagi kelishiklar bilan bir hil bo‟lmagani uchun bu kabi bog‟lovchi vositalarni hosil qila olmaymiz. Chunki biz hozirgi ingliz tilida kelishiklarning ikkita turini ya‟ni umumiy (the common case) hamda egalik yoki qaratqich (possessive or Genative case) kelishiklarini, o‟zbek tilida esa oltita kelishik turlarini farqlashimiz mumkin [12;10].
Shuning uchun ingliz tilda kelishiklar bajaradigan vazifani ko‟proq predloglar bajaradi. 2.–gani uchun, -ganlik uchun formalari bog‟lanadi [5; 50]:
tebratgani uchun xotin ham, singlisi ham uni boshiga ko‟taradilar [35; 30].
bergani uchun, ellikboshilikka istihqoq qozonganidan keyin rosa olti yillik umri o‟z qishlog‟i mingboshining maxkamasi o‟rtasida daftar ko‟tarib, ot chopish, qishlodan odam haydab chiqib, kattaga yo‟lga suv septirish bilan o‟tdi [35; 59].
choy ichib, darhol o‟tirgan joylariga uzandilar va arvada urinib ketganlari uchun uzarar- uzarmas uyquvga ketdilar [35; 29].
chiqarishga vijdoni yo‟l qo‟ymaydi [35; 59].
3. –gan, ganlik sababli (tyfayli, sababdan orqasida, natijasida) formalari orqali bog‟lanadi. Bunday qo‟shma gaplarda sabab egash gap oldin, bosh gap keyin keladi:
Yozda kolxoz ishiga chiqanda ham o‟sha tirishqoqligini qo‟ymas, o‟n uch- o‟n to‟rt yoshida ba‟zi katta o‟roqchilardan o‟zib ketganligi sababli u maktabda ham, dalada ham o‟zi to‟g‟risida ko‟p iliq gaplar eshitardi [34; 14]. 43
Bunday qo‟shma gaplarda sabab ergash gap oldin, bosh gap keyin keladi U ko‟p o‟qigani sababli, ko‟p narsa yodida turadi Ular bilan sof qonimiz qo‟shilgani tufayli, shuhratimiz ortdi Chovachilikni tez rivojlantirish hamda texnika ekinlarini yetishtiruvchi rayonlarni don bilan taminlash zarur bo‟lgani sababli, bizda don yetishtirishni yanda tez suratlar bilan yuksaltirishni taminlash lozim [5; 50].
O‟zbek tilidagi gani uchun, -ganlik uchun, –gan, ganlik sababli Download 0.77 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling