Zahiriddin muhammad bobur nomidagi andijon davlat universiteti falsafa kafedrasi ekstremizm va terrorizmga qarshi kurashning ma

4. Shimoliy Irlandiyadagi jamoalararo mojarolar.
1949 yildan beri u asosiy e'tiborni Shimoliy Irlandiyaga qaratdi. 1969 yildan beri IRA shahar partizanlarining taktikasiga o'tdi va bir qator fitna qilingan avtonom kameralarga bo'lindi. Keyinchalik ushbu guruhlarning ba'zilari Shimoliy Irlandiyada ham, Buyuk Britaniyaning qolgan qismida ham sof terroristik kurash usullariga o'tdilar.
1969 yil 14-avgustda London mojaroni hal qilish uchun mintaqaga o'z qo'shinlarini yubordi. Zo'ravonlik avj oldi. 1972 yil 30-yanvar kuni qonli yakshanba, Britaniya askarlari Shimoliy Irlandiyaning Derri shahrida fuqarolik huquqlari faollarining qurolsiz namoyishlarini o'qqa tutganlaridan so'ng, 14 kishi halok bo'ldi.
1972 yil 30 mayda IRA faol harbiy harakatlar to'xtaganini e'lon qildi. Ammo Britaniya hukumati ayirmachilar bilan muzokaralarni rad etgani sababli, IRA jangarilari Ulster va Angliyada hujumlarni davom ettirdilar.
1985 yil 15 noyabrda Xillsboro qal'asida (Shimoliy Irlandiya) Buyuk Britaniya va Irlandiya Respublikasi o'rtasida shartnoma imzolandi, unga ko'ra Irlandiya Respublikasi Shimoliy Irlandiyada muammolarni hal qilishda maslahatchi maqomini oldi.
Buyuk Britaniya va Irlandiya o'rtasidagi uzoq davom etgan muzokaralar natijasida 1993 yil 14 dekabrda “Dauning deklaratsiyasi” imzolandi. Unda zo'ravonlik qilmaslik printsiplari mustahkamlandi va mahalliy parlament va hukumat tuzilishi taklif qilindi. Bitimlarning bajarilishi IRA yangi hujumlari, xususan, London Xitrou aeroportining minomyot zarbalari tufayli to'xtatildi.
1994 yil yozida IRA "barcha harbiy operatsiyalarni butunlay to'xtatdi" deb e'lon qildi, ammo jangarilarni qurolsizlantirishni ko'zda tutgan “Britaniya-Irland bitimi” imzolangandan so'ng, tashkilot rahbariyati o'z majburiyatlaridan voz kechdi.
1998 yil 15 aprelda Belfastda Buyuk Britaniya hukumati va Shimoliy Irlandiyadagi yirik siyosiy partiyalarning rahbarlari hokimiyatni mahalliy hokimiyatlarga topshirish va Shimoliy Irlandiyaning maqomini aniqlash uchun referendum o'tkazish to'g'risida “Yaxshi Juma” kelishuvini imzoladilar. Shimoliy Irlandiya protestantlari va katoliklari o'rtasidagi muzokaralar 1998 yil 10 sentyabr kuni Irlandiyaning shimolidagi Oma shahrida 29 kishining hayotiga zomin bo'lgan yana bir teraktdan keyin uzildi.
2000 yilda IRAni qurolsizlantirish bo'yicha muzokaralarning muvaffaqiyatsizligi natijasida atigi ikki yil davom etgan Shimoliy Irlandiya Assambleyasi tarqatib yuborildi.
2004 yil yanvar oyida London va Dublin Shimoliy Irlandiyadagi vaziyatni doimiy ravishda kuzatib boradigan Mustaqil kuzatuv komissiyasini (IMC) tuzdilar. Komissiya Buyuk Britaniya, Irlandiya, Ulster va AQShdan kelgan to'rt tomondan iborat.
2005 yil yozida IRA rahbariyati qurolli kurashni to'xtatish, qurolni topshirish va mojaroning siyosiy yechimiga o'tish to'g'risida rasmiy buyruq chiqardi. Muzokaralarning yangi bosqichi boshlandi.
Komissiyaning so'nggi hisobotida (2006 yil, kuz) ko`ra, o'tgan yil davomida IRA keskin o'zgarishlarga uchradi. Kuzatuvchilarga ko'ra, tashkilot endi terroristik operatsiyalarni rejalashtirmaydi va Ulsterdagi jinoiy guruhlarga moliyaviy yordam ko'rsatmaydi. Hatto IRAga qarshi bo'lganlar ham komissiya xulosalariga qo'shilishmoqda, chunki Protestant Demokratik Birlik partiyasi rahbari Ian Peysli "IRA terrorchilik faoliyatini tashlab katta yutuqlarga erishdi".
2006 yil oktyabr oyida Shotlandiyaning Sent-Endryus shahrida Shimoliy Irlandiyaning barcha partiyalari rahbarlari, Buyuk Britaniya va Irlandiya bosh vazirlari o'rtasida Ulsterni mahalliy hokimiyat nazorati ostiga qaytarish (Londondan to'g'ridan-to'g'ri nazorat o'rniga) masalasi bo'yicha muzokaralar bo'lib o'tdi.
IRA ning amalga oshirgan teraktlari:
1972 yil, 21-iyul - Qonli juma - Belfastda "Vaqtinchalik" Irlandiya respublikasi armiyasining Belfast brigadasi tomonidan amalga oshirilgan va 9 kishining o'limiga olib kelgan bir qator portlashlar (Britaniya armiyasining 2 a'zosi, Ulster mudofaasi uyushmasining 1 a'zosi va 6 nafar tinch aholi). Yaradorlar soni 130 kishini tashkil qildi.
1974 yil 4-fevral - Angliya armiyasi va havo kuchlari qo'shinlarini Manchesterdan Katterik va Darlington yaqinidagi doimiy manzillarga olib boruvchi avtobusda portlash.
1982 yil, 20 iyul - Muvaqqat IRA a'zolari Xayd-park va Regent-parkda Britaniya qo'shinlarining paradida ikkita bomba portlatdilar. Portlashlar natijasida 22 askar halok bo'ldi, 50 dan ortiq askar va tinch aholi jarohatlandi.
1983 yil, 17-dekabr - London supermarketida portlash.
1984 yil - Buyuk Britaniyaning Bosh vaziri Margaret Tetcherni Brightonda o'ldirishga urinish.
1993 yil - Varington savdo markazi yonida yuk mashinasining portlashi.

1994. 
      , 11 mart - Xitrou aeroportini (London) minomyot bilan urib tushirish.